مروری بر اعتصاب ها و اعتراض های کارگری در نیشکر هفت تپه
شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه قدیمی‌ترین کارخانه تولید شکر از نیشکر در ایران است که در ۱۵ کیلومتری شهر شوش در استان خوزستان واقع است. این شرکت که نیم قرن از تاسیس آن می‌گذرد، سال ۱۳۹۴ به بخش خصوصی واگذار شد. حدود چهار هزار نفر به صورت رسمی، پیمانی، قراردادی و پیمانکاری در بخش‌های مختلف این شرکت کار می کنند. در یک دهه گذشته مجنمع نیشکر هفت تپه همواره میدان اعتصاب و تجمع کارگران معترض بوده است.
اعتراض کارگران هفت تپه، در سال های ۸۴ و ۸۵ با شعار «ما کارگر هفت تپه‌ایم، گرسنه‌ایم، گرسنه‌ایم» آغاز شد. اما سال بعد، یعنی سال ۱۳۸۶، اعتصاب‌ها و اعتراض ها به شکل هایی مانند تحصن در کارخانه و مکان های دولتی، راهپیمایی در داخل شهر شوش، بستن جاده اندیمشک به اهواز، انجام گرفت.
سال ۱۳۸۷ پس از خبر فروش هزار هکتار از ۱۲ هزار هکتار اراضی کشاورزی این کارخانه، کارگران کارخانه نیشکر هفت تپه خواستار پرداخت حقوق معوقه، پایان دادان به احضار فعالین کارگری به دادگاه و برکناری مدیریت مجتمع و همچنین حق ایجاد تشکل مستقل کارگری شدند. همزمان با رویارویی و کشمکش کارگران با مدیریت و مسئولین حکومتی و در شرایطی که شورای تامین استان و دیگر نهادهای ذیربط به مخالفت با سندیکای هفت تپه برخاسته بودند؛ در یکم آبان ۸۷ مجمع عمومی کارگران مجتمع تشکیل شد و سندیکای کارگران نیشکر هفت‌تپه به طور رسمی اعلام موجودیت کرد.
اعتصاب و اعتراض ها در سال ۱۳۹۶
در چهارم مرداد سال جاری، ۱۵ نفر از کارگران شرکت نیشکر هفت تپه نیمه شب توسط عوامل انتظامی بازداشت شدند. این بازداشت ها پس از اعتصاب و تجمع اعتراضی کارگران این شرکت برای دستیابی به مطالبات شان اتفاق افتاد. اما روز بعد کارگران این مجتمع هم برای پیگیری مطالبات خود و هم برای آزادی همکاران بازداشتی شان دست به اعتراض زدند. از جمله خواسته های آنها پرداخت حقوق معوقه و پاداش و بن سال های گذشته بود. خبرهایی که آن روزها منتشر شد حکایت از این داشت که ۴۰ تن از کارگران معترض شرکت نیشکر هفت تپه طی روزهای نیمه مرداد ماه ۹۶ به دادگستری شوش احضار شدند.
در اواخر آبان ماه امسال بود که تجمع های اعتراضی کارگران نیشکر هفت تپه بار دیگر شکل گرفت. پس از آن بود که بخشی از مطالبات کارگران پرداخت شد و اعتصاب پایان یافت. اما طولی نکشید که دی ماه اعتصاب اوج گرفت و در ادامه این اعتراض ها، پانزدهم بهمن، ۳۴ نفر از کارگران هفت تپه بازداشت گردیدند که با تعهد آزاد شدند.
اگر چه به نظر می رسد که با وعده و وعیدهای داده شده، در حال حاضر اعتراضات کارگری در هفت تپه فروکش کرده؛ اما ممکن است مدتی بعد و از جای دیگری در همین مجتمع دوباره آغاز شود. زیرا که سیر رویدادها نشان از ناتوانی مجموعه مدیریت و مسئولین دولتی در پاسخگویی به مطالبات کارگران دارد.
کنترل کارگری؛ پیامی از هفت تپه
اسماعیل بخشی یکی از کارگران شرکت نیشکر هفت‌تپه است که ویدئوی سخنان او در تجمع کارگران معترض این شرکت در آخرین روزهای دی ماه گذشته در فضای مجازی دست‌به‌دست شد. او ضمن تأکید بر این که اداره این شرکت باید به خود کارگران هفت‌تپه سپرده شود، گفت:« خودمان می ریم توی مدیریت می نشینیم و هفت تپه را اداره می کنیم! آباد می کنیم! ما تخصص لازم را داریم! »
این فعال کارگری نیشکر هفت تپه با این سخنان کوتاه مبحث “کنترل کارگری” را بار دیگر در حنبش کارگری مطرح کرد. اما اینکه آیا کارگران هفت تپه و یا هر مرکز تولیدی بحران زده در شرایط کنونی ایران، امکان اجرایی کردن “اداره کردن” مرکز تولیدی بحران زده را داشته باشند، نیاز به بررسی جامعی از طرف فعالین کارگری دارد و بحث دیگری می طلبد. اما در اینجا همین قدر باید گفت که کنترل کارگری، نقطه مقابل مدیریت سرمایه داری است و جنبشی جدا نشدنی از زندگی و مبارزه کارگران در سراسر جهان است. در کنترل کارگری بیش ترین میزان ممکن از سود بدست آمده در اختیارکارگران شاغل در مرکز تولید قرارمی گیرد.
یکی از مهم ترین نمونه های جنبش کنترل کارگری، تجربه آرژانتین می باشد. کنترل کارگری درآرژانتین، جنبش«احیای کارخانه ها» نامیده می شود. از سال ۲۰۰۱ ، ۳۹۰۰ مرکز تولیدی به دلایلی مانند«بحران» و «عدم سوددهی» اعلام ورشکستگی کردند. کارفرمایان این مراکز کارگران را اخراج می کردند و یا دستمزد آنها را پرداخت نمی نمودند. در چنین شرایطی ،کارگران حدود ۲۰۰ مرکز تولید ورشکسته شده، کنترل آنها را به دست گرفتند.
البته علاوه بر کارگران آرژانتین، در همین ابتدای قرن بیست و یکم کارگران در کشورهایی دیگری از جمله ونزوئلا، برزیل، مکزیک، اسپانیا، فرانسه و یونان، کنترل کارگری را به شکل هایی از جمله ایجاد تعاونی های کارگری در محل کار و تولید را تجربه کرده اند.
خسرو غلامی – ۲۴ بهمن ۱۳۹۶