Wolfgang Koeppen 1906 – 1996

بعد از مرگ ولفگانگ کوئپن ، نویسنده آلمانی در سال ۱۹۹۶ در سن ۹۰ سالگی، گروهی از منقدین ادبی و نویسندگان اجتماعی اعتراف کردند که سالها به وی کمک مالی می نمودند چون او قادر به زندگی معمولی خوداز طریق فروش کتابهایش نبود .امروزه سئوال میشود که چرا گاهی در جوامع مرفه بورژوایی غرب، خوانندگان کافی برای آثار نویسنده ای اجتماعی سیاسی انتقادی جدی و توانا مانند کوئپن یافت نمیشود ؟
ولفگانگ کوئپن متولد سال ۱۹۰۶ میلادی بود و شاهد فراز و فرود ۴ نوع حکومت در آلمان شد . وی در زمان دولت پرویس بدنیا آمد و شاهد حکومت های وایمار و فاشیسم شد و نیمه پایانی عمر خود را در جمهوری فدرال آلمان غربی گذراند .
کوئپن در پایان عمر اعتراف نمود که به نظر او با کمک ادبیات نمی توان تغییری در اجتماع ایجاد کرد . منقدین چپ او را نویسنده ای مخالف میلیتاریسم و ضد جنبش نئوفاشیسم آلمان غربی بعد از جنگ جهانی دوم میدانند . آموزشگاه نویسندگی او همچون ماکسیم گورکی، زمان و اجتماع و واقعیات اطرافش بودند . او میگفت که زنجیر تجربیات زندگی همیشه به پای نویسنده مسئول بسته میماند . کوئپن با کمک سبکی درخشان مشاهده کننده زندگی خود و دیگران بود .
او شکایت میکرد که اغلب منظورهای انتقادی آثارش را دوست و دشمن متوجه نشدند . گرچه بیشتر پیش بینی های مایوس کننده کوئپن در باره روند سیاسی آلمان درست از آب درنیامدند او از کمبود تعداد خوانندگان آثارش تعجب نمود .
کوئپن در سال ۱۹۰۶ بر اثر رابطه عاشقانه ولی ” نامشروع ” مادرش با مردی ناشناس بدنیا آمد و سرپرستی او را عموی لیبرالش بعهده گرفت . وی در دانشگاه در رشته های فلسفه و ادبیات و تئاتر تحصیل کرده بود و در سالهای بعد از جنگ جهانی اول و دوم به شغلهای آشپزی و بستنی فروشی و کارگری کارخانه و راهنمای سینما و روزنامه نگاری و هنرپیشگی پرداخته بود . وی برای اینکه به سربازی نرود سالها خود را در جنوب آلمان و در کشور هلند مخفی نمود .
کوئپن خود را همیشه چپ و سوسیالیست میدانست گرچه مخالفانش اورا یک هومانیست احساسی معرفی میکردند . او چون در رمانهایش غالبا به تابوشکنی میپرداخت مورد انکار احساسی قشر کتاب خوان قرار گرفت و به دلیل منتقد بودنش ،در زمان خود مورد حمله شدید محافل محافظه کار قرار گرفت .
کوئپن نه تنها اخلاقگرا بلکه خالق آثار انتقادی اجتماعی تندی است . امروزه او را نویسنده رمان سیاسی میدانند . رمانهای او ساختاری ماهرانه و استادانه دارند . کوئپن استاد فن داستانسرایی است گرچه از مونتاژ و مونولوگهای درونی نیز در آثارش استفاده میکند . او متکی به سنت روایتی مدرن در سبک جویس و دوسپاسوس و دوبلین و فاکنر بود . او با کمک ادبیات به تجزیه و تحلیل روایتی موضوعات آلمان بعد از جنگ پرداخت . انسنبرگر ، نویسنده و منتقد ادبی آلمانی میگوید او خالق لطیف ترین و انعطاف پذیر ترین نثر آلمانی است .
ولفگانگ کوئپن را میتوان نویسنده ای صلح خواه و جهانوطن نیز دانست . داستان و روایت های او با کمک نثر روشنفکری متکی بر اتفاقات پیش آمده ، است . سبک مختصر و قناعتی او متکی به سبک کافکا و برشت و همینگوی و دوبلین و دوسپاسوس میباشد . از نظر استتیک و سیاسی او همچون آلفرد آندش مینوشت و در رمان نویسی از هنر روایتی مدرن استفاده میکرد .
کوئپن اهمیتی به جدایی و اختلاف میان خیالپردازی و حقایق بیوگرافیک خود نمیداد . گاهی بین کوشش های نویسندگی او سالها فاصله و استراحت قرار دارد . گروهی انتقاد های ادبی اجتماعی او را تهاجمی و خشن دانسته اند .
او خالق صدها بیوگرافی و مقاله و نقد کتاب است . از جمله مشهورترین رمانهای او – کبوترهای روی سبزه ، گلخانه ، مرگ در شهر رم ، دیوار لرزان ، در گرد و خاک با دشمنان ایالت براندنبورگ ، جوانی ، یادداشتهای زیرزمینی یک یهودی ، روزی روزگاری در ایالت مازور بودم ، من با علاقه در شهر ونیز هستم ، چرا نباید عاشق شهر مونیخ بود ؟ ،و وظیفه یک عشق ناموفق ، هستند .
از ولفگانگ کوئپن کتاب – مصاحبه ها ، معرفی چند نویسنده جهانی ، و سه کتاب سفرنامه به روسیه ، به آمریکا ، و به فرانسه نیز منتشر شده است . او برنده جوایز ادبی بوشنر ، ایمرمان ، اروپا ، و آرنو شمیت بود .
تماس.
Nushad@web.de