گام نخست جلیقه زردهای فرانسه
از ۷ هفته پیش ناراضیان خارج از محدوده شهرهای بزرگ که حدود نیمی از جمعیت فرانسه را
تشکیل می‌دهند، به میدان امدند. این نیمی از جمعیت که، چه برای خرید، چه برای فروش محصولات و چه برای جابجا شدن، از وسایل نقلیه عمومی بی بهره اند، در اعتراض به بالابردن مالیات سوخت به میدان آمدند.
از آنجایی که رییس جمهور فرانسه در نطق های قبلی خود ناراضیان را به سُخره، دعوت به مقابله رو در رو کرده بود، بخشی از ناراضیان حاضر در میادین و ورودی بزرگراه ها، هر شنبه گیوه ها را ورمی کشند و به خیابان شانزه لیزه سرازیر می شدند تا در انتهای این خیابان به کاخ الیزه بروند و ندای حل من مبارز رییس جمهور جوان و بی تجربه فرانسه را رو در رو پاسخ گویند!
این پاسخ مردمی و بزور مجانی کردن بزرگراه ها در اعتراض به سیاست‌های سوپر راست مالیاتی دولت، بنفع ثروتمندان و به ضرر اقشار کم درآمد، هر چه مورد استقبال و حمایت توده های مردم روبرو شد به وحشت دولتمردان فرانسه، بطور روزافزون دامن زد.
این وحشت باعث شد تا نیروهای انتظامی به هر طریق ممکن از رسیدن تظاهر کنندگان به پای دروازه کاخ الیزه جلوگیری کنند. جنگ و گریز مسلسل شنبه های پاریس باعث شد تا نزدیک به ۱۰۰ هزار نیروی انتظامی و نظامی؛ حدود یک نفر برای هر جلیقه زرد؛ بطور دایمی در آماده باش بسر برند.
این آماده باش دایمی آنچنان نیروهای انتظامی را خسته و فرسوده کرد که سندیکای پلیس فرانسه از عدم آمادگی برای کنترل تظاهرات پنجمین هفته خبر داد.
با پیروزی مرحله ای در پنج هفته جنگ پارتیزانی و خسته کردن نیروهای انتظامی، رییس جمهور جوان فرانسه که در آغاز این حرکت اعتراضی را بدون پایه اجتماعی ارزیابی می کرد و با نادیده گرفتن این خیزش مردمی قصد داشت تا از کنار آن عبور کند، با ممارست تظاهر کنندگان و حمایت روزافزون مردم از این حرکت، دوشنبه بعد از چهارمین هفته تظاهرات، بناچار به میدان آمد و ضمن عقب نشینی از بالابردن مالیات های مستقیم و غیر مستقیم بنفع مصرف کنندگان کم درامد و بازنشستگان، که اکثراً از طبقات پایین و میانی جامعه هستند، تظاهر کنندگان را به آرامش و صبر دعوت کرد.
این عقب نشینی و نزدیک بودن جشن های آغاز سال نو میلادی باعث شد تا باردیگر در پنجمین شنبه اعتراضی جمعیت کمتری از ناراضیان به پاریس بیایند و آنها که به پاریس آمدند خود بخشی از انتظامات را بعهده گیرند تا از تخریب مغازه ها و بروز حوادثی که به کشته شدن ۱۰ شهروند انجامیده است، جلوگیری کنند.
این سیاست در پنجمین هفته موثر افتاد و عملا گروه های شبه نظامی چپ افراطی و راست افراطی قادر به تخریب بانک ها و بوتیک های لوکس مرکز شهر پاریس نشدند اما جلیقه زردها با ادامه تظاهرات بر دیر و کم بودن اصلاحات رییس جمهور جوان تاکید کردند و بخشی خواستار «رفراندوم ابتکار مردمی» و بخشی خوستار استعفای رییس جمهور شدند.
بدنبال این تظاهرات و حضور دایمی جلیقه زردها در میادین و بزرگراه های اصلی سراسر کشور و ایجاد استفاده مجانی شهروندان از این بزرگراه ها، دولت وقت مجدداً دست به عقب نشینی زد و پذیرف که «رفراندوم ابتکار مردمی» در آغاز ماه مه؛ حدود چهار ماه دیگر؛٫ برگزار شود.
این رفراندوم بدنبال بحث های آزاد شهروندان علاقمند در نزدیک به ۴۰۰ مرکز در سراسر فرانسه انجام خواهد گرفت. بدنبال این مباحثات بر سر خواسته های اصلی مردم فرانسه، موضوعات موکول به رفراندوم مردمی مشخص و رفراندوم برگزار خواهد شد.
از هم اکنون می توان پیش بینی کرد که مسأله حضور و یا خروج از اتحادیه اروپا و ترمیم قانون انتخابات و واگزاری قوه مجریه تمام و کمال به منتخبین مردم؛ بجای فرمانداران منتصبین رییس جمهور؛ و تغییر کُد انتخابات، از عمده مسایل مورد بحث جهت مراجعه مستقیم به رای شهروندان فرانسه خواهد بود.
نگارنده بخاطر شباهت این نهضت با خیزش سراسری دیماه، از آغاز این نهضت نگران بودم که همچون خیزش دیماه ایران، این خیزش مردمی نیز نخست به لکنت افتد، در کوتاه مدت از کار افتد و نهایتاً تعطیل شود. همچون دیماه در اثر سرکوب حاکمیت بورژوایی و هزینه سنگین معنوی و مادی اعتصابات و تظاهرات میدانی، عقب نشینی کند و رفته رفته ناپدید شود.
تفاوت های بین فرهنگ و تجربیات دموکراتیک مردم فرانسه با تجربه انقلابی ملل ساکن ایران از یک سو و تفاوت ساختار دولت پنجم فرانسه با تولید چند محصولی ایران و دولت متکی به فروش گاز و نفت ایران از دیگر سو، باعث شد تا این نهضت توده های دور از شهرهای بزرگ که نیمی از شهروندان فرانسه را تشکیل می دهند، نه تنها خسته و مضمحل نشود بلکه بعد از هر تظاهرات سراسری شنبه ها، با ۶ روز پایین کشیدن شعله تظاهرات و نفس گیری، با قدرت و سازماندهی جدید و مناسب با شرایط، به میدان آید.
جلیقه زردهای فرانسه بدنبال تظاهرات ششمین شنبه اعتراضی در پاریس، اعلام کردند که در انتخابات پارلمان اروپا بصورت نیرویی جدید وارد صحنه سیاسی خواهند شد. این اعلام آمادگی برای مشارکت در انتخابات پارلمان اروپا در صورتی مایه امید است که جلیقه زردهای فرانسه و دیگر کشورهای های اروپایی تصفیه حساب روشنی با راست افراطی و چپ پوپولیست که خواهان خروج از پارلمان اروپا هستند بکنند.
واقعا خنده دار است که نیروهای راست افراطی و چپ پوپولیست که خواهان خروج فرانسه از پارلمان اروپا و نابودی اتحادیه اروپا هستند، با فرصت طلبی شگفت آور و برای دریافت حقوق و مزایای بیشمار نمایندگان، در انتخابات پارلمان اروپا شرکت می کنند!
حال و روز چپ پوپولیست و راست افراطی فرانسه بی شباهت با حکایت امروز اصطلاح طلبان ایران نیست که از یک سو با «مخالفت» با رهبر و از دیگر سو حمایت از «مردم» و مشارکت در رای گیری ها، هم از کاهدان می خورند و هم از آخور!
حتی در کشوری همچون فرانسه با این سابقه مبارزات دموکراتیک و دو سده تعمیق دموکراسی پارلمانی، راست افراطی و چپ پوپولیست دست در دست یکدیگر به تحمیق توده ها و جذب عقب مانده ترین اقشار کارگران و مهاجرین برای آینده ای مبهم، ادامه می دهند!
باری اگر چه جلیقه زردهای فرانسه غالبا از رانندگان حمل و نقل و کشاورزان و دستفروشان و کسبه و تولید کنندگان کوچک و هنرمندان و پیشه وران طبقات میانی دور از محور متروپل های لیل و پاریس و لیون و مارسی هستند اما برغم عدم مرزبندی روشن با نظام سرمایه داری، در صورت حفظ استقلال و عدم دنباله روی از راست افراطی و چپ پوپولیست و ایجاد یک نیروی سوم اجتماعی مستقل؛ خارج از احزاب و دولت و سندیکاها؛ خواهد توانست مستقل از پرولناریا وارد صحنه سیاسی و بازی قدرت شود.
با نگاهی به تراکم و ترکیب جمعیت در فرانسه می بینیم که پرولتاریا و مراکز تولید صنعتی در حاشیه شهرهای بزرگ متمرکز شده اند و مراکز تر و تمیز و لوکس این شهرهای بزرگ بوسیله ساکنین حومه های فراموش شده و فقیرنشین کارگری و مهاجر نشین محاصره شده اند. کارخانه های بزرگ و مراکز صنعتی دورتر از مراکز شهرها و در اطراف حومه های کارگر نشین در مناطق خارج شهر و دور از مناطق روستایی قرار گرفته اند.
بعبارت دیگر کارگران صنعتی و کشاورزی فرانسه بخاطر گرانی مرکز شهرها، بلخاط جغرافیایی در مرز شهرهای بزرگ و منطقه غیر شهری و در حومه ها زندگی می کنند و بخاطر دوری از مراکز شهرهای بزرگ، بطور طبیعی با شهروندان غیرشهرنشین تماس دارند.
بسته به اینکه نهضت جلیقه زردها سمت و سوی راست و یا چپ بیابد، با توجه به تماس طبیعی با پرولتاریا به صورت دشمن و یا دوست پرولناریا به صحنه خواهد آمد. تجربه تاریخی نشان می دهد که چنین جنبش های طبقات میانی در صورتی که نیروهای راست رهبری جنبش را از آن خود کنند، به درهم شکستن صفوف پرولتاریا و حمایت از فاشیسم خواهند پرداخت اما در صورتی که رهبری این جنبش ها را نیروهای پرولتری در دست گیرند، نیمی از جامعه فرانسه به متحدین پرولتاریا تبدیل خواهند شد!
این شرایط حساس و متغیر باعث می شود تا نیروهای سیاسی فرانسه هریک با توانایی های خود و به اشکال گوناگون سعی در جهت دادن به این جنبش اعتراضی مدنی کنند.
پس از تحریر:
نهضت جلیقه زرد های فرانسه در روند خود با چند عامل زیر روبرو شد
الف) حمایت روزافزون اکثریت فاقد سرمایه
ب) عقب نشینی دولت
ج) نفی خشونت هر دو طرف درگیر؛ نیروهای انتظامی و چپ و راست افراطی؛ از طرف اکثریت جامعه
د) لزوم ارتقای جنبش اعتراضی به یک حرکت سیاسی
ه) لزوم ایجاد چشم اندازی نوین برای مبارزات این جنبش در سال آینده
با توجه به آنچه گفته شد، نهضت جلیقه زرد های فرانسه حرکتی زنده و در حال شدن است. از این رو از یک سو دخالت فعال در این جنبش و تبلیغ خواسته های حداقل پرولتلریای فرانسه وظیفه ماست و از دیگر سو گزارش دقیق گذشته و حال و عاقبت این جنبش برای درس آموزی پرولتلریای جهانی نیز جزء دیگری وظایف ماست.
جواد قاسم آبادی، پاریس، شب یلدای ۱۳۹۷
ghassemabadi@yahoo.fr