در چندسال اخیر تغییر سیاستهای پ.ک.ک و پژاک از گمانه زنی فراتر رفته و به مواضع رسمی و مصوب آنها تبدیل شده است. این تغییرات در سیاست و رویکرد پ.ک.ک و بخش ایرانی آن پژاک چرخشی در سیاست پایه ای آنها را نشان میدهد. این تحولات لازم است مورد بحث و بررسی قرار گیرد زیرا تغییر سیاستهای پایه ای آنها تنها ناشی از موقعیت این سازمان نیست. تحولات سیاسی در پ.ک.ک گوشه ای از تحولات جنبش ناسیونالیسم کرد به طور کلی در منطقه است. 

اخیرا پ.ک.ک و به دنبال آن از زبان پژاک هم اعلام شده است که دوران جنگ مسلحانه پایان یافته و دوران مذاکرده و مصالحه است. کنگره ملی کرد هم قرار بود همین سیاست را رسمیت بدهد. پ.ک.ک اعلام کرده است که دوران ملیگرایی هم تمام شده است. سیاست استقلال کردستان و کردستان متحد و دولت کرد و …. هم تماما کنار گذاشته شده است. بارزانی در کردستان عراق هم رسما اعلام کرده است که طرح فدرالیسم شکست خورده است. اکنون پ.ک.ک و پژاک رسما اعلام کرده اند که هیچ شکل حکومتی مستقل از دولتهای سرکوبگر مردم کردستان را تعقیب نمیکنند. گفته اند در ترکیه، سوریه و ایران مردم کردستان حاضرند با همان حکومتهای موجود کنار بیایند و وارد مذاکره و معامله بشوند.
کاری که پ.ک.ک در ترکیه آنرا آغاز کرده است تلاش میکند پژاک هم در کردستان ایران آنرا عملی کند. اما متوجه نیستند که نه پ.ک.ک در کردستان ایران آن نقش را میتواند ایفا کند و نه پژاک اعتبار اجتماعی قابل توجهی در کردستان ایران دارد که با اعلام آمادگی برای مداکره با جمهوری اسلامی کسی او را جدی قلمداد کند.
در این مطلب سعی میکنم برای آشنایی خوانندگانی که فرصت و امکان اینرا نداشته اند سیاستهای این سازمان را تعقیب کنند اشاره ای مختصر به پیشینه و گذشته آن داشته باشم.
پ.ک.ک (حزب کارگران کردستان)اسم حزبی است که قبلا کارگر برایش مهم بوده است. لااقل در حرف آنقدر مهم بوده که اسم خودش را این چنین تعیین کرده است. پ.ک.ک ابتدا با رویکردی شبهه چپ و تاکید بر اسم کارگر سیاستهای بشدت ناسیونالیستی و میلیتانت را در پیش گرفت. این حزب با اتکا به جنگ مسلحانه و “قاطعیت در مبارزه” با حکومت ترکیه چپ کردستان ترکیه را مقهور خود کرد. در ادامه این سیاست هر فرد و سازمان غیر مطیع را از سر راه خود برداشت و باعث شد که فضای یکه تازی در میدان سیاست را برای خود فراهم کند و کرد.
سبک و سیاست پ.ک.ک در مقابل مخالفین خود درکردستان ترکیه افراطی تر و بیرحمانه تر از سبک و سیاست حزب بارزانی در مقابل مخالفینش در کردستان عراق بوده است. چنانچه در تاریخ ۳۵ ساله این حزب در کردستان ترکیه هیچ حزب و سازمان مخالفی امکان و توان اینرا پیدا نکرده است که بدون مزاحمت پ.ک.ک فعالیت کند.
پ.ک.ک با اتکا بر سیاست استقلال کردستان و اینکه چهار بخش کردستان باید یک دولت باشد و… بقیه مخالفین را به سازش کار و تفرقه اندازی متهم میکرد. در همان حال یکی از افتخارات پ.ک.ک این بود که برخلاف دیگر احزاب ناسیونالیست کرد که هر کدام سرشان به یک دولت وصل بود آنها ادعا میکردند مستقل هستند و روی پای خود ایستاده و از دولتهای دشمن “کرد” کمک دریافت نمیکنند.
اما طولی نکشید که اوجلان در دمشق مسستقر شد و با یکی از دولتهای سرکوبگر مردم کردستان در سوریه پیمان دوستی بست. خانواده اسد البته به دلیل رقابت منطقه ای با ترکیه امکاناتی در اختیار پ.ک.ک قرار دادند. در همان زمان همپیمانی دولت سوریه و جمهوری اسلامی باعث شد که جمهوری اسلامی هم امکاناتی در اختیار پ.ک.ک قرار بدهد. چنانچه در رضاییه و دیگر شهرهای غرب کشور، جمهوری اسلامی امکاناتی در اختیار پ.ک.ک قرار داد. قرار گاه رمضان ارگانی بود که سیاستهای جمهوری اسلامی را در قبال پ.ک.ک تنظیم و هدایت میکرد. این سیاست جمهوری اسلامی هم در رقابت با ترکیه و هم به دلیل تضعیف احزاب اپوزیسیون در کردستان ایران باعث شد چندسالی پ.ک.ک با دست باز در میان مردم کردستان به تبلیغ سیاستهای خود و نقد احزاب اپوزیسیون کردستان ایران مشغول باشد.
در اواخر دهه ٩٠ میلادی پیمان نامه مشترک ایران، عراق، سوریه و ترکیه باعث شد که جمهوری اسلامی و دولت سوریه پشتیبانی خود از پ.ک.ک را قطع کنند. یکی از نتایج آن سیاست این بود که اوجلان را از دمشق اخراج کردند. جمهوری اسلامی هم مقرات و پایگاه های پشت جبهه پ.ک.ک در غرب کشور را ممنوع کرد و پ.ک.ک ناچار شد به قندیل نقل مکان کند و سرنوشت اوجلان هم این شد که در یک برنامه حساب شد دستگیر و تا کنون هم در زندان امرالی به سر میبرد.
پ.ک.ک این سیاست را خیانت به خود و نقض پیمان دوستی از جانب این دولتها قلمداد کرد و به تدارک انتقام جویی پرداخت. اما انتقام جویی او تنها هنگامی معنی عملی پیدا نمود که آمریکا به عراق و افغانستان لشکر کشی کرد. پ.ک.ک که تا این مقطع خود را یک سازمان ضد آمریکایی معرفی میکرد تحت تاثیر سیاستهای بوش که سوریه و ایران و عراق را سه محور شر اعلام کرده بود فرصت را غنیمت شمرد و به فکر سازمان دادن نیروهایی افتاد که بتوانند نیروهای خیری باشند که آمریکا برای ضربه زدن به نیروهای شر از آنها استفاده کند.
در چنین شرایطی بود که پ.ک.ک بلافاصله سازمانهایی را در کردستان سوریه و کردستان ایران علم کرد. در واقع افراد و اعضا خود را در سازمانهایی تحت عنوان احزاب کردستان سوریه و کردستان ایران اعلام کرد. پژاک یکی از محصولات این معادله در سال ٢٠٠۴ یعنی یک سال بعد از اشغال عراق و حضور پررنگ نیروهای نظامی آمریکا در منطقه بود. هدف اولیه پ.ک.ک از درست کردن پژاک این بود که در قدم اول آمادگی خود را به آمریکا نشان بدهد که میتواند برای ضربه زدن به جمهوری اسلامی روی آنها حساب باز کند. همچنانکه در اشغال عراق از نیروها و امکانات پارتی و اتحادیه میهنی در کردستان عراق استفاده کرده بود. هدف دیگر پ.ک.ک این بود که اگر آمریکا از این نیرو استفاده نکرد، لاقل با این اهرم فشار بتواند جمهوری اسلامی را ناچار کند که با پ.ک.ک کنار بیاید.
اما با توجه به روند تحولات منطقه هیچ کدام از این دو شق عملی نشد. بنابر این جنگ پ.ک.ک و جمهوری اسلامی به نقطه ای رسید که ترکیه و جمهوری اسلامی تصمیم گرفتند کوههای قندیل را از حضور پ.ک.ک پاک کنند. از آغاز اجرای این طرح چند ماهی نگذشته بود که بحران سوریه آغاز شد و ترکیه در مقابل دوست دیرین و تنها همپیمان جمهوری اسلامی یعنی سوریه قرار گرفت.
جمهوری اسلامی حفظ بشار اسد در قدرت را به دوستیش با ترکیه ترجیح داد. زیرا رژیم اسد در سوریه هم رابطه دیرینه با جمهوری اسلامی داشت و رابطه گرم آنها به دوران جنگ ایران و عراق برمیگشت و هم دروازه مهمی که اسد و جمهوری اسلامی با حزبالله و حماس داشتند بعدی استراتژیک برای هر دو در منطقه داشت.
فاکتورهای فوق باعث شد که جمهوری اسلامی برای حفظ اسد در قدرت از اهرم پ.ک.ک علیه دولت ترکیه استفاده کند. در چنین شرایطی بود که قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس از طریق کردستان عراق با پ.ک.ک ارتباط میگیرد. جمهوری اسلامی تلاش کرد جنگ پ.ک.ک یا همان پژاک را تمام کند و آنها را در مقابل ترکیه بکار گیرد. چناچه گفته میشود قاسم سلیمانی راسا با پ.ک.ک توافق کرد که جنگ در مرزهای ایران را تمام کنند و حمله به پژاک متوقف بشود. در ازای این توافق قرار بود پ.ک.ک با قدرت بیشتری علیه دولت ترکیه وارد جنگ جدی تری بشود و جمهوری اسلامی هم در این راستا غیر مستقیم پ.ک.ک را کمک کند.
در نتیجه و برای خنثی کردن این سیاست جمهوری اسلامی و پ.ک.ک، اردوغان هم از طریق مقامات میت ترکیه وارد مذاکره با پ.ک.ک شد. در این پروسه نهایتا اوجلان تصمیم آخر را گرفت و طبق میل دولت ترکیه یکطرفه آتش بس رااعلام کرد و قول داد که نیروهای مسلح پ.ک.ک از قندیل به کردستان عراق بروند و در آنجا خلع سلاح بشوند.
در ادامه این پروسه بود که اوضاع سوریه وارد مرحله حساسی شد و ماندن اسد غیر ممکن به نظر میرسید. در چنین شرایطی با پا درمیانی جمهوری اسلامی اسد کردستان سوریه را تحویل سازمانی داد که پ.ک.ک قبلا آنرا در کردستان سوریه درست کرده بود.
ادامه دارد