فریده ثابتى

اپل که امروز بخشی از کنسرن عظیم آمریکایی جنرال موتورز (GM) است در کشورهای آلمان، اتریش، ایتالیا، اسپانیا، بلژیک و لهستان دارای مراکز تولید اتومبیل یا اجزای مربوط به آن است.

 اپل در آلمان تاریخچه ای طولانی دارد. تاریخ تولد آن در سال ۱۸۵۷ در آلمان است. ابتدا چرخ خیاطی و سپس دوچرخه تولید می کرد و در سال ۱۸۹۸ به تولید خودرو روی آورد. در سال ۱۹۱۲ تعداد کارگرانش ۳۰۰۰ نفر بود که در یک سال ۳۰ هزار دوچرخه و ۳۰۰۰ خودرو تولید کردند. در سال ۱۹۲۴ با تغییر تکنیک، تولید انبوه تر امکان پذیر شد و در همین دهه با قرار گرفتن سهامش در بازار بورس جنرال موتورز به خرید سهام آن اقدام کرد. در جریان بحران بزرگ جهانی سرمایه داری در سال ۱۹۲۹/۳۰ چون همیشه دنیای کارگران در هم ریخت و تاوان کاهش نرخ سود کارخانه را ۷۵۰۰ کارگر پرداختند که اخراج یا بازخرید شدند. در دهه ۱۹۶۰ اپل بعد از فولکس واگن دومین تولید کننده بزرگ خودرو در آلمان بود. دهه ۱۹۹۰ بدترین دهه در تاریخ زندگی کارگران اپل بود. شرایط درونی بحران در این دهه تدریجا تکامل یافت و با آغاز قرن ۲۱ تشدید شد از سال ۲۰۰۱ در نرخ رشد اقتصادی در کشورهای فوق پیشرفته شتابان به عنوان مثال آلمان سیر نزولی گرفت و تدریجا به صفر نزدیک شد و سپس با تمهیداتی که سرمایه در دستور کار خود قرار داد اندکی بهبود یافت اما هیچگاه حتی به ۲٪ هم نرسید.

در اولین دهه قرن ۲۱  کارگران اپل بار دیگر تاوان بحران سرمایه داری را پرداختند. در این سال سهم اپل از بازار جهانی خودرو به ۱/۹ ٪ سقوط کرد و میزان سود مورد انتظار پایین آمد. برای جبران کاهش سود ابتدا به طور مثال در کارگاه بوخوم تعداد کارگران به حدود ۶٫۰۰۰ نفر کاهش یافت یعنی یک سوم کارگران به شیوه های مختلف به درون ارتش بیکاران پرتاب شدند. کارگران قرارداد موقت و شرکتی اولین گروه بودند، بازنشستگان پیش از موعد و بازخریدی ها نفرات بعدی.  در آغاز این دهه تعداد کارگران اپل ۵۷٫۴۰۰ نفر و فروش سالیانه اش نزدیک به ۲۴ میلیارد مارک آلمان بود. از میانه دهه ۹۰ مرتب از تعداد کارگران کاسته شد به نحوی که در سال ۲۰۰۶ به ۲۷٫۶۶۱ نفر رسید. مهم ترین کارگاه های تولیدی آن در آلمان عبارت اند از روسلزهایم با ۱۸٫۳۰۰نفر شاغل که سالانه ۲۷۰٫۰۰۰ خودرو تولید می کند، ایزناخ در تورینگن با ۱۹۰۰ کارگر که از سال ۱۹۹۲ شروع به کار کرده و مدرن ترین گارگاه اپل آلمان است و مدل کورسا در آن جا تکمیل می شود و به بازار روانه می گردد،  بوخوم با ۵۳۰۰  کارگر که در سال ۱۹۶۲ ایجاد شد و تولید سالانه آن ۲۴۰٫۰۰۰ اتومبیل است، و بالاخره کایزرلوترن با ۳۵۰۰ کارگر.

علاوه بر آلمان GM در کشورهای دیگر اروپایی از جمله انگلیس با نام Vauxhall سالانه ۱۳۰٫۰۰۰ مدل آسترا را تولید می کند، بلژیک با ۳۸۰۰ کارگر سالانه ۲۰۰٫۰۰۰ اپل آسترا را تکمیل می کند، کارگاه اتریش که با ۱۶۰۰ کارگر در سال ۱۹۹۸ ایجاد شد و مدل ساآب ۳-۹  را تولید می کند، فرانسه با ۱۷۰۰ کارگر اپل مووانو، تیگرا و میل لنگ اتومبیل تولید می کند، سوئد با ۴۹۰۰ کارگر سالانه ۱۰۰٫۰۰۰ ساآب ۳-۹ و ۵-۹ را تولید می کرد که اولین کارگاهی بود که بعد از بحران اخیر به کلی تعطیل شد و همه کارگرانش بیکار شدند، اسپانیا سالانه ۴۹۰٫۰۰۰ مدل کورسا و مریوا را تولید می کند اما به اپل آلمان تعلق ندارد و بالاخره کارگاه لهستان که به خاطر نیروی کار ارزان ماهر درست در زمانی که کارگران اپل آلمان با اخراج مواجه بودند  در سال ۱۹۹۸ تاسیس شد و با ۲٫۸۰۰ کارگر سالانه ۱۹۰٫۰۰۰ اپل مدل آگیلا، آسترا و سفیر و هم چنین میل لنگ اتومبیل تولید می کند.

بحران ۲۰۰۸ که سعی کردند آن را به بحران مالی در آمریکا محدود کنند، با گسترش تدریجی خود به سایر شاخه های اقتصادی و کشورهای سراسر جهان، نشان داد که چون از ساختار مناسبات حاکم ریشه می گیرد قوی تر از خواست سرمایه داران است و خود را به کل ساختار نظام تحمیل می کند. در آلمان نیز براین روال ابتدا مقامات بالای کشوری و اقتصادی اعلام کردند که بحران آمریکایی است و شرایط اقتصادی در آلمان مستحکم و با ثبات است. اندکی بعد گفتند با وجود شرایط ثبات اقتصادی به عنوان همبستگی با آمریکا برای کمک به قائق شدن بربحران در پروژه ی چتر نجات بانکی شرکت می کنیم و در اندک زمانی پارلمان که برای افزودن ماهانه چند یورو به حقوق بیکاری II  کارگران هفته ها وقت برای بحث نیاز داشت کمک در مجموع  ۵۰۰+۱۰۰ میلیاردی را تصویب کرد و به اعتراضات توده ای وقعی ننهاد و بعد از آن نیز به طور مستمر خبر از کمک های دولتی به بانک ها در صدر اخبار قرار دارد.

بحران ابتدا در آمریکا دامن کارگران GM را گرفت. پنج کارگاه بسته شد و ۴۷٫۰۰۰ نفر از کارگران آن بیکار شدند. به سادگی نوشیدن جرعه آبی در مجموع آرامش زندگی حدود ۲۰۰٫۰۰۰ انسان برهم خورد و حتما بسیاری نیز با ناتوانی از پرداخت قسط مسکن سرپناه خود را نیز از دست داده اند. در فوریه باردیگر GM مساله کاهش کارکنان را مطرح کرد و با وجودی که تاکنون مبلغ ۱۳،۴ میلیارد دلار کمک دولتی دریافت کرده است دوباره خواهان ۱۶،۶ میلیارد دلار دیگر کمک های دولتی است. در زمینه چینی برای دریافت کمکها GM اعلام کرد که درسال ۲۰۰۸ مبلغ ۳۰،۹ میلیارد دلار ضرر کرده است که روزانه سر به ۸۰ میلیون دلار می زند. اگر دستیابی به دفاتر واقعی سود و زیان امکان پذیر بود آنگاه می شد نشان داد که این ادعا تا چه حد واقعیت دارد و حاصل استثمار این همه کارگر در در دو قاره به کجا رفته است.

در اپل آلمان برای مقابله با بحران کنسرن مادر در وحله اول اتحادیه متال قدرتمندترین اتحادیه آلمان پا پیش گذاشت و به نفع سرمایه قرارداد جدیدی را به امضا رساند که طی آن ۱۰٪ از دستمزد کارکنان با همان ساعات کار قبلی، کاهش یافت یعنی ده درصد از حاصل کار زنده کارگر دوباره به کار مرده تبدیل ش