آیا مذاکرات اتمی شکست خورده است؟ آیا اگر مذاکرات به نتیجه برسد تحریمها برداشته نخواهد شد؟ آیا ادامه مذاکرات در هفته آینده نمیتواند موانع و بن بستها را کنار بزند؟ تمام گفته ها و اظهار نظرهای سران و سخنگویان جمهوری اسلامی از شکست و بن بست مذاکرات حکایت دارد. آخرینش گفته خامنه ای است که دیروز در آذربایجان شرقی ایراد کرد و گفت “من معتقدم حتی اگر در مسئله هسته‌ای نیز همان خواسته‌هایی را که آنها دیکته میکنند، قبول کنیم، باز هم تحریمها برداشته نخواهد شد”. خامنه ای قبلا هم همین نکته را مورد تاکید قرار داده بود که “حتی اگر مذاکرات به نتیجه برسد تحریمها ادامه خواهد یافت”. یکی دو هفته پیش رویترز گزارش داد که محمد جواد ظریف به سران دولتهای غربی هشدار داده است که شکست مذاکرات به معنای پایان روحانی است. ظریف به نحو دیپلماتیکی این گفته را رد کرد و گفت “در حین مذاکرات” چیزی جز مساله اتمی مطرح نشده است! و روشن است که چنین هشداری نه در حین مذاکرات بلکه معمولا در حین “مغازلات” مطرح میشود. عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه و عضو تیم مذاکره کننده جمهوری اسلامی نیز چندی پیشتر گفت که شکافها همچنان بر جای خود باقی است. از آن طرف دولت اوباما علیرغم تلاشهای زیادی که برای موفقیت مذاکرات انجام میدهد اما به نتیجه آن ابراز تردید مینماید. جوبایدن معاون اوباما ماه پیش گفت که شانس رسیدن به توافق از پنجاه درصد کمتر است. در ایران نزدیکان خامنه ای این روزها فعالانه نتیجه مذاکرات را زیر سوال میبرند و عملا شکست آنرا اعلام کرده اند. در جلسه ای که روز ٢٧ بهمن یعنی سه روز پیش در دانشکده فنی در تهران توسط بسیج دانشجویی برگزار شده بود سعید زیبا کلام یکی از چهره های “اصولگرا” با تندی به دولت روحانی و تیم مذاکره کننده حمله کرد و از جمله گفت ” اینکه اعلام شده است “همه تحریمها قدم به قدم با ادامه مذاکرات برداشته میشود” این حرف در کجای توافق نامه ژنو نوشته شده است؟ این حرف را رئیس جمهور گفته است اما ۱۵ ماه است که توافق ژنو صورت گرفته و طبق گفته رئیس جمهور باید تحریمها قدم به قدم برداشته می‌شد ولی خبری نشده است حتی تحریم ها افزایش هم پیدا کرده است.” او گفت ما تمام خوستهای دولتهای غربی در مورد غنی سازی را عملی کرده ایم اما در قبال آن هیچ چیز بدست نیاورده ایم. کیهان شریعتمداری نیز هفته قبل به تندی به روحانی و موضع او در قبال مذاکرات حمله کرد.
بن بست جمهوری اسلامی
از این نمونه ها در جمهوری اسلامی بسیار زیاد است. حقیقت اینست که جمهوری اسلامی با تحریمها به سه کنج رانده شده است. یکی دیگر از اعترافات حکومتی ها در این روزها اینست اقتصاد ایران در حال فروپاشی کامل است. خامنه ای در همین سخنرانی خود در آذربایجان شرقی رجز خوانی زیاد کرد اما وقتی به اقتصاد رسید تمام حرفش این بود که ما باید مردم را برای مقاومت در برابر تحریمها بسیج کنیم و بطور مشخص از اتکا به کشاورزی در اقتصاد سخن گفت. محمد رضا با هنر نایب رییس مجلس اسلامی نیز در بحث اقتصاد مقاومتی پنجشنبه پیش گفت در خوش بینانه ترین حالت در آمدهای ارزی دولت در سال آینده ۶٠ در صد در آمدهای امسال خواهد بود. و گفت قیمت نفت در سال آینده نیز بشکه ای ۵٠ دلار بیشتر نخواهد بود. و او نیز راه حلش این بود که باید از اتکا به نفت کم کنیم و راه های دیگری جستجو کنیم.
جمهوری اسلامی در واقع دارد در بن بست کامل به آخرین تقلاهایش دست میزند تا از سیاست ضد آمریکائی گری که مساله اصلی طرفهای غربی و مشخصا آمریکاست عقب ننشیند. باید توجه داشت که مشکل اساسی حکومت اسلامی در این رابطه نه تعصب بر ضد آمریکائی گری، بلکه ترس از خطر در هم ریختن صفوفش و بالاگرفتن نزاعهای درونی، و تضعیف حکومت در برابر مردم سرنگونی طلب است. مشکل اصلی و اساسی خامنه ای و کل حکومت دقیقا اینجاست. تا همینجا نیز شکافهای جدی و عمیقی در صفوف حکومتی ها ایجاد شده است و هرروز اینجا و آنجا دارد بیرون میزند.
از سوی دیگر همانگونه که ما بارها تاکید کرده ایم مساله اصلی دولت آمریکا که مبتکر اصلی تحریمهاست، نه مساله اتمی بلکه عقب راندن جمهوری اسلامی از ضد امریکائی گری است. دولت آمریکا نمیخواهد بعد از یک سال که حکومت اسلامی را به زانو در آورده است با یک توافق اتمی دست از انزوای جمهوری اسلامی و تحریمها بردارد و بازار اقتصاد و سیاست ایران را مثل قبل به چین و روسیه و برخی کشورهای اروپایی بسپارد و کاری به بازیهای سیاسی و نظامی این حکومت در حمایت از نیروهای ضد آمریکائی در عراق و افغانستان و لبنان و غیره نداشته باشد. بلکه میخواهد جا پای خودرا در اقتصاد و سیاست ایران تحکیم کند، جمهوری اسلامی را از حمایت گروههای اسلامی ضد آمریکائی منصرف کند، و جناحهای ضد آمریکائی در ایران را سرجای خود بنشاند. لازم است اشاره کنیم که وقتی میگوییم “دولت آمریکا” درو اقع منظور کل هیئت حاکمه آمریکاست و نه دولت اوباما. چون اوباما ترجیحش اینست که با هوا کردن فیل توافق اتمی دوره ریاست جمهوریش را تمام کند و برایش چندان بقیه ماجرا مهم نیست. اما سرمایه داران بزرگ آمریکائی که در دولت و در مجالس و در نهادهای نظامی و اطلاعاتی مثل سیا نقش تعیین کننده دارند نمیخواهند به این حد رضایت دهند. این خلاصه ای از داستان بن بست مذاکرات است که در نوشته های دیگری مفصل تر جوانب دیگر آن توضیح داده شده است.
با توجه به این موانع جدی است که خامنه ای میگوید حتی اگر همه آنچه غربی ها دیکته میکنند را ما قبول کنیم بازهم تحریمها برداشته نخواهد شد. خامنه ای میداند که بحران اتمی جزئی از یک بحران همه جانبه تر است و اگر جمهوری اسلامی جام زهر را در مورد مساله اتمی بنوشد تا ته جهنم باید عقب بنشیند. به این دلیل است که تلاش میکند به قیمت نابود کردن شیرازه زندگی مردم حکومتش را سرپا نگه دارد.
آنچه او آنرا بعنوان “اقتصاد مقاومتی” فرموله کرده است و این روزها همه امام جمعه ها و آخوندهای جمهوری اسلامی در مورد آن نعره سر میدهند، تنها و تنها تشدید ریاضت اقتصادی علیه مردمی است که فی الحال در زیر خط فقر دارند مچاله میشوند. جمهوری اسلامی حتی در حرف هیچ طرح مشخصی برای ادامه این وضعیت جز زدن از یارانه ها، افزایش مالیاتها، فریز کردن دستمزدها و امثال اینها ندارد. اما مساله اصلی اینست که کارگران و مردم نیز جایی برای تحمل ریاضت بیش از این را ندارند.
فشار گرانی و بن بست اقتصادی بردوش مردمی است که هم اکنون هرروز با قیمتهای بالاتر و فقر و محرومیت بیشتر روبرو میشوند. ادامه تحریمها و کشاکش اتمی به هر شکلی که پیش برود به زیان اکثریت عظیم مردم است. مردمی که نه فقط انرژی هسته ای نمیخواهند بلکه از کل حکومت اسلامی منزجر و متنفرند اما ناچارند ترکشهای بحران و بن بست این حکومت را تحمل کنند. و در واقع این مردمند که میتوانند و ناچارند به این بحران و بن بست با به زیر کشیدن کل جمهوری اسلامی پایان دهند.*