رِیێبوار عارف:

هاورێم سامان کریم لەم ڕۆژانەدا بابەتێکی بەناونیشانی (داعش و کۆبانی و گەشەی ناسیونالیزم ! ) نووسیوە کە ناکرێت بەدەلیلی هاوسەنگەربوون چاو لە ڕونگەیەکی نادرست و میتۆلۆژیەکی پاسیفیستانە بنووقینین. بۆیە لەپاڵ چاوگێرانەوەیەکی کورت بە نوسینەکەیدا، بۆچوونەکانی خۆم لەمبارەوە بەیان بکەم.

سەرەتا هەوڵ دەدەم کەخۆم لە هەندێک گرفت و تناقزاتی باسەکە بپارێزم و لە چەند خالێکی دیاریکراودا سەرنجەکانی خۆم بەیان بکەم. چونکە لە زۆر جیگەی باسەکەدا سامان، لەلایەک ستایشی ڕاوەستانەوەو مقاوەمەتی خەڵک دەکات و هاوکات لەلایەکیتریشەوە حزب و بزوتنەوەی کۆمۆنیستی مەحکوم دەکات بە ئاوکردن بەئاشی ئەم جولانەوەیەدا…ئەوەی لێرەدا گرنگە دەمەوێ جەوهەری باسەکەی هاورێ سامان لەچەند پەرەگرافپَکدا نیشانبدەم کەبەم شێوەیە((بۆ کۆمۆنیزم، مەبەستم کۆمۆنیزمێکە کە هەڵگری فەرهەنگ و سوننەتی مارکس و مەنسوری حیکمەتە، ئەم مقاوەمەتە سەرسامی ناکات، سەری لێ تێک نادات. کۆبانی لای ژمارەیەکی یەجگار زۆر لە کادرانی سەر بە حزبەکانی ک. ک بۆتە چرای ئازادی بۆ ڕابەرو تەنانەت “ڕابەرمانی” بۆتە ئاسۆ و بۆتە دەنگ و ڕۆژی ئازادی بۆتە سۆما…،…لەدوا لێکدانەوەدا کۆمۆنیزم تەنها عەمەلە…هەموو تیۆری مارکس بۆ کارە، لە کاردا کۆمۆنیزم خۆی نیشان دەدات. کۆمۆنیزمێک کە نەخشەی کێشابێت بۆ شۆڕشی کرێکاری پێویستە لە سەری لە هەموو کات و قۆناغیکدا خەتی سیاسی- عەمەلی خۆی بە شێوەیەکی ئێجگار ڕۆشن لە بورژوایی نیشان بدات و بۆ هێزەکەی ڕۆشن بکاتەوە وخەڵکی پێ هوشیار بکاتەوە و بیکاتە ململانێەکی سیاسی کۆمەلایەتی….،….هەر هێزێکی کۆمۆنیستی وە دواتر هەر کادرێکی کۆمۆنیست دەبێت بزانێت وە هوشیار بێت بۆ هەر کارێک کە دەیباتە پێش و بزانێت کە چ بەرژەوەندییەکی تێدایە بۆ بزووتنەوەکەی، بزووتنەوەی کرێکاری وە هاوکات بۆ حزبەکەی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری. لەپەیوەست بە مەسەلەی کۆبانیەوە کۆمۆنیزم نوێنەرایەتی ناکرێت، لە ئاستی پراتیکدا. کە ئەمە خۆی ئاکامی تەنگەژنە وکۆسپی گەورەترە…،… مەیدانی کاری کۆمۆنیستی “کۆبانی” نیە، ئەگەر چی خەڵکی کۆبانی خەڵکیکی جەنگاوەر و خەباتکارە وپێویستە پشتیوانی لێبکرێت، مقاوەمەتی ئەوان جێگای تەقدیرو پشتیوانیە بەلام بۆ ئەوان بۆ ناسیونالیزم دەنوسرێت. دواجار پرسیارێکی سادە ئەوەیە ئەگەر کۆبانی سەرکەوت کۆمۆنیستەکان چی یان دەست دەکەویت و چی یان کۆکردۆتەوە ?! وە ئەگەر کۆبانی داگیرکرا دیسان جەسوری گیان فیدایی هەر بۆ ناسیونالیزم دەنوسرێت، جا پا یەدەپە بێت. پراتیکێک کە ئێستا پیادە دەکرێت و وتارو شیعریک کە ئێستا دەنوسرێت، هیچ جیاوازییەک نیشان نادات لەگەڵ ئالاکەی ئۆجەلاندا.))

بەبروای من کیشەی سەرەکی هاورێ سامان لەمباسەدا ئەوەیە کاتیک باس لە شوڕشی کریکاری و دەخالەتگەری کۆمۆنیستەکان دەکات وەک شتیکی مجردو تەنیا بە دوور لەهەموو بزوتنەوە کۆمەلایەتیەکانی تر دەیبینیتەوە. میتۆدیک لەنیو حزبی ئیمەدا بەهیزە کە پێی وایە کاتیک کە باس لە خەباتی کریکاری و کۆمۆنیستی دەکریت ، ئیتر تەنیا ئەم خەباتە یەک جەمسەرو یەک ریگەو یەک شیواز هەیە کەحزبی پێ بگاتە دەسەلاتی سیاسی. وەک ئەوەی کە تیوریەکی پیشوەخت ئامادەکرابیت و ئیتر چی لە کۆەمەلگادا ڕوو دەدات و چ بزوتنەوەگەلێک لەگۆریدایە، هیچ گرنگ نەبیت. وەک ئەوەی کە کیشەگەلیکیتری سیاسی ئەم کۆمەلگایە کەمترین پەیوەندیان بە ئەجەندای سیاسی کۆمۆنیستەکانەوە هەبیت. وەک ئەوەی کە مەسەلەی ژنان و هاتنەمەیدانیان ، چەکداربوونی گشتی.. سرینەوەی ستەمی میللی…. لەکۆبانی مەسەلەی هەر ئیستەی کۆمۆنیستەکان نەبیت و بەشیک نەبیت لەبەرنامەی دنیایەکی باشتر ؟! سەرئەنجام ڕەنگە لەم باسەشدا هاورێ سامان پیمان بیلیت قسەی من ئەوەیە کە دەبێت چینی کریکار ئامادەکەین و ڕیزی سەربەخۆی خۆمان هەبێت! کە من لەگەل پشگیری ئەم بۆچوونەدا، دەپرسم، کە ئەمە ئەگەر بەهەر رادەیەک کیشەیەکی سەرەکی کۆمۆنیستەکان و حزب و بزوتنەوەی ئیمەبیت کە هەیە ئەی ناکریت و نابیت لە هیچ جولانەوەیەکدا بەشداری بکەین تەنیا بەمەرجی بەهیزکردن و سەربەخۆبوونمان نەبیت ؟ سامانی ئەزیز ئیمە زیاتر لە ۲۰ سالە بەدەست ئەم پرسیارگەلەوە دەنالین و من گەلێک ڕەخنەی سەرکیترو زیاتر هەیە لە حزب و لەرابەری حزب، بەلام ئایا ناکریت تۆ ( پاسکیل ریخوریت و فیکەش لیبدەیت )؟ ناکریت ئێمە لەم خەباتە زیندوەدا بەشداری بکەین بەوە هیزە کەهەین و هاوکات لەهەولی وەلامدانەوەی ئەو کیشانەشدابین ؟ کە بەبروای من بە دلنیای ئەمەیان ریگەی دروست و واقعیە! بۆیە لیرەدا من دیمەوە سەر باسە سەرەکی کە مەسەلەی میقاوەمەتی خەلی کۆبانی و چەند پرسیاریکە لە هاورێ کە سامان بەکردەوە داوای بەشداری نەکردنمان لیدەکات بۆ ئەوەی ئالودەنەبیت بەروانگەی بزوتنەوەکانیترەوە . بەلای هەموومانەوە ئاشکرایە کە لەمێژووی دەیان ساڵی ڕابردوی بزوتنەوەی کوردایەتیدا دەیان حزب، هەستان و چەکداربوون و یاخی بوون لە گۆڕیًدابووە، سیمای هاوبەشی هەموویان لەجۆری نامۆبوونی ئینسان بەبوونی خۆی، ئینسانی واقعی بە کارنامەو نازنامەی ئەو حزب و راپەرین وهەستانانە نامۆبوون، نەک لەبەر ئەوەی کە بەرژەوەندیەک لە دەوری یەک کۆی نەکردنەتەوەو سەدان و هەزاران قوربانیان نەدابێت، بەلکو بە ئاسانی لەبەر ئەوەی کە خالی هاوبەشی هەموویان لە ڕێکەوتن و ملدان و ملکەچ بوونی حزب و وولاتانی دراوسی و زلهێزەکانی جیهان بوون. لەبەرئەوەی کە هەمیشە ئیرادەی ئینسانیان بەبارمتە گرتووەو وەک کارتێکی سیاسی لە ڕێکەوتن وپەیوەندیەکانی خۆیاندا بەکاریانهێناوە. ئینسانیان دەستەمۆی ئاغاو کویخاکانی خۆیانکردوە. لەهەمووشیان گرنگتر، لەبەر ئەوەی لە ڕیشەوە ئەم حزبانە ناتەباو ناکوک بوون لەگەل هەرجۆرە ڕاوەستانەوەیەکی جەماوری وهەرجۆرە دەسەلاتداریەتیەکی ڕاستەخۆی خەلکدا. کۆبانی ومقاوەمەتی خەلکەکەی پیچەوانەی ئەو میژووەیەک وبەداخەوە هاورێ سامان زۆر ئاسان چاو لەم ڕۆشناوی وتروسکەیە دەنووقینێت وپیماندەلیت سەرکەوتن یان شکستی ئەم شارە بە ئیمەچی !

پاش دەیان سال لە شارۆچکەیەکەوە کە رەنگە زۆری وەک و من وهاورێ سامان پیشتر کەمترین زانیارمان لەسەری هەبووبیت، ئەمرۆ ئەم شارە بووتە تروسکەو ڕێ نیشاندەریکی راوەستاوانەی مقاوەمەت ونارازیەتی دەربرین وملکەچ نەکردن، بزوتنەوەیەک بەهەر کەموکوڕیکیەوە بووتە سەرەتای دەستپیکردنی جولانەوەیەکی رادیکال و ئینسانی و بووتە سەنتەری سەرسامکردنی هەموو جیهان. ئەمەش لەڕاستیدا تەنیا لەبەر بوونی هێزی چەکدارو حزبی چەکدارە نیە، پیشتر دەیان حزب وهیزی چەکدار هەبوون، بەلام کەمترین رەنگدانەوەیان تەنانەت لەناوچەکەشدا بەرپاکرد. بۆیە لەراستیدا ئەمڕۆ جیهان وئێمەی کۆمۆنیستەکانیش بەهەق سەرسامی ئەو جۆرە لە ڕاوەستانەوە هاتنە مەیدانی ژنان و کچان وئەو پیروپەکەوتوانێکین کە گۆمان لە توانای هەلگرتنی بارستای چەکەکانیان دەکرێت و کەچی دەڵێن تا دوا دلۆپی خۆێن ئێمە ڕادەوەستینەوە دیفاع لەخۆمان و لەژیان و ئازادیمان دەکەین. هەربۆیە ئەم جۆرە دەستدانە چەکە هیواو ئارەزویەکیتر لەگەل خۆیدا نیشان دەدات و لێرە قسە لەسەر چەکداربوونی گشتی کە خەلکی ئازادیخوازی ئەم ناوچەیە لەمال وکولان و شەقامی شارەکەی خۆیانەوە جەسارەتێکی کەم وێنە دەنووێنن لەبەرامبەر بەهێزێکی وەحشی و تاسەر مۆخ وئیسقان نائینسانیدا. خەباتی شۆڕشگیرانەی خەلکی کۆبانی بەجۆرێک لە نارەزایەتی و میژووی واقعی بزوتنەوەیەکی ئازادیخوازانەوە گریدراوەتەوە کە ساڵەهای ساڵە لەلایەن ئەم حزبە قەومیانەوە دفنکراوە. ئەم ڕاوەستانەوەیە بەرئەنجامی هاتنەمەیدانێکی جەماوەری و دەستپێشخەریەکی شۆڕشگیرانەیە بۆ ئیدارەکردنی کۆمەلگا، کەلەخۆیدا ڕەخنەیەکی قوڵە لە شێوازی دەسەلاتداریەتی هەموو ئەحزابی قەومی ومەزهەبیەکانی پیش خۆیان بەبی هیچ جۆرە پشتیوانەیەکی ئەمریکاو ولاتانی زلهێزی جیهان. عەزەمەتی ئەم جولانەوەیە ئەوەیە کە ئازادانە ئینسانی هینایەوە مەیدان و ئیرادەی بۆ گەڕانەوەو ڕاستەوخۆ هێزو دەسەلاتی جەماوەری خۆی نمایشکرد.

جیگەی خۆیەتی ئەو پرسیارە بکەین و بلین ئایا بەڕاستی ئەم هاتنەمەیدانە جەماوەریەو ئەم چەکداربوونە جەماوەریەو ئەم جۆرە لە دەسەلاتداریەتی ڕاستەخۆی خەڵک زیاتر لە سونەت و نەریتی شۆرشگیرانەی بزویتنەوەی شواریەوە نزیکە، یان سونەتی هیزی چەکداری حزب و بزوتنەوەی قەومیەکانەوە ؟ قسەی من ئەوە نیە کە ئایا حزب و لایەنە مەیدانیەکانی ئیستەی نیو ئەم کۆمەلگایە چەند ناسیونالیستن یا نــــا، بەئەندازەی ئەوەی کە قسە لەسەر ڕیشەداکوتانی سونەتێکە کە سەبەی هەر هیزێک لەبەرامبەریدا ڕابووستێتەوە وەک ئەمڕۆ ملی پینادات وتەسلیمی نابێت. ئەی کەواتە بەڕاستی تۆمارکردنی هەموو ئەم سەروەریانە بەپێوانەی حزبە ناسیونالیستەکان ویژانی ئینسانیمان ئازارنادات و هەست بەوە ناکەین کە ناهەقیەکمان کردوە بە نازنامەی سیاسی و ئایدۆلۆژی و ئینسانی خۆمان؟
هاوڕی سامان مەگەر کارنامەی تەواوی حزب و هێزە قەومیەکان لەماوەی چارەکە سەدەی رابردودا بەتەواوی مانا ئاویان بەئاشی نزامی نویدا نەکردوە، مەگەر ئەم حزبانە بەدرێژی ئەم مێژووە بەردەوام گوڵیان لەیەخەی جەنەرالەکانی ئەمریکا نەداو ئەمریکای بە رزگاری بەخش و ئومید بەخش نەزانیوە، ئایا هیچ دوو دلیەک هەیە لەوەی کە ولاتانی ناوچەش بەهەموو جیاوزیەکانیانەوە لەوەدا کۆیان دەکاتەوە کە چاوەری مەرگی ئەمرۆو سبەی کۆبانین. من دلنیام کە بەوردی ئاگاداری هەلویستی ناتۆو ئەمریکان و گویستی دواین تسریحاتی ئوبامان سەبارەت بە بێ باکیان لە کەوتنی کۆبانی… ئەمانە هەموو لەکاتیکدان کە ئەم حکومەت و دەسەلاتانە پێشبڕکی خۆنمایشکردنی ئەوەیانە کە کامیان زیاتر دژی تیرۆرستن، لەکاتیکدا بەدەر لە هاوکاری راستەوخۆی زۆریک لەم لایەنانە خالی هاوبەشیان لە بایکوتکردنی هەرجۆرۆە هاوکاریەکی مادی و معنەوی و لوجیستی وئینسانیدایە بۆ کۆبانی . کە بەدلنیای ئامانجی هاوبەشیان راوەستانەوەیە دژ بەم هاتنەمەیدانە ئیرادە مەدانە نوێیە کە رووبەرووی پشگیریەکی گەوری نیونەتەوەی بووتەوە! ئەی کەواتە هونەری ئەم رەخنەگرتنە چیە لە کۆمۆنیزمی کریکاری و بانگەوازیان دەکەیت کە بگەرینەوە سەر ریچکەی مارکس و مەنسوری حیکمەت ؛ مەگەر مارکس و مەنسوری حیکیمەت لەسەراپای خەباتی سیاسیاندا ئینسان مەحوەریان نەبوو ، کە تۆ ئەمرۆ پیماندەلیت کۆبانی و ئینسانەکانی بەئیمەچی ؟ ئایا هاتنەمەیدانی هەزاران ژن و لەئەستۆگرتنی دەیان پۆستی فەرماندەی و ئیداری و لە کانتونەکانی ئەم ناوچەیە زیاتر سەری بە جولانەوەیەکی سکیولارو شارستانی و رادیکالەوە گرێدراوە یان بەسونەتی هیزە ناسیونالیستی و قەومیەکانەوە ؟ ئایا ئیوە ئەوەتان بۆ گرنگ نیە کە ئەمرۆ هیزیک لەمەیدانایە کە بەرامبەر بەو فاشیستانە دەوستیتەوە کە دلی ئینسانەکان دەردەهێنن و دەیخۆن و ملی ئینسانەکان بەشیشی محاجەرەکاندا هەڵدەواسن و کچان بە دە دۆلار دەفرۆشن ولاقەیان دەکەن و جیهادی نیکاحیان دەکەن و سەریان لەلاشەیان جیادەکەنەوەو بەزنجیر وەک کۆیلە پیکیانەوە دەبەستن …؟ لەپال هەموو ئەمانەشدا ئەوبلین، هەر بەراستی ئیوە قانعنین بەوەی کە ئەم جولانەوە جەماوریە پێچەوانەی شەپۆلەکانی ( نەزمی نوێ ) سەول لێدەدات و هیچ دوو دلیەکیشی نیە لەوەی کە ولاتانی ناوچەش بەهەموو جیاوزیەکانیانەوە لەوەدا کۆیان دەکاتەوە کە چاوەری مەرگی ئەمرۆوسبەی کۆبانین . ئەگەروایە ئەم ترژیدیایە بۆ دەبیت جیگەی شانازی بیت بۆ کۆمۆنیستەکان و بۆ نابیت وەک ئاگر لەژیر پیاندابیت جێ بەخۆنەگرن بۆ بەرگریکردن لە نەکەوتنی کۆبانی ؟

ئایا بەراستی لەجەرگەی ئەم سیناریۆیە ڕەشەداو لەهەناوی هەردوو سەری ئەم بزوتنەوە کۆنەپەرستەی ئیسلامی وقەومیدا، کە هەرجۆرە دەخالەتکردن و هاتنەمەیدانیکی راستەوخۆو هەرجۆرە بەگەرخستنیکی ئیرادەی راستەخۆی ئینسان و هەر شیوازیکی ئینسانی و شارستانی خەباتکارانە سەرکوت دەکریت، دەبیت پشت بکریتە جولانەوەیەک خوازیاری هاتنەمەدیانی ئیرادەی راستەوخۆی ئینسان و دەسەلاتداریەتی جەماوەریە ؟ جیگەی خۆیەتی هاورێ سامان سەریک هەلبریت و لە جەرگەی ئەم دنیا تال و تاریک و وەحشی و هەمجیەدا جولانەوەیەک ببینیت و بەتەواوی تواناوە پشگیری لیبکات کە نەک هەر ئیمەی کۆمۆنیستەکانی بەهەق هیناوەتە مەیدان، بەلکو بووتە ئومیدو ئەزمونیکیش