تقریبا بدون استثنا همه احزاب ناسیونالیست کرد رابطه حسنه ای با دولتهای منطقه و جریانات اسلامی داشته اند. حزب دمکرات کردستان عراق بعد از حزب دمکرات کردستان ایران هر دو از یک سنت واحد نشات گرفته اند و رهبرانشان دو آخوند بوده است. البته با توجه به قدرت و نفوذ بلوک شرق در ابتدای تشکیل این احزاب آنها خود را وامدار استالین و شوروی آن زمان میدانستند. حزب بارزانی در کردستان عراق هنگامی که متوجه شد حکومت مرکزی بغداد رابطه حسنه ای با شوروی آن زمان برقرار کرده است در یک پروسه زمانی کوتاه از کمپ شرق به کمپ غرب مهاجرت کرد و به اسرائیل و آمریکا نزدیک شد. طبق اسناد منتشر شده در رسانه های رسمی کردستان عراق و گفته کسانی که آن دوره در رهبری حزب بارزانی بوده اند کمکهای اسرائیل و سازمان سیا به این حزب در اوایل دهه ٧٠ در ابعاد میلیون دلار بوده است. این نوع جابجایی ها سنت قدیمی این احزاب بوده و امروز پ.ک.ک و احزاب اقمارش در حال طی کردن همچنین مسیر جابجایی از یک کمپ به کمپ دیگر هستند که بعدا به آن میپردازم.
رابطه حزب بارزانی با شاه ایران آنچنان دوستانه بود که مستشاران ارتش ایران برای کمک به بارزانی در کردستان عراق مستقر شده بودند. اما همه این کمکها و رابطه دوستانه با شاه ایران بعد از قرارداد الجزایر از طرف شاه و صدام حسین دورانش تمام شد. حزب بارزانی را ناچار کردند که در فاصله چند روز جنگ مسلحانه را کنار بگذارد و کمکهای نظامی شاه به آنها قطع شد. به دنبال این اتفاقات رهبران این حزب در کرج مستقر شدند.
بعد از سرنگونی رژیم سلطنتی در ایران حزب بارزانی بلافاصه به همکار و مزدور خمینی تبدیل شد و جنگهای سختی علیه پیشمرگان کردستان ایران (حزب دمکرات کردستان ایران و کومه له) آغاز کردند. آنها همدوش سپاه پاسداران و نیروهای مسلح مدافع خمینی به سرکوب مردم کردستان پرداختند. در این دوره اتحادیه میهنی به دلیل رقابت با حزب بارزانی و دوستی آنها با کومه له به دفاع از نیروهای پیشمرگ کردستان ایران آمد. اتحادیه میهنی بعد از شکست بارزانی و رفتن آنها به ایران، تشکیل شد و جنگ مسلحانه را علیه صدام حسین آغاز کرد.
اتحادیه میهنی که بعد از شکست بارزانی تشکیل شد، ابتدا مخالف شاه و بعدا مخالف خمینی هم بود. اما رابطه نزدیکی با حافظ اسد داشت. اتحادیه میهنی کردستان در سال ١٩٧۵ یعنی همان سالی که بارزانی شکست خود را پذیرفت تشکیل شد. اتحادیه جنگ مسلحانه علیه دولت عراق را سال ١٩٧۶ آغاز کرد. دوستی اتحادیه میهنی با سوریه فاکتور مهمی بود که در جریان جنگ ایران و عراق رابطه خمینی و جلال طالبانی هم حسنه بشود.
رابطه دوستی و مرید و مرادی بارزانی و طالبانی با جمهوری اسلامی همچنان تا دهه ٩٠ میلادی ادامه داشت. اما از دهه ٩٠ میلادی بارزانی رابطه خود را با آمریکا و ترکیه محکمتر کرد و اتحادیه میهنی ضمن امید به آمریکا همچنان خود را وامدار جمهوری اسلامی میداند. این فرهنگ اتکا به دولتها در مورد پ.ک.ک هم کاملا صدق میکند.
پ.ک.ک از تغییر استراتژی تا جابجایی از یک کمپ به کمپ دیگر
برای وارد شد به بحث پ.ک.ک لازم است کمی به تاریخ این جریان و تحولاتی که از سر گذرانده است برگردیم.
” پ.ک.ک در کنگره اول خود در ۲۷ نوامبر ۱۹۷۸ در کردستان ترکیه تشکیل شد. اوجالان در اواخر سال ۱۹۷۹ به لبنان (دره بقاع ) رفت و در آنجا به آماده کردن مکان و محیط برای تعلیم و آموزش افراد نیروهای خود جهت مبارزه پرداخت. گفته میشود پ.ک.ک تا پایان سال ۱۹۷۹ حدود صد نفر را به لبنان فرستاده تا در پایگاههای فلسطینی زیر نظر اوجلان آموزش ببینند. در سال ۱۹۸۲ کنگره دوم پ. ک. ک در لبنان تشکیل شد و جنگ چریکی (گریلا ) تصویب گردید. آنها به کردستان بازگشتند و در سال ۱۹۸۳ عملا وارد فاز نظامی و جنگ مسلحانه شدند. کنگره سوم پ.ک.ک در سال ۱۹۸۶ باز هم در لبنان تشکیل شد.”
اگر چه پ.ک.ک هدف خود را تشکیل دولت کردستان بزرگ تعریف کرده بود، اما به دلیل اختلافات منطقه ای در میان کشورهای منطقه، ایران و سوریه سالهای زیادی از حامیان پ.ک.ک بودند و رقابت خود با ترکیه را از این کانال پی میگرفتند. در دهه ٩٠ میلادی پ.ک.ک رابطه خوبی با جمهوری اسلامی برقرار کرد. بخش عمده امکانات زیستی و تجهیزات نظامی خود را از دولت سوریه و لیبی و ایران دریافت میکرد.
– سوریه اولین و مهمترین حامی پ.ک.ک بود. رابطه نزدیک دولت سوریه و پ.ک.ک از سال ۱۹۸۰ آغاز شد. با آغاز جنگ مسلحانه پ.ک.ک علیه دولت ترکیه، دولت سوریه چندین پایگاه در مرزهای مشترک با ترکیه که عمدتا کرد نشین بودند را در اختیار آنها قرار داد. تجهیز پ.ک.ک در داخل سوریه و حمایت های سوریه از پ.ک.ک، ترکیه و آمریکا و برخی کشورهای غربی را عصبانی کرد و رسما دولت سوریه را تهدید کردند.
پ.ک.ک از طریق سوریه رابطه دوستی با جمهوری اسلامی را بنا نهاد. گفته میشود در دهه ٩٠ رابطه پ.ک.ک و جمهوری اسلامی همه جانبه شد و سپاه پاسداران به یکی از حامیان جدی پ.ک.ک تبدیل شد. مداوای زخمی های پ.ک.ک در بیمارستان های سپاه در رضائیه و کرمانشاه در ایران و تحویل سلاح به آنها و آموزش نیروها پ.ک.ک بوسیله سپاه عمدتا به دو منظورانجام می شد.
جمهوری اسلامی با استفاده از پ.ک.ک تلاش کرد که رابطه مردم و احزاب سیاسی کردستان ایران را که در کردستان عراق مستقر بودند تضعیف کند. به همین دلیل پ.ک.ک بدون مشکل وارد فعالیت سیاسی و رابطه با مردم کردستان ایران شد و یارگیریهایش از همینجا آغاز شد. دوم اینکه به عنوان یک کارت فشار علیه دولت ترکیه آنها را بکار میگرفت.
اما در اواخر دهه نود میلادی با فشار و اعمال نفوذ دولت ترکیه توافق امنیتی در میان ایران و ترکیه و سوریه برقرار شد. یکی از نتایج این توافق اخراج اوجلان از سوریه و قطع کمکهای ایران و سوریه به پ.ک.ک بود. قطع همکاریهای مادی و تسلیحاتی ایران و سوریه به پ.ک.ک و اخراج اوجلان در اکتبر سال ١٩٩٨ از سوریه، زمینه ای را فراهم کرد که اوجلان در فوریه سال ١٩٩٩ بوسیله دستگاههای امنیتی و جاسوسی کشورهای غربی دستگیر و تحویل ترکیه داده شود.
“در کنگره هشتم پ.ک.ک در سال ٢٠٠١ تصمیم گرفته شد که پ.ک.ک. جهت گسترش فعالیت خود شعبه و نمایندگی های خود را در هر یک از کشورهای ایران، ترکیه، سوریه و عراق سازمان بدهد.”
بنابر این تصمیم پ.ک.ک در هر چهار کشور فوق شعبه های خود را تشکیل داد. در کردستان عراق “حزب راهکار دموکراتیک” در کردستان ترکیه حزب جامعه دمکراتیک در سال ٢٠٠۵ تشکیل و در سال ٢٠٠٨ با همکاری افراد و شخصیتهای دیگر حزب صلح و دموکراسی یا ب.د.پ. را تشکیل دادند. در کردستان ایران پژاک و در کردستان سوریه حزب اتحاد دمکراتیک را سازمان دادند. حزب اتحاد دمکراتیک کردستان سوریه در سال ٢٠٠٣ و پژاک در کردستان ایران در سال ٢٠٠۴ تشکیل شدند.
پس از دستگیری و زندانی شدن عبدالله اوجالان تغییر استراتژی سیاسی در پ.ک.ک روی داد و مبارزه سیاسی بصورت مشروط جایگزین مشی مسلحانه شد و اسم پ.ک.ک. به کادک مخفف کنگره آشتی و دموکراسی تغییر یافت. از این مقطع پ.ک.ک سیاست تشکیل دولت مستقل کرد را کنار گذاشت. سیاست مصوب آنها این شد که در چهارچوب همین دولتهای موجود بتوانند شریک قدرت بشوند و دمکراسی را گسترش بدهند. تغییر اسم پژاک و درست کردن تشکیلات “کودار” به همین منظور است. بنابر این جریانات وابسته به پ.ک.ک تماما استراتژی خود را بر این مبنا قرار دادند که بتوانند با دولتهای مربوطه وارد مذاکره بشوند. مذاکره اوجلان و دولت ترکیه نتیجه این سیاست است. در سال ٢٠١٣ سیاست پ.ک.ک و احزاب اقمار او با پیام آشتی اوجلان در مراسم نوروزی این سال در شهر دیاربکر به مرحله و فاز تازه ای رسید و این فاز هنوز ادامه دارد. این پیام نتیجه مذاکرات میت ترکیه و اوجلان و توافق پ.ک.ک بود.
قبلا در مورد پژاک مفصل نوشته ام. اینجا به دلیل جایگاه حزب اتحاد دمکراتیک که امروز بیشتر از خود پ.ک.ک مورد بحث است و توهمات زیادی هم نسبت به آن دامن زده شده است میپردازم:
حزب اتحاد دمکراتیک کردستان سوریه
حزب اتحاد دمکراتیک کردستان سوریه که در سال ٢٠٠٣ و به دنبال مصوبه کنگره هشتم پ.ک.ک تشکیل شد، فعالیتهایش نه در ضدیت و برای سرنگونی اسد و رژیم حاکم بر سوریه، که برای اعمال فشار به این دولت بود که در تصمیم خود نسبت به پ.ک.ک تجدید نظر کند و مثل دوران گذشته پ.ک.ک را حمایت کند. پس از خروج نیروهای سوری در تاریخ ۱۹ جولای ۲۰۱۲ کنترل بیشتر مناطق کردنشین سوریه را در دست گرفت و اخیرا نیز بزرگترین حزب کردستان سوریه است. در قسمت بعدی به سیاستهای این حزب میپردازیم.
ادامه دارد