تأثیر مدگرایی بر هویت اجتماعی
درک این مسئله که ویروس مدگرایی تا چه حد سراسر جهان را فراگرفته کار سختی نیست.اما فراگیر شدن این ویروس در خاورمیانه به خصوص کشورهایی که درگیر مختلفی قومی،مذهبی،فرهنگی هستند صد برابر بقیه ی مناطق جهان خطرناک تر و غیر قابل سازمان دهی تر شده است به طرزی که کمتر انسانی از زن،مرد و رده های سنی مختلف وجود دارند که دنبال روی بُعد های مختلف مد گرایی نباشد.مدگرایی در این کشور ها پای خود را از عرصه ی لباس،ساعت،ماشین،وسایل خانه و حتی فیزیک فرد فرا تر گذاشته و در عرصه های مختلف عقیده های اجتماعی،فرهنگی،سیاسی،اقتصادی تأثیر عمیقی گذاشته است به طرزی که بسیاری از مردم خاورمیانه تفکر مستقل را رد کرده اند تقلید فرهنگی(از نوع مخرب)را دنبال کرده اند.با ظهور تب مدرنیته یا مدرنیزاسیون و جهانی شدن و تحول در برخی مفاهیم و معیارها، فضای زندگی بشر تبدیل به فضایی مصرف زده، سطحی و کاملاً صوری سوق داده میشود.
در این فضا انسان به دنبال این است که شکل ظاهری خود را تغییر دهد و از آنجا که این تغییر به زودی او را دلزده میکند، به سرعت به دنبال اشکال ظاهری جدیدی میرود. چنانچه، این ظواهر نوین به شکل صحیح و در قالب فرهنگ ملی و مذهبی جامعه در اختیار وی قرار نگیرد،ممکن است ذهن را از زندگی عادی و فکر کردن به بقیه ی موارد مورد نیاز فرد باز دارد. جوامعی که در قبال این رفتار جوانان و نوجوانان، واکنش های تحقیرآمیز و مقابله هایی درپیش میگیرند، به نتایجی وخیم تر درمسأله ی بحران نسلها رسیده و بخش مهمی از نیروی کارآمد انسانی خود را مضمحل خواهند یافت.(همانطور که در دو دهه ی اخیر در ایران که توجه بیشتر رسانه های غربی بر روی تغییر چهاچوبه ی جامعه با روش های زندگی مختلف بوده است و تا حد زیادی هم در عادی سازی بسیاری از چیز ها موفق عمل کرده است)انسان ها با ارتباطات گسترده ای که با جوامع و فرهنگ های گوناگون یافته اند و موقعیت آنها در شناخت و فهم ارزش ها، باورها و انتخاب هنجارهای مطلوب، پیچیده تر و مشکل تر شده است و چه بسا زمینه های موجود، باعث شده تا زنان و دختران جوانان و نوجوانان به رفتارها و هنجارهای متضاد با ارزشهای جامعه ی خویش رو آورند.
حس تنوع طلبی توأم با گرایش به خودنمایی در محیط اجتماعی، تغییرات چشمگیری در نوع پوشش، آرایش، الگو، رفتار و اغلب گرایشهای بشری را به همراه داشته است.تاجفل یکی از نظریه پردازان هویت اجتماعی است که در سال ۱۹۷۸ نظریه ی هویت اجتماعی خود رامطرح کرده است که با اهمیت ارزشی آن جامعه و هویت اجتماعی انسان ها را تا حدی بیان میکند اکثر فرضیه های روانشناسی از تاجفل سرچشمه میگیرد. اساس نظریه ی تاجفل توجه به جنبه های مختلفی از هویت است که از عضویت گروهی ناشی میشود و میتواند در برگیرندهی هویت تاریخی، ملی، دینی و فرهنگی باشد. به نظر وی، اجتماع از افرادی تشکیل شده است که با هم و بر اساس پایگاه و قدرشان رابطه دارند و ساختار این ارتباط گروهی برای شکل بندی هویت دارای اهمیت است.مقصود مقاله جلوگیری از انسان ها برای انتخاب وعملکرد آزادانه در نوع و روش لباس پوشیدن دکوراسیون خانه یا بقیه ی نیاز های آن ها نیست بلکه مقصود جلوگیری از رخنه ی تفکر مصرف گرایی بی رویه و بدون هدف در جامعه است که در نهایت سودی جز پر کردن جیب عده ای سودجو در جهان ندارد که برای آنها اهمیتی ندارد که کالای مصرفی که در خرید فروش آن هستند پارچه باشد یا بدن زنان و یا کودکان و نوجوانان است بلکه آنها تنها سود کلان اقتصادی و نفوذ هدفمند سیاسی برای تغییرات فرهنگی،دینی، اجتماعی (بدون توجه به زوایای مختلف تأثیر بر جامعه)بر جوامعی که غیر قابل دسترس برای اشغال مستقیم هستند. به زبان ساده تر آن ها با تحمیل کردن مد و لباس، آرایش ، دکوراسیون خانه، لاغری یا چاقی بدن و تبلیغ آن به عنوان فرهنگ برتر بر شما خواهان به دست آوردن تفکر و عقایدتان هستند (که بر بسیاری از جوامع تأثیرات نا هنجار روانی خود را نیز به جا گذاشته است).
منبع: نشریه سوسیالیسم امروز ١١٣
١ آذر ٩٨
٢٢ نوامبر ٢٠١٩