کمتر از سه هفته دیگر ( ۱۹ اوت ) آخرین روز پایان ریاست ده ساله مسعود بارزانی بر اقلیم کردستان عراق است. طی یک ماه گذشته همه احزاب شریک در پارلمان تلاش کردند به سازش و بدور از هر گونه موازین قانونی برای تمدید ریاست او تا دوسال دیگر دست یابند و در عوض حزب دمکرات بارزانی هم امتیازاتی در چهارچوب پستهای حکومتی را به بقیه احزاب رقیب بدهد. اکنون این سازش نه تنها به نتیجه دلخواه برای همه آنها منجر نشده است بلکه با حادتر شدن بحران، اختلافات بیشتر از قبل بالا گرفته است.
بنظر میرسد که حزب دمکرات مسعود بارزانی نه تنها تمایلی به تقسیم قدرت خود با دیگر احزاب پارلمانی ندارد بلکه میخواهد با طرح انتخاب مجدد خود برای دو سال دیگر از طریق آرای عمومی، “مشروعیت مردمی” برای خود دست و پا کند و زیر بار امتیاز دهی به بقیه احزاب نرود.
روز دوشنبه ۲۷ ژوئیه حزب بارزانی در بیانیه ای اعلام کرد: “کماکان خواستار سازش با احزاب دیگر است”. این سخنان البته تعارفی بیش نیست چرا که سازش تا هم اکنون به شکست منجر شده است. ادامه این بیانیه می افزاید: “اگر به توافق نرسند مسئله انتخاب رئیس حکومت اقلیم را به آرای عمومی واگذار خواهند کرد”.
اتحادیه میهنی، گوران و اتحاد اسلامی برای انتخاب رئیس حکومت اقلیم از طریق پارلمان پافشاری می کنند. به همین منظور این سه حزب از رئیس پارلمان درخواست کرده اند که هیئت بررسی قانون مربوط به ریاست حکومت اقلیم در جلسه روز چهارشنبه ۲۹ ژوئیه پارلمان به بحث گذاشته شود. حزب بارزانی و دو حزب مسیحی و ترکمان همچون جلسه روز ۲۳ ژوئن شرکت در این جلسه را برای بار دوم تحریم کردند. حزب بارزانی ضمن انتقاد تند از رئیس پارلمان که که به گفته آنان موازین قانونی در فراخوان به جلسه پارلمان را زیر پا گذاشته است اعلام کرده است که بارزانی راهی بجز ملغی کردن هیئت دولت و پارلمان برایش باقی نمانده است.
با توجه به اختلافات شدیدی که بین آنها وجود دارد، معلوم نیست که سرنوشت انتخاب رئیس حکومت اقلیم کردستان به کجا بیانجامد. اما آنچه که معلوم است در صورت حادتر شدن اختلافاتشان، حزب بارزانی پای گزینه انتخاب رئیس حکومت اقلیم از طریق پارلمان نخواهد رفت مگر اینکه همه احزاب بقول خودشان به سازشی برسند و انتخاب مجدد او را تضمین کرده باشند.
اتحادیه میهنی و گوران مصرانه خواستار پایان دادن به دوران ریاست مسعود بارزانی هستند. بنا به توافقی که در سال ۲۰۱۳ بین اتحادیه میهنی و حزب دمکرات صورت گرفته است، رسما توافق کرده اند که بعد از اتمام آن دو سال مسعود بارزانی حق کاندید کردن خود را ندارد در نتیجه حزب بارزانی باید کاندید دیگری غیر از مسعود بارزانی معرفی کند مگر اینکه تبصره ای سازشکارانه به قانون اضافه کنند که تا دو سال دیگر بارزانی ابقا شود. اگر بارزانی خارج از سازش به پروسه انتخاب از طریق پارلمان تن در دهد قطعا بقیه احزاب بطور مشخص اتحادیه میهنی و حزب گوران که بیشترین همسویی را در این مدت با هم داشته اند نیز کاندیدهای خود را برای این پست معرفی خواهند کرد. هر یک از احزاب اسلامی و دیگر احزاب کوچکتر نیز در دو جبهه پشت سر سه حزب اصلی تر آرایش خواهند گرفت.
نکته ای که لازم است اشاره شود این است که انتخاب رئیس حکومت اقلیم از طریق پارلمان که خواست بقیه احزاب بجز حزب دمکرات بارزانی است، نیازمند تصویب موازین قانونی است که باید در پارلمان بتصویب برسد و بقول خودشان هموار کننده انتخاب رئیس حکومت اقلیم کردستان باشد. اما حزب دمکرات بارزانی میگوید، ابتدا انتخاب بارزانی به سرانجام برسد بعد در مورد پروسه مفاد قانونی برای آینده گفتگو شود.
حزب بارزانی در توجیه و دفاع از تداوم دو سال دیگر برای ریاست مسعود بارزانی میگوید: ” داعش در منطقه حضور دارد، بحران اقتصادی و عدم هماهنگی با دولت مرکزی عراق همچنان ادامه دارد و با اشاره به اینها ابقای بارزانی را کلید پاسخ دادن به بحران سیاسی، جنگی و اقتصادی میداند. این آن نکته ای است که بقیه احزاب دیگر با چنین رویکردی از سوی حزب بارزانی که آنان را نالایق و تحقیر شده جلوه میدهد نمیتوانند آنرا بپذیرند.
ادعای حزب مسعود بارزانی مبنی بر آرای عمومی برای انتخاب مجدد او از نظر مردم کردستان عراق مسخره قلمداد میشود. سئوالی که برای مردم کردستان عراق مطرح است این می باشد که چرا مسعود بارزانی تا کنون بعنوان رئیس حکومت اقلیم کردستان طرح استقلال کردستان عراق را به آرای عمومی رجوع نداده است اما وقتیکه همه احزاب حاکم و شریک در قدرت دچار بحران و بن بست میشوند بفکر آرای عمومی میافتد؟.
با اینکه سه هفته به تعیین تکلیف و انتخاب رئیس حکومت اقلیم باقی مانده است هنوز سرنوشت ریاست حکومت اقلیم کردستان روشن نیست. اگر احزاب دیگر که ۵۷ رای نمایندگان را با خود دارند در جلسه روز چهارشنبه بر روی پایان دوران ریاست بارزانی لایحه خود را تنظیم و تصویب کنند ، بارزانی هم در واکنش به آن میخواهد دولت و پارلمان را منحل و تقاضای انتخابات پیش از موعود را در دستور بگذارد.
گزینه ها سه آلترناتیو است که هیچ یک از احزاب حاکم بطور یکدست با آن توافق ندارند. یکم از طریق سازشی در خارج از پارلمان و بدون رجوع به آرای مردم است که این گزینه تاکنون با شکست مواجه شده است اما همچنان به آن امید بسته اند. دوم انتخاب رئیس حکومت از طریق پارلمان که حزب بارزانی با این گزینه موافق نیست و راه سازش را قبول دارد چرا که با توجه به جبهه بندیهایی که هم اکنون شکل گرفته است کاندید حزب دمکرات ممکن است به آرای لازم دست نیابد و کاندید مثلا حزب گوران یا اتحادیه میهنی و شاید با یک کاندید مشترک این پست را از آن خود کنند. بارزانی بشرطی حاضر به انتخابات مجدد خود بعنوان رئیس حکومت اقلیم کردستان در پارلمان است که انتخاب او برای دو سال دیگر از سوی بقیه احزاب تضمین شود. و گزینه سوم انتخاب از سوی آرای عمومی است که با توجه به تهدید بارزانی مبنی بر ملغی کردن هیئت دولت و پارلمان، رجوع به آرای عمومی نیز موضوعیت خود را از دست خواهد داد.
بحران و بن بست احزاب حاکم و پارلمانی کردستان عراق در حالی دارد به اوج خود میرسد که نارضایتی عمومی مردم، خسته شدن از اوضاع فلاکت بار اقتصادی، نا امنی موجود در کردستان عراق و وجود بیش از یک میلیون آوره از مناطق جنوب عراق و کردستان سوریه در محدوده اقلیم کردستان از یک سو و از سوی دیگر فساد، دزدی و چاپیدن هزینه فروش نفت توسط کاربدستان حکومت اقلیم کردستان که بحران و بن بست کنونی شان تنها بر سر تقسیم ثروت و سامان مردم بین احزاب است، اوضاع را بشدت بغرنج و با بن بست مواجه کرده است. در مقابل تمامی مصائب و معضلات عدیده اجتماعی موجود در کردستان عراق، احزاب رقیب همچنان در تلاش برای دست یابی به سهم بیشترهستند. بی گمان اوضاع کنونی بیش از این برای مردم قابل تحمل نخواهد بود و در صورت حادتر شدن اختلافات بین احزاب ناسیونالیست و اسلامی در کردستان عراق، خشم و نارضایتی عمومی بالا خواهد گرفت و این مردم هستند که باید وضع موجود را دگرگون کنند.

۲۸ ژوئیه ۲۰۱۵