اسماعیل مولودی
قسمت اول
در دهه ۱۹۶۰ اتفاقات مهمی در تاریخ جنبشهای مبارزاتی و سیاسی در جهان و اروپا رخ داد که در نوع خود قابل تعمق و بررسی است. برای ما دهه ۱۹۶۰ یکی از دورانهای پر تحول ایران بود. تقسیم اراضی و رشد سرمایه یکی از تحولات مهم تاریخی به حساب میآید که سازمان و بنیاد اجتماعی جامعه را دگرگون کرد. در همین اوان کلا سرکوب جنبشها نیز در دستور حکومت شاه بود. تا آنجا که من خود شاهد هستم مثلا در کردستان جنبش ناسیونالیستی آغشته به توهمات سوسیالیستی که اسماعیل شریف زاده و یارانش شروع کردند. بشدت خارق العاده ای سرکوب شد.
اعدامها در ملائ عام در شهرهای کردستان برای گرفتن زهر چشم از جامعه بود. در کنار آن دم و دستگاه کثیف مذهب بعنوان حربه ای در دست ساواک و حکومت بود که با آن انواع و اقسام شیخهای فاسد را در منطقه سازمان دادند. فرقه های دراویش و ابسته به شیخهای مختلف کردستان را به صحنه نمایشات مشمئز کننده رقص دراویش تبدیل کردند. موازات با آن دستگیری فعالین سیاسی هم شروع شد. دهها مبارز آزادیخواه زیر شکنجه جان خودرا از دست دادند ویا ناقص و فلج شدند. جنبشهای اعتراضی در جامعه شکل گرفت، سازمانهای ریز و درشت و هر کدام با مشی و راه بخصوص به خود فعایت زیرزمینی را آغاز کردند و فضای سیاسی ایران وارد دورانی جدید گردید.
در خاور میانه با جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل و پیروزی ارتش اسرائیل مسئله فلسطین وارد دور تازه ای از حیات خود کرد. سرکار آمدن احزاب شبهه سوسیالیستی هوادار مسکو در سوریه و عراق ، مسئله اعراب را پیچیده تر کرد و به یک پایگاه جدی تنشهای غرب و شرق تبدیل شد. انقلاب فرهنگی در چین به رهبری مائو(که تاثیر مستقیمی بر روند مبارزاتی در ایران داشت و آنزمان کتاب سرخ مائو جزو آثار مهم سیاسی برای بعضی از مبارزان ایرانی بود) و حوادث میدان تین آن مین چین، مسئله دوبچک و حوادث مهم اروپای شرقی که عده ای آزادیخواه تلاش میکردند آنرا از زیر یوغ شوروی سابق بدر آورند. معمر قذافی سرکار آمد که خود پایگاهی شد در آفریقا برای کرملین در آنزمان. مسئله ویتنام و جنگهای چریکها در جنوب شرقی آسیا، دخالت ارتش آمریکا و گرفتن جای فرانسوی ها در جنوب شرقی آسیا دنیا را دچار تحولات عظیم و جدی کرد. .
همین دوران مصادف است با اعتراضات دانشجویی در اروپا که به یک جنبش عظیم اجتماعی در کل اروپا تبدیل شد. یعنی اگر اینهارا در کنار هم بگذاریم دنیا دچار یک تحولات بزرگ سیاسی اجتماعی گردید. جنبش دانشجویی و اعتراضات اجتماعی در اروپا. مسئله آزادیهای فردی و اجتماعی در اروپا، مسئله آزادی زنان و آزادیهای سکسی در جامعه اروپا سر منشئ تحولات آتی شد که کل دنیا را به سمت و سوی دیگری هدایت کرد.
جنبش دانشجویی در اروپا
جنبش دانشجویی در اروپا که چهل سال پیش رخ داد جزو اتفاقات عظیم تاریخ اروپاست که تاثیر سیاسی و اجماعی عظیمی بر وضاع سیاسی جهان گذاشت. این جنبش در کشورهای بخصوص فرانسه و آلمان نقش جدی در تغییر و تحولات اجتماعی گذاشت که هنوز هم بعنوان یک نقطه عطف در تاریخ مدرن اروپا از جنبش ۱۹۶۸ نام میبرند. این جنبش ابتدا از فرانسه شروع شد اما بدانجا ختم نگردید.
"فرانسه در بهار ۱۹۶۸"
از اوائل مارس ۱۹۶۸ جامعه فرانسه دچار اعتراضات و مبارزات دانشجویی شد که خواستار آزادهای بیشتر و در کل مخالف نظام سرمایه داری و بوروکراسی سرمایه داری در دانشگاه بودند.اعتراض به مقرارت دانشگاه از دانشگاه نانتر در پاریس شروع شد. دانشجویان با مدیریت دانشگاه در باره مقررات دست و پا گیر قدیمی و کهنه در گیر شدند و خواستار آزادیهای بشتر و روابطی جدید تر بودند. این اعتراض که در دست هواداران نیروهای چپ در دانشگاه بود به اعتراض (جنبش ۲۲ مارس) نام گرفت و در کوتاه مدت به سراسر دانشگاههای دیگر انتقال یافت. رهبر دانشجویان نانتر دانیل کوهن که آلمانی الاصل بود،همه دانشگاههای فرانسه را به حمایت از اعتراضات دانشجویان نانتر فراخواند. از اوائل ماه می دانشگاه سوبن پاریس به حمایت از دانشجویان نانتر و در اعتراض به برخورد پلیس به دانشجویان دست به اعتراض زدند. پلیس باخشونت تمام در مقابل دانشجویان سوربن ایستاد اما دانشجویان و مردم معترض جسورانه پلیس را عقب راندند . اکثرا متفق بودند که برخورد غلط پلیس به دانشجویان و خشونت در مقابل خواست دانشجویان سوربن باعث اعتراضات ۱۹۶۸ در فرانسه شد. عده ای این جنبش را همطراز انقلاب فرانسه در ۱۷۸۹ میدانستند و عده ای آنرا یک اعتراض روشنفکری و دانشجوی که خواستهای صنفی دارند. اما با گسترش اعتراضات به جامعه و شرکت وسیع طبقه کارگر در آن دیگر جنبش به دانشجویان خلاصه نشد بلکه باعث شد که دولت فرانسه را بلرزه در آوردند. دهها سنگر در کوچه و خیابانهای پاریس بنا شد. جنگ و گریز بین دانشجویان با پلیس به سراسر پاریس کشیده شد. اعتراضات دانشجویی در شهرهای دیگر فرانسه قدرت اعتراض دانشجویان را صد ها برابر کرد. کنفدراسیون کار فرانسه همراه با احزاب چپ و کمونیست روز ۱۳ ماه می ۱۹۶۸ را اعتصاب عمومی اعلام کردند و بدینوسیله طبقه کارگر و مبارزین فرانسوی پشتیبانی خودرا از اعتراضات اجتماعی اعلام کردند. روز سیزده می بیش از یک میلیون نفر در خیابانهای پاریس تظاهرات کردند و پشتیبانی خودرا از اعتراضات اجتماعی مردم و دانشجویان را اعلام نمودند. بدنبال این اعتراضات و اشغال کارخانه ها از طرف دانشجویان و کارگران به خشم آمده از برخورد پلیس به دانشجویان چند روز اعتصاب و تعطیلی عمومی در پاریس برقرار شد. بیش از ده میلیون کارگر و کارمند و افراد شاغل در کارخانه ها و بازار دست به اعتصاب زدند. که در نوع خود گسترده و بینظیر بود. اگر چه دولت فرانسه به ریاست ژژپمپیدو در روز ۱۲ می ۱۹۶۸ اعلام کرد که تمام خواستهای دانشجویان را برآورده میکن