“یک سده زلزله”

در یک سده پیش هر چند سال و گاه  با گذشت چند روز فاصله زمانی، بخشی از سرزمین ایران لرزیده و دولت در این باره هیچ کاری انجام نداده ست. بر اساس آمار ثبت شده توسط مرکز زلزله نگاری ایران، در یک سده ۳۱ زمین لرزه با فشار های قوی و ضعیف در ایران بوقوع پیوسته و به جز خرابی و ویرانی های ساختمانی، اموال و زندگی بسیاری از ساکنان روستاها و شهرهای زلزله زده از بین رفته است. بسیاری از بناهای ارزشمند تاریخی و هنری خسارات جدی برداشته یا کاملن فرو ریخته اند و بسیاری از هم میهنان در زیر آوار مانده و در زیر آوار مانده و مجروح گشته اند و جان بیش از ۰۰۰/۵۰۰ تن گرفته شده است.

 کارشناسان وقوع و عامل مهم لرزش های زمین را تکان گسل های موجود در حرکت  بخش تحتانی زمین می دانند. این دیدگاه شاید شناخت کارشناسانه درستی باشد و زمین در اثر حرکت و جابجایی گسل های درون لایه های پایینی خود و محرک های انسانی و طبیعی دیگرست که می لرزد؛ و با هر بار لرزیدن خسارات و خرابی هایی ببار می آورد و میزان خسارات جانی و مالی که بر جای می ماند به دو عامل بستگی دارد. به قدرت فشار هر تکان و حرکت از درون زمین و به استحکام و استاندارد ساخت و ساز ساختمان ها و موقعیت جغرافیایی مناطق زلزله زده بستگی دارد.

از سوی مرکز لرزه نگاری کشور و کارشناسان مستقل از این مرکز، گفته می شود؛ هیچ یک از زلزله های رخ داده پیشین، از پیش، پیش بینی نشده بوده اند. اما کارشناسان می گویند بخش های وسیعی از ایران از جمله بخش هایی از شهر تهران در مسیر گذر زلزله قرار دارد و شهر تهران بر روی گسل واقع شده است. هم چنین می افزایند؛ چنانچه حرکتی در درون زمین رخ بدهد که همان زلزله گفته می شود، خسارات زیادی بر مردم وارد می کند و جان بیشماری از ساکنان پایتخت را خواهد گرفت. این در حالی ست که شهردار جدید شهر تهران آقای «محمدعلی نجفی» خطر زمین لرزه در پایتخت را رد می کند. آیا بایستی به حساب دانش و تمرکز کارشناسانه آقای شهردار نوشت یا به حساب بی خیالی ایشان! بخشی از پرسش را کارشناسان در این امر پاسخ می دهند و بخش دیگر را جامعه شناسان. کارشناسان احتمال وقوق زلزله را منتفی نمی دانند و با توجه به ازدیاد جمعیت شهر تهران و مقاوم نبودن ساختمان های شهر (بافت شهری)، پیش بینی می کنند در صورتی که زمین لرزه ۷-۶ درجه ریشتر حادث شود؛ جان بیش از ۰۰۰/۰۰۰/۱ تن گرفته می شود.

با این که می دانیم ممکن ست در هر دقیقه زمین لرزه ای ویرانگر رخ بدهد و مصطلح آنست که زمین لرزه بیاید؛ مسوولان هیچ گونه تمهیداتی برای آن روز ندیده اند. دولت جمهوری اسلامی راه  پیش گیری زلزله (کم کردن خطرات احتمالی) و اخطارهای مختلف را عادت کرده که جدی نگیرد.

روشن ست که زلزله ها پیش بینی نشده بودند؛ اما، خسارات جبران ناشدنی برجای گذاشته اند که می توانست با ارایه تمهیداتی از سوی دست اندرکاران از خسارات و تلفات انسانی کم شود. تلفات و خرابی ها، هشدار هستند تا زلزله های پیشین را فراموش نکنیم. زلزله شهر «طبس» را ویران و جان ۰۰۰/۱۵ تن را در ۲۵ شهریور ۱۳۵۷ خورشیدی گرفت. زلزله ویران گر ۶ ریشتری خرداد سال ۱۳۶۹ در روستاهای شمال بخش های اطراف شهر رودبار و روستاهای منجیل را ویران کرد. این واقعه ۰۰۰/۲۰۰ تن کشته برجای گذاشت.

در دی ۱۳۸۲ زلزله مهیبی شهر تاریخی «بم» را لرزاند و نه تنها این شهر تاریخی و ارگ معروفش با خاک یکی شد، جان بیش از ۰۰۰/۳۰ تن از ساکنان آن جا را هم گرفت و آنها که در این واقعه تلخ زنده مانده اند بی خانمان گشتند. و هنوز بم بازسازی نشده؛ بم همچنان شهر پس از زلزله باقی مانده است. پس از شهر بم زمین لرزه شهرهای دیگری را لرزاند که تلفات جانی «زرند» و «ورزقان» در آذربایجان، بیش از ۶ شهر زلزله زده دیگر بوده ست و وقوع زلزله در سرما مشکلات مردم را چند برابر کرده ست. دولت به نوسازی هیچ یک از شهرها توجه نداشته و کاری اساسی صورت نداده است. اینک زمین لرزه ۷ و ۲ دهم ریشتری در کرمانشاهان در سرمای پاییزی.

زمین لرزه ۷ و۲ دهم ریشتری یکشنبه شب ۱۲ نوامبر ۲۰۱۷ برابر با ۲۱ آبان ۱۳۹۶ شهرهای غربی و مرزی کشور را لرزاند و شهرهای «قصرشیرین» و «سرپل ذهاب» و «سرگله» و روستاهای اطراف را ویران کرد. بر اساس گزارش های منتشر شده در مجلس شورای اسلامی، نماینده کرمانشاهان آمار کشته گان را بیش از ۱۰۰۰ تن اعلام کردند؛ در حالی که خبرگزاری های دولتی به نقل از استاندار می گویند: زمین لرزه اخیر جان ۵۰۳ تن از ساکنان استان کرمانشاهان را گرفته و بیش از ۶۸۱/۱۴ مجروح بر جای گذاشته ست .تنها بیمارستان شهر که با حداقل امکانات ایجاد شده بود؛ ویران شده است و بیماران بدون درمان تا چند روز در خیابان ها رها بودند. ساکنان کرمانشاهان در تهیه داروهای مورد نیاز، پزشک با مشکلات جدی درگیرند. بیمارانی که نیاز به دیالیز شدن دارند و از نارسایی و مشکلات کلیه رنج می برند نمی دانند چه بکنند؟ نیاز و دسترسی به داروهای دیالیزی در این شرایط امکان پذیر نیست و محدودیت های بیماران بیشتر شده است. دولت رسیدگی نمی کند و امکانات حمل و جابجایی زود هنگام بیماران و مجروحان به دیگر بیمارستان های کشوررا فراهم نکرده اند؛ از همین روی بر آمار کشته شدگان افزوده می شود.

 در بخش هایی از کرمانشاهان ساختمان های مسکونی که زیر نظر دولت ساخته شده اند ویران گشته و در اثر ریزش سقف واحدهای مسکونی و دیوارها جمعیت بیشتری در آنجا کشته شده است. ساکنان محلی ایمن نبودن ساختمان های بنا شده توسط بخش دولتی “مسکن مهر” را سبب کشته شدن و زیرآوار ماندن مردم می دانند. از شکایات و شکواییه ها آشکار ست که مردم دولت را مسوول حفظ جان خود، وهم چنین مسوول مرگ کشته شدگان در زلزله اخیر می دانند. عوامل کنونی دولت هم در بیانات شان بر این نکته انگشت می گذارند و سخنان مردم را تکرار می کنند. میزان خرابی ها و کم توجهی وزارت مسکن در بالا بردن استاندارد ساختمان سازی و توجه نداشتن به موارد خطر آفرین، “دولت را تبدیل به دستگاه بساز و بفروشی بزرگی” کرده است.  یکصد تن از کشته شدگان، ساکن واحدهای مسکونی مهر بوده اند که به دلیل مستحکم نبودن ساختمان ها زیرآوار مانده اند. تراکم کشته شدگان در نقطه ای بخصوص از شهر که مهندسی و ساخت آن با دولت بوده؛ دولت را پاسخ گو می کند. برای شاکیان و دیگر مردم تفاوتی نمی کند که پروژهای ساخته شده توسط مسکن مهر در زمان کدامیک از روسای جمهور اسلامی به اجرا درآمده ست. آنچه از اهمیت توجه نزد مردم برخوردار ست، این ست که در اثر ایمنی پایین و مقاوم نبودن خانه هایشان در برابر حوادثی چون زلزله ۱۲ نوامبر همه چیز خود را از دست داده اند.

در سال پیش ویدیوهایی از خلاف وعدهای مسکن مهر در فضای مجازی منتشر شده بود که تاخیر دراز مدت در اتمام پروژها و تاخیر در تحویل آپارتمان ها به خریداران در کشور ضررهایی وارد کرده بود که باعث اعتراضات و شکایات گسترده ای از سوی آنها شده بود. پروژهای ساختمان سازی با نظارت و اجرای دولت کنونی و دولت های پیشین در مناطق مختلفی از کشور و از جمله تهران انجام می شده ست؛ در حالی که دولت کنونی ناتوانی خود را در حل بحران های پیش آمده در پشت طرح ها و پروژهای دولت پیشین کتمان می کند.

 در کنار مجتمع های مسکونی ویران شده “حوزه علمیه” شهرستان «قصرشیرین» نیز فرو ریخته ست. ساختمانی کلان بها که مخارج آن از بودجه و ثروت مردم تامین می شود. ساخت و ساز، دکور و تزیینات گران بها، کتاب ها و کتابخانه آنجا، هزینه های معماری و نظارت، زیبا سازی ساختمان و محیط پیرامون، هم چنین زمین زیربنای مورد نیاز همه از حساب و دارایی مردمی پرداخت شده است که محتاج نانند و در زیرآوار مانده اند. در هنگام وقوع زلزله صدها تن از اهالی کشته شدند و برای نمونه یک تن از حوزویان(مفتخوار) ساکن این ساختمان کلان بها در میان مردم نبوده تا آسیبی ببیند.

از موارد دیگر پیرامون زلزله اخیر دفن اجساد بدون احراز هویت انجام گرفته است. در گزارش های اولیه اعلام شد که در نخستین روز پس از زلزله «قصر شیرین» ۱۰۰ تن از کشته شدگان را بدون جواز مرگ خاک کرده که شناسایی نشده بوده اند.

نکات دیگری در این حواشی دیده و شنیده شده که ماموران دولت بدون این که شرایط استراری، غم، وحشت موجود و بحران روحی بازماندگان را در مرکز توجه قرار بدهند، و به یاری مردم آسیب دیده بشتابند، در اندیشه کاسبی هستند؛ و بابت تحویل جسد هر یک از کشته شدگان مبلغ ۰۰۰/۳۰۰ تومان وجه نقد از بازماندگان می گیرند و جواز فوت تحویل می دهند. دولت جمهوری اسلامی در اجرا و اقدامی این چنینی تازه کار نیست از جسد مرده هم پول می سازد و از این راه کسب درآمد می کند. در زندان های جمهوری اسلامی در “دهه خونین شصت” خورشیدی از خانواده زندانیانی که احکام اعدام داشتند و حکم در موردشان به اجرا در می آمد؛ پول دریافت می کردند. بهای هر تیر خلاص پنج هزار تومان بود. مسوولان با دریافت ۵۰۰۰ تومان وجه نقد جسد اعدامی را تحویل خانواده می دادند. زندگی و جان متهمان را می گرفتند و پول گلوله را دریافت می کردند.

به جای این کارها دولت وظیفه تشکیل و فعال نگه داشتن نهادی را دارد که در شرایط بحرانی بتواند به کمک مردم بشتابد. آن نهاد بایستی امکاناتی داشته باشد که هم چون ایستگاه آتش نشانی عمل کند و در کوتاهترین زمان ماموران و لوازم ایمنی را به سمت محلی که واقعه رخ داده به حرکت در آورد؛ تا بتواند از آمار کشته ها و خسارات احتمالی کم کند. روی کرد دولت یادآور مسوولیت دولت در همه لحظات است.

رییس جمهور ایران «حسن روحانی» در بازدید از مناطق زلزله زده سخن از پرداخت مبالغی پول نقد به زلزله زدگان کرده ست.۳ میلیون تومان کمک به هر خانواده و پرداخت وامی چند میلیونی برای دوباره سازی ویرانه ها؟

مسوولان سخن از ساختن و ترمیم ساختمان های مسکونی می کنند که ویران شده اند؛ در حالی که ساکنان بخشی از روستاهای ویران شده هم چون روستای «شیخ صله» درآمد ثابت ندارند و از امکانات کافی زندگی هیچ گاه بهره مند نبوده اند. ساکنان این روستا پیش از زمین لرزه اخیر به کارهایی هم چون «کولبری» می پرداخته اند و برخی از راه قاچاق سیمان و حمل بار زندگی خود و خانوادهایشان را تامین می کنند. تکلیف کولبران چه می شود که اجاره نشینانند!؟ و آیا کمک ناچیز ۳ میلیون تومانی دولت شامل حال آنها هم می شود؟

وظیفه دولت حفظ جان مردم ست! با ایراد سخنرانی تن خسته کولبر و جسم بی جان، جان بدربرده از زمین لرزه آرامش و التیام نمی یابد. دولت فقط برای در دست داشتن قدرت و حکم راندن بر مردم نیست که تشکیل می شود؛ به اندازه بزرگی ابعادش برای حفظ جان و در مقابل کشته شدن مردم مسوول است و پاسخ گو؛ وظیفه دارد امکاناتی رفاهی- ایمنی برای آسایش شهروندان فراهم کند و از نگرانی های آنها بکاهد.

از سوی مردم نیکوکار و دولت تعدادی کانکس در اختیارزلزله زدگان گذاشته شده ست و از سوی دیگر سخن گوی دولت«نوبخت» اعلام کرده هر کس که کانکس دارد؛ دیگر کمک بلاعوض ۳ میلیونی نخواهد گرفت و براساس گزارش «ضیایی» مدیر هلال احمر تهران، این امر باعث شده که در بخشی از مناطق زلزله زده زلزله زدگان بخاطر از دست ندادن پول کمکی از سوی دولت برای اسکان موقت، از گرفتن کانکس خودداری کنند و در هوای سرد هنوز در چادر زندگی می کنند و ۲۵ کانکس بدون استفاده مانده ست. و در اخبار آمده که از سوی ورزش کاران ۶۰ کانکس دیگر امروز به کرمانشاهان رسیده ست.

دولت ها باید درازمدت برنامه ریزی کنند. مکان هایی از قبیل سوله و سرپناه برای مواقع بحرانی در خارج از محدوده شهرها و روستاها فراهم کنند تا از آوارگی، نگرانی و سختی های مردم در مواقع استرس زا و فشارها کاسته شود. مکان هایی وسیع هم چون سالن های سرپوشیده و سر باز ورزشی، سالن اجتماعات در مناطقی که تراکم جمعیت دیده نمی شود؛ برای سکنا دادن مردم الزامی ست. مردم در چنین مواقعی می توانند همراه یکدیگر در آن مکان ها سکنا بگیرند و از گزند سرما، حیوانات و درندگان در امان بمانند و با ایجاد حس امنیت جلوی صدمات روحی آسیب دیدگان گرفته می شود. دولت باید برای کمک به آسیب دیدگان انبارهایی از پیش تهیه کند با همه امکانات بهداشتی و ایمنی. این انبارها می توانند همیشگی باشند در خارج از هر منطقه مسکونی. هزینه ساخت هر سوله (شلتر) یا انبار کالا چقدر است؟ هزینه ساخت مکانی برای مردم بی پناه بیشترست یا هزینه کردن برای ساخت مساجد و حوزه هایی که پشه هم در آنجا پر نمی زند تا زیر آوار بماند؟

زلزله هم، هم چون سیل از بلایای طبیعی ست دولت جمهوری اسلامی با توجه به این که می داند خطر وقوع زمین لرزه کشور را تهدید می کند؛ دریغ اگر کاری یا بودجه ای برای کمک در چنین مواقعی اختصاص داده باشد. پس از گذشت ۱۵ روز هنوز مانده اند چه بکنند!

ساختن سرپناه و بکاربردن ابزار مورد نیاز باکیفیت و مهندسی دقیق و صحیح الزامی ست و این اندیشه که ممکن ست در هنگام وقوع زلزله یا سیل در استانی، همه چیز و از جمله “سرپناه” ویران شود درست است اما، دلیلی برای خودداری از ساختن سرپناه (شلتر) نیست. این گونه اندیشیدن کاملن خطا و جنایتی ست آشکار از سوی دولت در برابر جان شهروندان.

خبرگزاری های دولتی تصاویری از شرایط کنونی زلزله زدگان منتشر کرده اند؛ باران در چادرها جاری شده است. دمای هوا رو به کاهش است و همه جا را آب گرفته؛ مردم چگونه دوام می آورند؟ شهرها تعطیلند، خانه ها ویران، مدارس تعصیل، تنها بیمارستان منطقه ویران شده، خانوادها مجروح روحی و داغ دار، دولت بی تفاوت. زمین لرزه در مناطق مختلف بوقوع پیوسته است؛ در دوره ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی، محمد خاتمی، احمدی نژاد و اکنون حسن روحانی و در هیچ دولتی تدارک مکان های امن را برای مردم در نظر نگرفته اند.

در برابری انفعال دولت، مردم با شرف و باوجدان آگاه از سراسر کشور یاری رسانی کردند؛ تبلیغات کردند و با ارسال کمک های جنسی و نقدی خود بخشی از نیازهای موقت زلزله زدگان را تامین نموده اند. روشنفکران جامعه (کانون نویسندگان ایران) این بار هم امکان گردآوری وجوه نقدی را فراهم کرده و با باز کردن حساب بانکی ویژه کمک های مالی برای کمک به فرهنگ غنی مردم به یاری زلزله زدگان شتافته و با ارسال کالاهای ضروری در کنار مردم ایستاده ست. چند تن از ورزش کاران، به میان مردم رفته و چندین کامیون محموله شامل کالاهای اساسی و نقدی خود را در مناطق توزیع کرده اند. هنرمندانی درآمد حاصل از اجرای کنسرت های خود را برای کمک به زلزله زدگان اختصاص داده اند. از پیروان اقلیت های مذهبی با گردآوری لوازم ضروری مانند پتو، پوشاک، مواد خوراکی، آب آشامیدنی هم میهنان آسیب دیده یاری رسانده اند. بازگویی این نکات بیان گر موفقیت و همکاری مردم در هم یاری و کمک رسانی به یکدیگر ست در برابر “بی اعتمادی و ناموفق بودن طرح های دولت جمهوری اسلامی”.

نوامبر ۲۰۱۷

لندن

https://www.facebook.com/Gozide-193439254027279/

متاسفانه در اخبار چند روزه اسامی و تصاویری انتشار یافته که نشان می دهد ۴ تن از هم میهنان داوطلب کمک رسانی، هنگام باربردن لوازم به مناطق زلزله زده با وانت- کامیونت در جاده دچار سانحه رانندگی شده اند و جان باخته اند. یادشان گرامی