مسئله هسته ای و مقاصد طرف های درگیر

فرشید شکری :  مدتی است بحران هسته ای ایران مجدداً در کانون توجهات جهانی جای گرفته و هر روزه اخبار مرتبط  با این قضیه بطور چشمگیری در سطح دنیا منتشر می گردد که قطعاً در هفته ها و ماههای پیش رو بازهم  نتایج گفتگوهای ایران با قدرتهای بین المللی روی این مسئله در صدر مهمترین رویدادها قرار خواهند گرفت.

 از همین رو، و با عنایت به حساسیت موضوع برآنیم تا ضمن مرور گزیده ای از اخبار مربوطه حتی المقدور به اهداف هر یک از طرف های درگیر نیز اشارتی کنیم.
یک ماه پیش، بدنبال تصمیم اتحادیه اروپا در ارتباط با تحریم مالی- تجاری ایران، ممنوعیت فعالیت بانک ملی و مسدود شدن دارایی های رژیم در تعدادی از بانک های اروپایی که به تلافی عدم اطاعت سران جمهوری اسلامی از دنیای غرب گرفته شد، وزرای خارجه هشت غول صنعتی جهان موسوم به "G8  " ( آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، روسیه، ژاپن و کانادا )  متفقاً به رهبران ایران بخاطر ادامه غنی سازی اورانیوم هشدار دادند. این کشورها در گردهمایی روز جمعه هفتم تیرماه در کیوتوی ژاپن، اکیداً خواستار توقف فعالیت های هسته ای ایران و نیز دست برداشتن کره شمالی از ساخت تسلیحات اتمی شدند. (( شایان ذکر است بعد از اینکه کره شمالی گزارشی تفصیلی در مورد برنامه های اتمی خود به دولت چین ارائه داد، "جورج بوش" رئیس جمهور آمریکا، تحریم های تجاری علیه کره شمالی را لغو کرد و قول داد نام این کشور را از فهرست حامیان تروریسم حذف کند.))
 در آن موقع وزیر امور خارجه ژاپن آقای "ماساهیکو کومورا" در جمع همتایان خود اظهار داشت : « ما از ایران می خواهیم با جامعه جهانی همکاری نماید ». وی در بخش دیگری از سخنانش خطاب به حاضرین گفت : « من سیاست گفتگو و فشار را در برخورد با جمهوری اسلامی توصیه می کنم ». سایرین هم ضمن اعلام همسویی با گفته های آقای کومورا تحریم های اقتصادی علیه ایران را کوششی بجا بمنظور سرعقل آوردن جمهوری اسلامی دانستند و همصدا با هم  بر تداوم  این تحریم ها تأکید کردند. بنابر گزارش سرویس های خبری داخل، "هاشمی رفسنجانی" رییس مجلس خبرگان و مجلس تشخیص مصلت نظام در واکنش به حرف های رد و بدل شده در نشست کیوتو و اقدامات قبلی اروپاییان به شدت موضع گرفت. رفسنجانی در خطبه های نماز جمعه تهران خطاب به ایالات متحده و اروپا گفت: « شماها حقیر تر از آن هستید که بخواهید ایران را تشویق یا تنبیه کنید ». نامبرده افزود: « ما به کرات گفته ایم، اینوع زبان و ادبیات به ضرر شماست زیرا با کشوری با سابقه روبرو می باشید ». رییس مجلس خبرگان مذاکره و شنیدن استدلال را یگانه راه حل مسائل دانست و کنش های آمریکا و اتحادیه اروپا را در قبال برنامه های هسته ای ایران به زیان منطقه ارزیابی کرد. گفتنی است درمغایرت با سخنان رفسنجانی، " منوچهر متکی" وزیر امور خارجه حکومت اسلامی که برای دیدار با مقامات بلند پایه پاکستان راهی این کشور شده بود، توأم با احترام آمیز خواندن برخورد گروه " پنج + یک" ، از بررسی و پاسخ به بسته پیشنهادی پنج کشور عضو شورای امنیت سازمان ملل بعلاوه آلمان خبر داد. رییس سازمان انرژی اتمی " غلامرضا آقازاده" هم از وارسی بسته پیشنهادی سخن گفت. بعدها در روز پانزدهم ژوئیه جزئیات پاسخ وزیر امور خارجه ایران در یک نشریه فرانسوی انتشار یافت. متکی نوشته بود: « ما بنا نداریم تغییری در مسیر غنی سازی ایجاد کنیم و ایران برای کنار نهادن برنامه اتمی اش ابداً وارد مذاکراتی نمی شود که در آن از بالا به این کشور نگاه می شود. ایران خواستار مذاکره برای توافقات جامعتر صلح و امنیت است».  در همان مقطع " لاریجانی" ریاست جدید مجلس قانونگذاری ایران از بی خاصیت بودن این بسته حرف زده بود. لاریجانی با آماده خواندن ایران در مقابله با هر تهدیدی، وعده و وعیدهای درون بسته گروه پنج بعلاوه یک را سراب توصیف کرده بود. لاریجانی با نقل صحبت های هشدار دهنده برادعی به قدرت های جهان مبنی بر " پرهیز از تحریک جمهوری اسلامی" ، عنوان کرده بود: «مواظب عواقب تصمیمات عجولانه خود باشید چون در آن صورت راهی جهت بازگشت شما به تعامل با ما باقی نخواهد ماند». مفسران سیاسی معتقدند گفته های لاریجانی حاوی شفاف ترین مواضع تهدید آمیز رژیم روبه غرب در مورد برنامه اتمی است. 
پس از پاسخ وزیر امور خارجه، در تاریخ بیست و نهم تیرماه (نوزدهم ژوئیه) سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی با خاویر سولانا مسئول سیاست خارجی اروپا در ژنو دیدار کرد. برخلاف گذشته نماینده ایالات متحده هم در این مذاکرات حضور داشت. روزنامه های داخلی آمریکا مانند واشنگتن پست آن تصمیم دولت بوش را "عزیمتی چشمگیر از سیاستی قدیمی" توصیف کردند و خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز در تحلیلی آن را " گسستی از سیاست گذشته " خواند. با این اوصاف مقام های آمریکایی در واکنش به آن تحلیل ها تصمیم تازه خود را تنها یک "تغییر تاکتیکی" عنوان نمودند که هدف آن رساندن این پیام به تهران و دیگران است که واشنگتن در تلاش برای یافتن راه حلی دیپلماتیک برای بن بست فعلی است.  بیست و پنجم ژوئیه (چهارم مرداد) هم "غلامرضا آقازاده" رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، پس از دیدار با "محمد برادعی" دبیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی در" وین"، به خبرنگاران گفت: «امیدواریم دور تازه مذاکرات درباره پرونده هسته ای جمهوری اسلامی به زودی برگزار شود». رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، همچنین گفت: « نمایندگان جمهوری اسلامی و گروه ۱+۵ به این نتیجه رسیده اند که مذاکرات وارد مرحله ای جدی شده که طرفین باید به جمع بندی برسند». روز سی و یکم ژوئیه (دهم مرداد) منوچهر متکی، وزیر خارجه ایران، تعیین ضرب الاجل قدرتها برای پاسخ این کشور به بسته پیشنهادی را کاملاً مردود دانست. شایان ذ