یک توضیحی کوتاه:
در قسمت اول این نوشته به دو دوره از ریاست مسعود بارزانی بر اقلیم کردستان عراق اشاره شده بود که با پوزش از خوانندگان عزیز تصحیح میگردد. مسعود بارزانی دو دوره چهار ساله و یکدوره دوساله رئیس حکومت اقلیم کردستان بوده است. بار اول در سال ۲۰۰۵ از طریق پارلمان، بار دوم در سال ۲۰۰۹ با آرای مردم و بار سوم در سال ۲۰۱۳ برای مدت دو سال از طریق سازش با احزاب دیگر انتخاب شد. مورد دو سال آخر به این شرط صورت گرفت که برای بار چهارم حق کاندید شدن برای این پست را نداشته باشد. در مجموع تا کنون مسعود بارزانی ده سال رئیس حکومت اقلیم کردستان بوده است.
………….

بدنبال برگزاری جلسه روز ۲۳ ژوئن پارلمان کردستان عراق با شرکت چهار حزب اصلی ( گوران، اتحادیه میهنی، اتحادیه اسلامی و کومه ل یا جمعیت اسلامی ) که حزب دمکرات بارزانی آنرا تحریم کرده بود، چهار حزب شرکت کننده در پارلمان، این اتفاق را برای خود یک موفقیت و عدم حضور حزب دمکرات را یک شکست ارزیابی کردند. در یک هفته اخیر حزب دمکرات بارزانی نیز در قبال وضعیت بوجود آمده ساکت و بی تفاوت نبود و دست به اقدامات تلافی جویانه ای در نبرد قدرت بر سر ادامه ریاست حکومت از سوی پارتی زد. انتقاد و تعرض حزب بارزانی به احزاب پارلمانی و از جمله رئیس پارلمان شامل، یکم زیر پا گذاشتن موازین و دستورات قانونی، دوم نادیده گرفتن دستور بخش چهارم پارلمان مبنی بر حضور و غیاب نمایندگان احزاب پارلمان که از آن عبور کرده و بلافاصله رئیس پارلمان وارد دستور شماره پنج مبنی بر بحث حول ریاست حکومت اقلیم کرده است، سوم اینکه روال اداره جلسه پارلمان در روز ۲۳ ژونن نه تنها مغایر با دستور روتین پارلمان کردستان بلکه مغایر با موازین عمومی تر در قوانین سراسری در عراق نیز هست. چهارم انتقاد تند حزب دمکرارات بارزانی از حضور نمایندگان چهار کشور بویژه و با تاکید بر حضور سرکنسول جمهوری اسلامی بود که آنرا مغایر با موازین قانونی تصویب شده و نادیده گرفتن آن از سوی رئیس پارلمان بعنوان زیر پا نهادن موازین مربوط به کابینه هشتم حکومت ارزیابی کرد.

حزب دمکرات مسعود بارزانی خطاب به رئیس پارلمان یوسف محمد که از اعضای حزب گوران است گفته بود باید بخاطر زیرپا نهادن موازین قانونی در روز ۲۳ ژوئن در اداره و چگونگی پیشبرد روند کار پارلمان معذرت خواهی کند. رئیس پارلمان هم در واکنش به این سخننان گفته است که نیازی به معذرت خواهی نمی بیند. نکته مهم و قابل توجه تر این است که حزب بارزانی این را هم اشاره کرده است که منبعد حزب گوران از منظر حزب دمکرات کردستان عراق، دیگر آن گوران قبل از روز ۲۳ ژوئن نخواهد بود بلکه تنها اتحادیه میهنی را جدی خواهد گرفت.اما از نظر پارتی داستان تنها به موارد فوق ختم نشد بلکه ماجرای جلسه روز ۲۳ ژوئن پارلمان و اختلافاتی که در میان افراد رده بالای این احزاب با خود به همراه داشت، استعفای یکی از اعضای رهبری اتحاد اسلامی را با خود به دنبال داشت. دیندار دوستی یکی از بنیانگذاران حزب اتحاد اسلامی موضع خود را از حزب مطبوعش جدا کرد و در اعتراض به روند تعیین تکلیف رئیس حکومت اقلیم و دخالتهای بیش از اندازه جمهوری اسلامی در حکومت اقلیم کردستان از حزب خود کناره گیری کرد.

مسعود بارزانی طی چند روز گذشته با تهدید اعلام کرده بود که بزودی در رابطه با این مسئله پیامی خطاب به افکار عمومی منتشر خواهد کرد. بدنبال این سخنان از سوی بارزانی، تصمیمات و نشستهای بعدی سران چهار حزب دیگر تا حدودی به حالت تعلیق درآمد تا جائیکه نوشیروان مصطفی رهبر حزب گوران در پاسخ به یکی از خبرنگاران که پرسیده بود اقدامات بعدی شما چیست و چه تصمیمی گرفته اید؟ گفته بود فعلا منتظر انتشار پیام مسعود بارزانی است.یادآوری این نکته لازم است که پنج حزب اصلی پارلمانی در کردستان عراق بترتیب کرسی ها عبارتند از: حزب دمکرات کردستان ( مسعود بارزانی ) ۳۸ کرسی، حزب گوران یا تغییر( نوشیروان مصطفی ) ۲۴ کرسی، اتحادیه میهنی ( جلال طالبانی ) ۱۸ کرسی، اتحاد اسلامی ۱۰ کرسی و جماعت اسلامی ۶ کرسی. بقیه احزاب هر کدام یک کرسی در مجلس دارند.اکنون برای برون رفت از بحران کنونی، حزب دمکرات بارزانی هیئت سه نفره ای را که نچیروان بارزانی نخست وزیر را هم شامل میشود مامور رسیدگی، تماس و گفتگو با چهار حزب دیگر کرده است که تا ۱۹ اوت که آخرین مهلت برای تعین تکلیف رئیس حکومت اقلیم است راه حلی پیدا کنند. درخواست و پیشنهاد حل این مسئله از سوی حزب دمکرات این است که تا پایان دوره پارلمان کردستان عراق مسعود بارزانی کماکان در این پست بماند و آنگاه همزمان با انتخابات پارلمان کردستان عراق که دو سال و شش ماه دیگر برگذار میشود، رئیس جدید حکومت اقلیم کردستان نیز انتخاب شود.

ظاهرا اتحادیه میهنی علیرغم اینکه نسبت به حزب گوران کرسیهای کمتری دارد و در سال ۲۰۰۷ نیز یک توافق استراتژیک با پارتی بسته است، به این پیشنهاد سمپاتی نشان داده است. دلایل این سمپاتی را میتوان بر بستر این زمینه ها توضیح داد: اتحادیه میهنی اکنون در درون خود به سه جناح تبدیل شده است و در غیاب جلال طالبانی قادر به حل مشکلات درونی خود نیست. حزب گوران را رقیب خود میداند. سنتا بعنوان یکی از دو حزب اصلی و همطراز با حزب دمکرات بارزانی همراه با توافقات استراتژیک ایفای نقش کرده است. علاوه بر اینها مسعود بارزانی هم تهدید کرده است که اگر به یک سازش سیاسی دست نیابند حکومت را ملغی خواهد کرد. اینها و فاکتورهای دیگری از این دست میتواند سبب شود که سازش اتحادیه میهنی و حزب دمکرات بتواند معضل و بحران رئیس حکومت اقلیم را موقتا حل کند.

پیام روز دوشنبه ۲۹ ژوئن مسعود بارزانی در رابطه با بحرانی که حکومت اقلیم کردستان عراق با آن مواجه است ممکن است احزاب دیگر را متقاعد سازد که تا مقطع انتخابات پارلمان، یعنی تا دو سال و شش ماه دیگر او کماکان رئیس حکومت اقلیم کردستان عراق باقی بماند. بارزانی در پیام روز دوشنبه خود میگوید: ” طی دوسال اخیر و همچنین دو ماه گذشته بارها خطاب به احزاب پارلمانی یادآور شده ام که تا قبل از پایان ۱۹ اوت ۲۰۱۵ فکری بحال مسئله رئیس آینده حکومت اقلیم بکنند اما آنچه که در روز ۲۳ ژوئن در پارلمان اتفاق افتاد، زیر پا نهادن پرنسیبهای رئیس پارلمان و کابینه هشتم دولت بوده است. اکنون نیز از همه احزاب میخواهم بخاطر اوضاع حساس کنونی نظیر، بحران مالی، جنگ با داعش، وضعیت کار و زندگی مردم و بویژه موقعیت پیشمرگه ها را مد نظر قرار دهند و به آن همچون مسئله ای مبرم برخورد کنند. اگر برخی از احزاب به پرنسیب توافق و سازش عمل نکنند من هم موضع خود را اعلام خواهم کرد”.

آنچه که در این پیام مسعود بارزانی قابل تامل است دو نکته می باشد. یکم اینکه با دادن تصویری بغرنج از اوضاع کردستان عراق که بخشا همه احزاب دخیل در قدرت بانی و مسبب آن هستند میخواهد بگوید که تنها پاسخ به اوضاع کنونی، حزب او و ادامه صدارت مسعود بارزانی بعنوان رئیس حکومت اقلیم کردستان تنها راه چاره است و بقیه نیز به آن تمکین کنند دوم اینکه در غیر اینصورت حکومت را ملغی خواهد کرد. این دو فاکتور از نظر مسعود بارزانی کاملا بهم مرتبط هستند. ملغی اعلام کردن حکومت یعنی تبدیل بحرانهای کنونی به بحرانی عمیق تر که با اشاره به آن میخواهد بقیه احزاب را دچار رعب و وحشت کند. بارزانی برای اینکه بتواند تا دو سال و شش ماه دیگر همچنان بر مسند رئیس حکومت اقلیم کردستان باقی بماند برگه “دولت را ملغی میکنم” را به بقیه احزاب نشان میدهد و این یعنی اینکه قانون، پارلمان، قانون اساسی و غیره اهمیت تعیین کننده ای ندارند و اگر بخواهد میتواند بساط بازی را برهم بزند مگر اینکه از طریق سازش و توافق سیاسی به نتایجی برسند که مقبول پارتی باشد.

اما آیا روند تحولات کردستان عراق بر محور پیام تهدید آمیز بارزانی برای ماندگار شدن بعنوان رئیس حکومت سیر خواد کرد یا پنج حزب پارلمانی کنونی به سازش و توافقاتی خواهند رسید؟.
حزب دمکرات کردستان عراق به رهبری بارزانی کار کشته تر از آن است که دیگر احزاب رقیب فکر میکنند. بارزانی طی ده سال در مقام رئیس حکومت اقلیم کردستان توانسته است نظر دولت آمریکا و دولت ترکیه را بسوی خود جلب کند. با توصیه مقامات آمریکایی و دولت ترکیه کماکان به ادامه روابط حکومت اقلیم در چهارچوب حکومت مرکزی بغداد جلو رفته است. اعتماد و اتکایی که این کشورها به بارزانی دارند، هنوز سران دیگر احزاب در حکومت اقلیم نتوانسته اند آنرا کسب کنند. تنها مهره ای که میتوانست در چنین ظرفیتی ظاهر شود جلال طالبانی بود که او نیز دوسال است بدلیل مشکل بیماری بطور کلی از صحنه سیاسی اوضاع کردستان و عراق کنار رفته است. بنظر میرسد که محتمل ترین راه برای خروج از این بحران قبول شروط بارزانی از سوی چهار حزب دیگر باشد، بقول خودشان با سازش سیاسی به توافقاتی برسند و تلاششان این خواهد بود که تبصره ای به قانون اساسی اضافه کنند که تا مقطع انتحابات پارلمان و تا دو سال و شش ماه دیگر بارزانی فعلا بعنوان رئیس حکومت اقلیم کردستان باقی بماند. اگر بین پارتی و اتحادیه میهنی چنین توافقی صورت بگیرد، گوران با اینکه ۲۸ کرسی پارلمان را بعنوان حزب دوم در اختیار دارد قادر به تغییر این توافق و معادله نخواهد بود و ناچار است به آن گردن نهد. دو حزب اسلامی اتحاد و جمعیت نیز هر چند که نیروی تعیین کننده ای نیستند اما در مقابل توافق اتحادیه میهنی و حزب دمکرات، کار چندانی از عهده آنان هم ساخته نیست و ترجیح میدهند به ابقای مسعود بارزانی تا انتخابات پارلمانی دور پنجم در سپتامبر ۲۰۱۷ قناعت کنند.

۳۰ ژوئن ۲۰۱۵