پیدایش،پیشروی وگسترش داعش تمام جهان رادچار شوک نمودودربهت فروبرد.البته داعش در مناطق سنی نشین عراق وسوریه توانایی پیشروی برق آسا داشت.منطقه جغرافیای که ازلحاظ مذهبی ،نزدیکی فکری وهمخوانی ایدئولوژیک با این جریان داشت.اما جدای ازاین مناطق در کوبانی ومنطقه هم مرز با کردستان عراق دچار شکست وتوقف شد.
شیوه های کشتار وقتل عام ،بهره گیری گسترده از شبکه های اجتماعی وپخش ویدیوی این جنایت در ابتدای شکل گیری از یک طرف باعث فرار مردم از مناطق تحت کنترل داعش وازطرف دیگر باعث جذب خطرناکترین نیروهای جهادی از سراسر جهان گردید که از آغاز جنگ سوریه دنبال فرصت مناسب برای پیاده کردن احکام وقوانین اسلامی در مناطق تحت نفوذ خود بودند.
آیا پس از شکست تاریخی وسنگین داعش در کوبانی وتوقف پیشرویهای برق آسا این گروه میتوان انتظار پایان ونابودی کامل آنرا داشت.پاسخ این سئوال را میتوان در علل شکلگیری داعش پیدا نمود.یعنی همان عواملی که باعث قدرت گیری این گروه افراطی شدند میتوانند پاشنه آشیل آن هم باشد.مهمترین آن مردمان تحت سیطره قلمرو کنونی آن میباشند .مردمان مخالفی که به علت نارضایتی وسرخوردگی از دولتهای عراق وسوریه با این جریان همراه شدند به خاطر سهم بری در غنایم بدست آمده پس از کسب قدرت وگرنه فرار مردم موصل پس از تصرف آن شهر توسط داعش نشان از همراهی وهمدلی مردم با این گروه نبود.اما توقف فتح سرزمینهای جدید ومنابع مالی تازه که نیروی زیادی را به دور منابع نفتی ومالی تحت سیطره این گروه جذب نمود میتواند از علل اصلی اضمحلال آن به شمار آید واین امر مرتبط است با قطع پشتیبانی وحمایت دولتهای منطقه که پیدا وپنهان در شکل گیری آن نقش داشتند.
اگر چه داعش در توجیه اعمال وکردا خود به آیات واحادیث نظریات بنیادگرایانی چون “ابن تیمیه”استناد میکند ولی خشونت عریان وبیش از اندازه واستعداد فراوان در دشمن تراشی عملن امکان پیدا کردن متحد علنی را در سطح جهانی برای این گروه ناممکن کرده است.در حالیکه کشورهای اسلامی منطقه هم چه در گذشته و چه در حال حاضر در اجرای قوانین اسلامی کوتاهی ننمود ه اند ولی داشتن حمایت وتایید از طرف غرب باعث بقای آنان شده است.
اوج گیری یک شبه، میتواند با شکستهای نظامی ،شکننده بودن جهان بینی وفلسفه سیاسی آنرا عیان تر نماید .میتوان گفت که داعش برخلاف جریاناتی چون القاعده،طالبان واخوان المسلمین بعد از شکست در بعد نظامی قادر به بازسازی وتجدید قوا وعرض اندام به شیوه کنونی نباشد.چندتا شکست نظامی دیگر همچون کوبانی طرفداران فدائی آنرا روی زمین واقعی سرخورده وزمین گیر خواهد نمود.هرچند این مهم چندان آسان نمی نماید ولی پس از شکست در عرصه نظامی از لحاظ سیاسی وفکری زمان زیادی لازم خواهد بودکه از نابودی کامل آن صحبت نمود .
برخلاف خیلیها که معتقدند تاسیس خلافت توسط داعش امر مهمی محسوب میشود ولی در جواب آنان میتوان گفت که قبل از داعش، طالبان در افغانستان توانست دولت اسلامی خود را تاسیس نماید .البته این را هم نادیده میگیرند که دولتهای اسلامی منطقه در عملکرد و میراث سیاسی تفاوت ماهوی چندانی با داعش نداشته و ندارند اما آنچه که داعش را برجسته ومهم می نماید تشکیل دولت اسلامی در دوره ای که اسلاف وویرژنهای قبلی آن ناکارآمدی خود را نشان داده اند.و دلیل آنرا باید در ماندگاری میراث قدرت گیری اسلام سیاسی در خاورمیانه جستجو نمود.میراثی که داعش هم به آن اضافه گردید.
اسلامیها در تاریخ چند ساله خود نشان داده اند که از خلا قدرت ،ضعف وسرنگونی قدرتهای منطقه بهترین استفاده ممکن رانموده ودولت وتفکر مورد نظر خود راحاکم نموده اند.فرصتهای که ما هم باید درصدد بهره گیری آن بوده وامکان قبضه آنرا توسط اخلاف داعش وجریانهای مرتجع دیگر گرفت.