اسماعیل نوری علا : در نتیجه، فردا که دری به تخته بخورد تنها شاهد تکرار فاجعه بار وضعیتی هستیم که آن را کمتر از چهار دهه پیش مهندس بازرگان با این جمله تجسم بخشید که «سینی را داغ داغ دست ما دادند!»؛ وضعیتی که یکی از مشخصات آن فقدان احزاب صاحب برنامه های تفصیلی برای ادارهء کشور و افتادن کار به دست «شخصیت ها»ئی خواهد بود که می توانند خلاء احزاب برنامه دار را پر کنند و، با استفاده از شناخته شدگی شخصی خود، هرگونه روند دموکراتیک را در فاصلهء کوتاهی به آنجا بکشانند که بگویند: «اگر هشتاد میلیون بگویند آری، من می گویم نه!» و معنای این سخن هم آن باشد که «نه»ی یک تنهء من از آری ِ هشتاد میلیون انسانی که حکومت استبدادی ـ مذهبی را منحل کرده اند بالاتر و با اهمیت تر است.

باری، حزب سیاسی در خارج کشور، اگر ثابت شود که ضرورت تشکیل آن وجود دارد، حزبی است انحلال طلب، سکولار دموکرات، و آلترناتیو خواه که آینده نگر است و خود را برای آینده سازی آماده می کند و، از هم اکنون، به ایرانیان می گوید که اگر آلترناتیو مورد نظرش با انحلال حکومت فعلی در کار نوشتن و تصویب یک قانون اساسی سکولار دموکرات موفق شود، برای شراکت در رقابت حزبی و ورود ِ با برنامه برای حضور در انتخابات آمادگی، نیرو، برنامه و انرژی سازندهء بسیار دارد.
در غیر این صورت آنچه شکل می گیرد حزب نیست بلکه وعدهء گاه آدم هائی سرگردان است که، برای سرگرمی و اتلاف وقت، گرد هم می آیند و در بیرون از هرگونه ضابطهء علمی و منطقی، نام جمع خود را «حزب» می گذارند.

………………………………….

جدیدترین تئوری اسماعیل نوری علا این است که تشکیل جمعی یا حزبی ، اگر مصادف با تشکیل آلترناتیو نباشد اتلاف وقت است ! یعنی هر حزبی یا جمعی هم تا حالا شکل گرفته ولی آلترناتیو نشده ، فقط برای سرگرمی بوده و جدی نیست ! با این حساب مجاهدین و آلترناتیو سلطنت فقط جدی هستند که همینها هم از نظر اسماعیل نوری علا جدی نیستند ، چون قدیمی هستند و یا چون برای رهبری ایشان و بانو پرتغال پوست نمیگیرند ! از نظر اسماعیل نوری علا ، احزاب جدید برای فردای ایران باید بلافاصله آلترناتیو هم بشوند تا ملتی نجات پیدا کند و آلترناتیو امور مملکتی را به دست گیرد !

البته بازرگان درست گفته بود فقط کامل نگفته بود . آنها که سینی داغ را دستمان دادند تاریخا کارشان همین است . ولی آنها که دست گرفتند ، چه کسانی دست گرفتند ؟ منظورم دقیقا روشنفکران زمان خودشان هستند . تشکیل احزاب سیاسی ربطی به شرایط یا ضرورت ندارد . حزب سیاسی را همیشه و همه جا میشود تشکیل داد. ولی اینکه در چه حالت یا ضرورتی یک حزبی سیاسی تبدیل به یک آلترناتیو میشود را، معمولا شرایط سیاسی و اجتماعی مشخص میکند و نه خواست دل رئیس حزب یا احزاب مختلف ! اشکال کار اسماعیل نوری علا این است که فکر میکند تشکیل حزب سیاسی جدی ، روی دیگرش تشکیل آلترناتیوهم هست . از نظر اسماعیل نوری علا ایجاد تشکلی سیاسی که از هم اکنون قانون اساسی جدید نداشته باشد تا آلترناتیو بشود ، جدی نیست و محل جمع شدن آدمهای سرگردان و اتلاف وقت است….

تشکیل حزبی سیاسی ربطی به اینکه حزب مربوطه حتما باید آلترناتیو هم بشود تا جدی باشد ، ندارد. مهمترین و یا اولین نکته مثبت در تشکیل یک حزب سیاسی این است که دیگر اشخاص محور نمیشوند . بلکه یک جمعی مطرح است. تشکیل حزب سیاسی مثل رفتن به کلاس یادگیری الفبای سیاست است ، و شکل گرفتن آلترناتیو مربوط به پیش دانشگاهی میشود ! اسماعیل نوری علا ظاهرا خودش را مقید نمیکند که کمی یاد بگیرد و یا حداقل بداند که مسیر الفبای سیاسی تا رسیدن به دیپلم کمی زمان میخواهد !

عدم موفقییت اسماعیل نوری علا در ورای انواع تلاشها این است که به نام حزب یا جمعی شروع میکند ولی عملا خودش یک تنه بُرش میزند و میدوزد ! بین تشکیل حزب سیاسی با تشکیل آلترناتیو فاصله ای نمیبیند . ظاهرا دوست دارد که خیمه عمود هر تشکلی بشود . و اگر تشکل مربوطه آلترناتیو هم شد که همان داستان دریای دوغ با یک تغار ماست است . ولی درعالم واقعییت و قانونمندی های موجود ، از ساختن حزب سیاسی باید شروع کرد تا بعد و شاید ( بسته به شرایط سیاسی موجود ) به آلترناتیو هم رسید . از همان روزگار جنبش سبز ، اسماعیل نوری علا عملکردش معکوس بوده است . یعنی اول خواسته آلترناتیو بسازد و تازه رسیده به اینکه حزب سیاسی جدی باید حتما یک آلترناتیو باشد !

هیچوقت هم حاضر به بازنگری جدی نیستند و اینکه چرا نمیشود ؟ آیا عدم حضور تنگ نظران و حسودان در جمع شان ، دلیل اصلی تشکیل نشدن آلترناتیو است ؟ آیا از نظر سیاسی و اجتماعی در شرایط آلترناتیو سازی نیستیم ؟ آیا مدعی با هر امکانات و حضوری در جلسه ، توان چنین کاری را ندارد ؟ و علیرغم این همه نشدن ، اصرار مکرر برای کاری که اندازه وزن و توانشان نیست تنها کاری است که انجام میشود ! قبل از فراهم شدن شرایط سیاسی بیرونی و قبل ازهر امکانات و جمعییت زیاد ، مهمترین عامل اصلی که مدعی باید حتما داشته باشد ، قدرت تنظیم رابطه اصولی با همگان است . وقتی در جلسه ای در استکهلم به سوالات یکی از حاضران نمیتوانند جواب دهند و با تمسخر وی را فراری میدهند ، آن هم زمانی که هنوز نه به دار است و نه به بار…. کاملا واضح میشود که اینها “تنظیم رابطه” نمیدانند چیست ؟ و فقط عجله دارد که بسازند !

برای تشکیل حزب یا تشکلی همه حق انتخاب دارند و انتخاب میکنند . ولی انتخاب نمیتوانند بکنند که آلترناتیو خوبی هم هستند ، بلکه تشکل مربوطه در جریان عمل ثابت میکند که ظرفییت و توانش را دارد و بدون نیاز به تبلیغات ، لاجرم انتخاب میشود ! میدان تره بار نیست که با زور بلندگو و تبلیغات ، خوبی گوجه و خیار تبلیغ کنی پدرجان . به قول داستایوفسکی : آنجا که سقف آزادی کوتاه شد انواع کوتوله های سیاسی راحت جولان میدهند. کوتوله های سیاسی هم پرنسیب خودشان را دارند . بیچاره افرادی که مشتی کوتوله سیاسی برایش اسطوره شده است !

اسماعیل هوشیار
۱۵٫۰۸٫۲۰۱۵