سه نگاه به همگرائی در سه گفتمان

بخش ششم از مقالات نقد و بررسی پروژه همگرائی

مقدمه:

در مقالات قبلی (۱) ، من پایه های نقدم به روایت راست از همگرائی را گذاشتم. از سوئی نقدهائی به پروژه “همگرائی پایدار ایرانیان” داشتم و نشان دادم که دو عنصر “هویت ایرانی” و چشم پوشی از معضل سرمایه داری ، دو بخش از پاشنه آشیل این پروژه است. از سوئی دیگر به ریشه یابی نظریه همگرائی در غرب در دهه ۶۰ پرداختم و توضیح دادم که این نظریه بطور مشخص از درون نظریه سیاسی فانکشنالیزم بیرون می آید که هدفش “همگرا کردن” جامعه در جهت ساختن جامعه “صنعتی” است که بطور واقع نظام سرمایه داری را مد نظر داشته و دارد.

همزمان با این مقالات، مناظرات تصویری (۲) هم در جریان است که زوایای بیشتری از این مباحث را بیرون می کشد.مناظره ها کمک می شود تا هم جامعه در معرض گرایشات مختلف قرار بگیرد و هم نمایندگان گرایشات مختلف درون دالان دیالوگها و برخورد عقاید ، فرهنگ مناظره را که ابزار همگرائی واقعیست، پراتیک کنند.

در این بخش، من فرمولبندی کلی خودم را در مورد سه گرایش اساسی در همگرائی اینجا ارائه می دهم که امیدوارم کمکی باشد به پایه گذاری نظریه رادیکال در همگرائی:

(۱)همگرائی در فرهنگ شرقی-ایرانی (دوران پیش مدرن):

در فرهنگ شرقی –ایرانی آیا تلاش برای همگرائی نبوده؟ حتما بوده! هر جا انسانها (حتی حیواناتی که گله ای زندگی می کنند) جمعی بسازند طبیعتا تکلیف اینکه کی و چگونه مکانیزمهای تصمیم گیری را در دست بگیرد موضوع مهم و حیاتی است. هر گروهی نیاز دارد بالاخره “هژمونی” داشته باشد تا فواید جمع بودن را بدست آورد وگرنه زندگی جمعی ضررش بیشتر خواهد شد!

لذا رفتارشناسی اجتماعی این سوال را جلو ما می گذارد که این نبرد برای تعیین هژمونی در موجوداتی که اجتماعی زندگی کرده اند با چه مکانیزمهائی جلو رفته؟ در جامعه انسانی چگونه؟ به زبان دیگر، چگونه بردارهای مختلف و گاها متضاد انتخابی ، “همگرا” می شده اند؟

اگر بطور قراردادی ، تاریخ جامعه انسانی را به “پیش مدرن” و بعد مدرنیته تقسیم کنیم، سوال این می شود که در طول تاریخ پیش مدرن انسانی، چه ابزارهائی برای “همگرائی” استفاده شده منجمله در جامعه ایران؟

ابزارهای “همگرا کردن” جامعه، در دوران پیش مدرت عبارت بوده اند از:

اهرمهای اقتصادی، اهرم زور ، اهرم مغزشوئی و ایدئولوژیها و مذاهب، فرهنگسازی پدر سالاری و شبان رمه ای که بر اساس همان قوانینی که در جیوانات هست، یغنی کنترل غالب بر مغلوب ، بطور تاریخی گرایشات مختلف جامعه را “همگرا” می کرده است.

تاریخ ایران از اینجهت فرق زیادی با تاریخ سایر “ملل” و سرزمینها ندارد.این اهرمها بطور یکسانی ، به “همگرا کردن” تاریخی جامعه می پرداختند و در سطح خود هم توفیق می یافتند که جامعه را حول قدرت متمرکز شده و طبقه حاکم، “همگرا” کنند.

لذا حق با آنهائی است که ریشه های “همگرائی” را در تاریخ می چویند منتهی سوال اینست که چه نوع همگرائی منظورشان هست!

(۲)تلاش برای همگرائی در جامعه مدرن سرمایه داری:

در جامعه سرمایه داری هم تلاش برای همگرا کردن گرایشات مختلف و متضاد جامعه ادامه یافت.این گرایشات هم ریشه در طبقاتی بودن جامعه دارند و هم در اجتماعی تر شدن حامعه و نیاز جامعه به رشد عقل گرائی و علم گرائی و انسانگرائی و جهانی شدن. لذا انتگره شدن انسان در سطح جهانی بخاطر جهانی شدن سرمایه ، مسئله رشد بردارهای ناهمسو را بیشتر جلو کشید و ابزارهائی که بتواند “همگرائی” در جامعه جهانی شده سرمایه داری ایجاد کند، به یکی از معضلات حاکمان نظام تبدیل شد.

“همگرائی” در نظام جهانی شده سرمایه داری هدفش هم همکرا کردن حکومتهای ملی با همست و هم همگرا کردن جنبشهای اجتماعی با این حکومتها به هدف اینکه نظام سرمایه داری بهتر و “موزون تر” و “پایدارتر” عمل کنند!اینست که تئوریدانان و نظریه پردازان “اقتصاد سیاسی و اقتصاد کار و روابط بین الملل همراه فعالین راست ، سر و کله شان پیدا می شود تا جامعه را “قانع” کنند که “همگرا شوند” تا نظام سرمایه با آرامش به کارش ادامه دهد!

معضل این مدل همگرائی اینست که نظام سرمایه ، واگرائی را افزون می کند به تضادها دامن می زند، فقر زاست، محرومیت را بازتولید می کند و تضادهای ملی ، طبقاتی ، نژادی و جنسی  و منطقه ای ، بخشی از حیات این نظام است.این نظام به وجود نابرابری برای پائین نگه داشتن دائم قیمت نیروی کار نیاز دارد. اینست که تلاش برای همگرائی در نظام سرمایه داری با واگرائی مداوم مواجه می شود و این تاریخ را حامیان همگرائی درون گفتمان مدرن راست نمی توانند ندیده بگیرند و توجیه کنند!

(۳) تلاش برای همگرائی با افق پایان دادن به نظام سرمایه داری

در گفتمان سوسیالیستی ، همگرائی روی پایه های مادی اصولی قرار می گیرد.چرا که اصل عامل واگرائی و تضاد اجتماعی مورد هدف است. جامعه تقسیم شده به ملت و نژاد و طبقه و مذهب و ایدئولوژیها نمی تواند همگرا شود.عنصر درونی واگرائی مرتب این جامعه را در اتش خود می سوزاند.جنگها و نابودی منابع انسانی و حیاتی ، نابودی محیط زیست بخشی از سوخت و ساز نظام سرمایه داری هستند که “همگرائیش” به قیمت نابودی انسانیت و هدفش نگه داشتن و رشد نرخ سود است.

لذا وقتی از ساختن کارپایه همگرائی بر روی گفتمان سوسیالیستی نام می بریم، تلاشمان همسوست با همگرا کردن واقعی جامعه و بردارهایش و نیروهایش برای رسیدن به سعادت مادی و معنوی و آزاد سازی نیروها و برگرداندن اراده به انسان و سرنوشتش.

چنبش رادیکال برای پایان دوران بردگی انسان ، یک تلاشش برای همگرا کردن انسانها ست تا شکوفائیشان تحقق یابد.بین رشد انسانها و محیط زیست تعادل برقرار شود و عوامل تولید واگرائی در جامعه شناسائی شوند و از میان برداشته شوند.

چپ جامعه باید این نوع همگرائی را نمایندگی کند و بشناساند. گفتمانهای شرقی –ایرانی و راست غربی که هدفشان “همگرائی” با حفظ عوامل واگرائی است را باید افشا و منزوی کند.راه همگرائی را درون گفتمانی که به واگرائی تاریخی بین انسانها و بین انسان و طبیعت انجامیده ، پایان دهد. یک ابزار مهم توسعه این گفتمان، توسعه مناظره ها و دیالوگهای اجتماعی است.

منابع بیشتر:

 (۱)آرشیو نقدها به پروژه” همگرائی پایدار ایرانیان”:

پروژه های همگرائی و نبرد سیاسی فرهنگی بین راست و چپ

http://monazere-siasi.com/مقالات-سیاسی/مقالات-سال-٢٠١۵/۷۵۰-پروژه-های-همگرائی-و-نبرد-سیاسی-فرهنگی-بین-راست-و-چپ

نگاهی به پروژه “همگرائی پایدار” ، تلاشی برای ارائه فرمول همگرائی

http://monazere-siasi.com/مقالات-سیاسی/مقالات-سال-٢٠١۵/۷۴۶-نگاهی-به-پروژه-همگرائی-پایدار-،-تلاشی-برای-ارائه-

فرمول-همگرائی

تضاد گفتمانهای انسانگرا و ملی گرا در تلاش برای همگرائی

http://monazere-siasi.com/مقالات-سیاسی/مقالات-سال-٢٠١۵/۷۴۷-تضاد-گفتمانهای-انسانگرا-و-ملی-گرا-در-تلاش-برای-همگرائی

نگاهی نزدیکتر به “هویت ایرانی” در پروژه “همگرائی پایدار ایرانیان”

http://monazere-siasi.com/مقالات-سیاسی/مقالات-سال-٢٠١۵/۷۴۹-نگاهی-نزدیکتر-به-هویت-ایرانی-در-پروژه-همگرائی-پایدار-ایرانیان

نگاهی به مبانی تئوری همگرائی پایدار در تاریخ فلسفه اجتماعی

http://monazere-siasi.com/مقالات-سیاسی/مقالات-سال-٢٠١۵/۷۵۲-نگاهی-به-مبانی-تئوری-همگرائی-پایدار-در-تاریخ-فلسفه-اجتماعی

(۲)کلیپهای مناظره سیاسی در موضوع همگرائی:

شماره ۵۴: همگرائی چیست و خواستگاهش در کدام گفتمان است؟

با شرکت: سعید صالحی نیا، سپهرداد گرگین و مسعود اسماعیل لو

با مدیریت سیمین مجد

https://www.youtube.com/watch?v=H_SvbJ58WJ4&feature=youtu.be

شماره ۵۳: نگاهی نزدیکتر به پروژه “همگرائی پایدار ایرانیان”

با شرکت مسعود اسماعیل لو، سپهرداد گرگین و سعید صالحی نیا

با مدیریت: سیمین مجد

https://www.youtube.com/watch?v=ne6JbnR3-rY&feature=youtu.be

شماره ۵۲: نگاهی انتقادی به همگرائی و پروژه “همگرائی پایدار ایرانیان”

با شرکت مسعود اسماعیل لو، سپراداد گرگین و سعید صالحی نیا

با مدیریت سیمین مجد

https://www.youtube.com/watch?v=Gmc89MOZfds&feature=youtu.be