نگاهی به حقوق آنها که بدنیا نیامده اند و لزوم درج آن در برنامه سیاسی احزاب و قانون اساسی آینده

نگاهی به حقوق آنها که بدنیا نیامده اند و لزوم درج آن در برنامه سیاسی احزاب و قانون اساسی آینده

بخش ۳۶ از نقد برنامه دنیای بهتر

از: سعید صالحی نیا

۱۷ جولای ۲۰۱۵

مقدمه:

بخشی از هوش را “هوش آینده نگر” می نامند. توانائیهائی دیدن آینده و طراحی کردن امروز از دیدگاه آینده نگر. این گرایش یعنی گرایش دیدن امروز از منظر آینده، طی چند دهه اخیر ، رشته مدیریت آینده نگر را در عرصه های مختلف مدیریت خرد گلان سازمان داده و می رود تا بخشی شود از رشته های پیشرفته تر علوم در رشته های مختلف.

در بحث حقوق انسانی، هم این بحث تحت عنوان حق نسلهای آینده، شاید دو دهه است که در میان فلاسفه غرب ارائه شده (۱) . منتهی نه در غرب و البته در نه در فرهنگ سیاسی و اجتماعی شرقی جای مناسب خود را نیافته و هنوز باید پا بخورد و بستر اجتماعی این دیدگاه آماده شود.

از دید من در برنامه سیاسی احزاب مدرن و مدعی ترقی اجتماعی و هم در قانون اساسی آینده حتما بخشی ایجاد بشود برای بررسی حقوق انسانی آیندگان و این حقوق برشمرده شود و به رسمیت شناخته شود.

طبعا “برنامه دنیای بهتر” مثل سایر برنامه های سیاسی احزاب ایرانی از این درک بسیار عقب است . همانزمان که این برنامه نوشته می شد، بحث حقوق انسانی آیندگان در دانشگاههای اروپا و امریکا باز شده بود .

در ایتن مقاله کوتاه بطور فشرده به معرفی این بحث می پردازم برای آشنائی بیشتر خوانندگان:

(۱)حقوق انسانی آیندگان بر چه مبنائی استوار است و چه عرصه هائی را شامل می شود؟

آیندگان هنوز زاده نشده اند.از جنین بگیریم تا روزها و ماههای آینده تا سالها و دهه ها و قرنها بعد. همانطور که ما که در حال حاضر زنده هستیم در میان مسیر رودخانه زندگی ایستاده ایم که قرنها و هزاران سال قبل ما در جریان بوده و انسانهائی زودتر از ما بدنیا آمدند و تاثیرات تعیین کننده در زندگی ما گذاشته اند، ما هم نه تنها در زندگی یکدیگر تاثیر داریم بلکه در زندگی آیندگان تاثیر تعیین کننده داریم. همانطور که گذشتگان ما زندگی ما را شکل دادند و با کارهای مثبت و حماقتهای خود زندگی ما را گاها به جلو و گاها به عقب انداخنتد و مشکل کردند، همانقدر و یا بیشتر ما در زندگی آیندگان موثر هستیم.

عرصه حقوق آیندگان و حقوق بین نسلها، به این موضوع می پردازد که حقوق آنها که بدنیا نیامده اند چیست و چگونه تعیین می شود؟ چگونه ماها که امروز زنده ایم حقوق آیندگان را بشناسیم و ازش محافظت کنیم.

عرصه های حقوق آیندگان مثل سایر عرصه های حقوق انسانی در حال درک دائم و توسعه دائم است. اما می شود نمونه هائی از این حقوق را ارائه داد:

الف: حق آیندگان برای زندگی و سعادت و شادی. مقلا انسان امروز حق ندارد زمین را نابود کند و جلوی زندگی و سعادت آیندگان را بگیرد!

ب: حق آیندگان برای داشتن یک محیط زیست غنی (یعنی انسان باید تلاش کند که محیط زیست را حفظ کند و آنرا نابود نکند .نه فقط برای الان بلکه برای فردا!)

چ: حق آیندگان برای امکان توسعه اقتصادی و اجتماعی. یعنی انسان امروز باید سیاستهای جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی بکار گیرد که حیات در آینده نه تنها تامین باشد بلکه رشد کند و کیفیت بالاتر پیدا کند.

(۲)چه ایرادهائی به برسمیت شناختن حق آیندگان ارائه شده؟

طبعا آنها که حق انسانها را همین امروز بخاطر سود جچوئی های نظام سرمایه داری یا بلاهت خودشان به رسمیت نمی شناسند، دنبال پذیرش حق آیندگان هم نخواهند بود!

منطق اینها چیست؟اینجا چند نمونه از منطق اینها برای برسمیت نشناختن حق آیندگان را ارائه می دهم:

الف: چه دوره زمانی؟: می پرسند منظور از حق آیندگان چیست؟ چه دوره زمانی را آینده می نامید ؟ چون معلوم نیست پس اصل حق مشخص نیست!

ب: طالب حق حاضر نیست: می گویند هر حقی باید طالبی داشته باشد.مدعی داشته باشد.مدعی حق آیندگان کجاست؟

ج: الان مادیت ندارد: می گویند آینده الان مادیت ندارد . هنوز نیست.ما نمی دانیم چه می شود!

طبعا این “استدلالها ” پاسخهائی دارد. مثلا:

الف: بسیار حق های انسان کنونی هم متاسفانه مدعی ندارد.دیگران هستند که از حقوق انسانهای دیگر دفاع می کنند.حق لزوما بدون مدعی ناحق نمی شود.

ب: اینکه آینده هنوز مادیت ندارد امری کاملا نسبی است.آینده در بافت زمان کنونی تنیده شده و ذهن خلاق انسان می تواند آینده را تجسم کند.تمامی طرح های انسانها بر اساس پیش بینی علمی و منطقی اینده استوار است.

ج: طبعا آینده انواع دارد.مثل مکان! اینکه اینده ابعاد دارد اصلش را نمی شود انکار کرد.انچه آینده بلاواسطه نامیده می شود طبعا بهتر قابل پیش بینی است و هر قدر از زمان حال دور شویم تعیین مشخص حقوق مشکلتر است. اما اصل حقوق را می شود تعیین کرد و با کار کارشناسی توسعه علمی داد.

هر قدر انسان امروز ، حق آیندگان را بهتر به رسمیت بشناسد بهتر آینده خود را شناخته و بهتر از حال خودش دفاع خواهد کرد.

هارمونی و ایجاد تعادل و ارتباط منطقی بین گذشته، حال و آینده یکی از عرصه های تلاش انسانی است.آنها که نتوانند پیوند این سه حلقه بافته شده در هم را در بیابند، طبعا در ساختن زندگی ناتوانند.

جوامع پیشرفته با درک حقوق آینده گان و آینده نگری از جوامع عقب مانده جدا می شوند.این هوش برتر اجتماعی است.

منابع بیشتر:

(۱)منابعی در موضوع حقوق نسلهای آینده:

https://en.wikipedia.org/wiki/Intergenerational_equity

https://books.google.com/books/about/Intergenerational_Justice.html?id=jqIxy4XYHqIC

http://www.onthecommons.org/rights-future-generations

https://en.wikipedia.org/wiki/Foundation_for_the_Rights_of_Future_Generations

حقوق نسلهای آینده: ارنست پارتریچ: دانشگاه کالیفرنیا-۱۹۹۰

http://gadfly.igc.org/papers/orfg.htm

(۲)حقوق جنین:

https://en.wikipedia.org/wiki/Fetal_rights

(۳)حقوق جنین، بخشی از حقوق کودک در مقابل برداشت آناکوفمینیستی!(سعید صالحی نیا)