اولین اول مه بعد از قیام ۵٧ در تبریز
بمناسبت اول ماه مه

مراسم ها، تجمعات و راهپیمائى هاى اول ماه مه در سال ١٣۵٨، اولین اول مه بعد از قیام ۵٧، بیشک بعنوان یکى از پرشکوه ترین و به یاد ماندنى ترین حرکات کارگرى تاریخ معاصر در ایران ثبت شده است. یادى از اول مه ۵٨، و مرورى بر حوادث و اتفاقات مربوط به آن روز میتواند کمکى باشد به هرچه باشکوه تر برگزار شدن این مراسم در سال جارى.
از هفته ها مانده به اول ماه مه سال ۵٨ جنب و جوش وسیعى در میان فعالین کارگرى در جریان بود۔ در باره شیوه هاى برگزارى مراسم هاى اول مه آنسال بحث ها و نظرات متفاوتى در میان رهبران و فعالین کارگرى وجود داشت. با وجود اینکه تعداد زیادى از کارگران کمونیست میدانستند که در انقلاب سرشان کلاه رفته و دولت تازه بقدرت رسیده کارى را ادامه خواهد داد که حکومت شاه نتوانست به انجام برساند٬ توهم به آن دولت در میان بخشى از رهبران کارگرى موج میزد۔ در چنین اوضاع و احولى بود که کارگران خود را براى برگزارى مراسمهاى اول مه آماده میکردند.
این اولین تجربه برگزارى مراسم اول مه بشکل علنى براى نسل آنروز کارگران ایران بود. مراسمهاى اول مه تا قبل از سال ۵٨ عمدتا در محافل و جمع هاى محدود کارگران، و عمدتا بشکل مخفى و دور از کنترل و دسترس پلیس امنیتى حکومت پهلوى برگزار شده بودند. کسى از رهبران جوان کارگرى در آن دوره تجربه اى از برگزارى مراسم هاى علنى، پرشکوه و ده ها و صدها هزار نفرى نداشت. رهبران و فعالین کارگرى با شرایطى کاملا جدید روبرو بودندـ بهار ۵٨ اولین بهارى بود که از دیکتاتورى ۵٠ ساله پهلوى در آن خبرى نبود. دولتى سر کار بود به اسم دولت موقت٬ که هنوز نتوانسته بود اوضاع را تحت کنترل خود درآورد. حکومت اسلامى، اگر چه حملاتش را بر علیه کارگران شروع کرده بود ولى هنوز نتوانسته بود انقلاب را کاملا سرکوب کند و توقعات کارگران را پائین بیاورد. کارگران که در بر اندازى حکومت شاه و سلطنت پهلوى نقش مهمى بازى کرده بودند انتظار داشتند که زندگى بهتر و آزادترى داشته باشند. انتظار داشتند که در اول مه آنسال مراسم هاى پرشکوه، کاملا مستقل از دخالت دولت و بدون ترس از حملات پلیسى برگزار کنند.
با نزدیکتر شدن اول مه زمزمه هاى دخالت دولت و برگزارى مراسم هاى دولتى شنیده شد. وقتى که تدارکات براى برگزارى مراسم اول مه در تبریز شروع شد معلوم بود که دو گروه براى این مراسم دست بکار بودند. از یکطرف کارگران کمونیست، که نفوذ وسیع و قدرتمندى در میان کارگران داشتند، تلاش داشتند که مراسمى کاملا مستقل از دولت و مستقل از دخالت سازمانهاى اسلامى برگزار کنند. و از طرف دیگر عوامل دولتى و دیگر سازمانهاى اسلامى از جمله سازمان مجاهدین خلق٬ در تلاش بودند که مراسم اول مه را به یک مراسم دولتى و اسلامى تبدیل کنند. هرچه به اول ماه مه نزدیکتر میشدیم سمپاشى هاى عوامل دولتى و فعالین سازمان مجاهدین خلق علیه کمونیستها و تهدید کارگران کمونیست بیشتر بگوش میرسید. انتظار عمومى بر این بود که مراسم باشکوهى در باغ شمال، استادیوم ورزشى شهر، برگزار خواهد شد. عوامل دولتى و سازمان مجاهدین خلق، که در آنروزها کاملا از دولت موقت دفاع میکرد، هنوز مکان دیگرى را براى مراسم اول مه اعلام نکرده بودند. تنها چند روز مانده به اول مه بود که اعلام شد اسلامى ها مراسم اول مه را در دانشگاه برگزار خواهند کرد و دکتر سروش سخنران این مراسم خواهد بود.
از اولین ساعات روز اول مه کارگران کارخانه هاى مختلف تبریز، از جمله ماشین سازى، تراکتورسازى، لیفت تراک سازى، کبریت سازى، سیمان سازى، کوکاکولا و . . . در پارک گلستان و خیابانهاى اطراف این پارک تجمع کردند. از پرچم هاى سرخ رنگ داراى آرم هاى داس و چکش، و از وجود شعار هاى متنوع کارگرى از جمله “آزادى تشکل، آزادى بیان، آزادى اعتصاب”، “حقوق برابر براى کارگران زن و مرد”، “پرداخت بیمه بیکارى براى همه بیکاران”، “زنده باد اول مه روز همبستگى جهانى کارگران” که بر پلاکاردها نوشته شده بودند آشکار بود که دست اندر کاران و رهبران مراسم هاى اول مه کارگران کمونیست بودند. اسلامى ها و طرفداران حکومت اسلامى در اقلیت بودند. صفوف هزاران نفرى کارگران با سر دادن شعارهایى چون “یاشاسین ۱ مى” (زنده باد اول ماه مه)، “کارگرلرین حقى وئریلسین” (حقوق کارگران باید پرداخت شود)، “نان، مسکن، آزادى” . . . و با بر افراشتن پرچمهاى قرمز رنگ و پلاکاردهائى که بر روى آنها شعارهائى چون “کارگران جهان متحد شوید”٬ چاره رنجبران اتحاد و تشکل است” از باغ گلستان به مقصد باغ شمال، استادیوم ورزشى، به حرکت در آمد. مسیر راه پیمایى چنین تعیین شده بود که صفوف کارگران بعد از خارج شدن از پارک گلستان از طریق خیابان پهلوى بطرف میدان ساعت و از آنجا از طریق خیابان شاپور شمالى بطرف باغ شمال٬ یعنى میدن ورزشى شهر تبریز راه پیمائى خواهند کرد و در آنجا مراسم سخنرانى اجرا خواهد شد. ولى صفوف کارگران در میدان ساعت با جمعیتى از حزب الهى هاى چماق بدست روبرو شد که در ابتداى ورود به خیابان شاپور شمالى صف بسته بودند و از ورود کارگران به این خیابان جلوگیرى میکردند. آنها مسیر خیابان پهلوى بطرف دانشگاه را باز گذاشته بودند و مدام از کارگران میخواستند که بطرف دانشگاه بروند. اعتراضات سازماندهندگان مراسم اول مى و نمایندگان کارگران بر علیه این قلدرى آشکار اسلامى ها و عوامل دولتى به جائى نرسید۔ صفوف کارگران دو شقه شد. بخشى از آنها بطرف دانشگاه رفتند و بخشى دیگر همچنان به رفتن به باغ شمال پافشارى کردند۔ بتدریج بر تعداد کارگرانى که همچنان میخواستند بطرف باغ شمال بروند افزوده تر شد. کارگران توانستند صف حزب الهى ها را در هم شکنند و مسیر خود را بطرف باغ شمال باز کنند. در این موقع حزب الهى ها با سر دادن شعار “مسلمان دانشگاه، کمونیست باغ شمال” به کارگران حمله کردند و پلاکاردهاى آنها را در هم شکستندـ با وجود این تعداد زیادى از کارگران با جنگ و گریز راه خود را بطرف باغ شمال ادامه دادند.
حزب الهى هایى که در میدان ساعت جمع شده بودند ترکیبى بودند از دانشجویان مسلمان طرفدار خط امام، فعالین سازمان مجاهدین خلق و دانشجویان طرفدار این سازمان، تعدادى از کارگران وابسته به انجمن هاى اسلامى و عده اى از لمپن هاى شهر تبریز. در میدان ساعت تا مدتها این دو شعار بگوش میرسید: “کارگر، کارگر متحد” و “مسلمان دانشگاه، کمونیست باغ شمال”. تعداد زیادى از کارگران از طریق کوچه پس کوچه ها خود را به باغ شمال رسانده و تجمع نسبتا بزرگى را در آنجا بوجود آوردند. ولى حزب الهى ها به تجمع کارگران در باغ شمال نیز حمله کرده و بلندگو ها را در هم شکستند و مراسم کارگران را بر هم زدند. و بدین ترتیب اولین اول مى بعد از قیام به یک صحنه جنگ و دعوا بین کارگران و عوامل دولتى در خیابانهاى تبریز تبدیل شد.
تجربه اولین اول مى بعد از قیام بار دیگر به کارگران یادآور شد که:
۱_ رهائى کارگران٬ نه به دست دیگران٬ بلکه به دست خود کارگران ممکن است٬
۲_ رهائى کارگران بدون بدست گرفتن قدرت سیاسى ممکن نیست٬
۳_ کسب قدرت سیاسى از طرف طبقه کارگر بدون متحد شدن و متشکل شدن کارگران حول یک پرچم واحد امکان پذیر نیست٬
۴_ کسب قدرت سیاسى با گرد آمدن و متحد شدن رهبران و پیشروان جنبش کارگرى در یک حزب کمونیست کارگرى ممکن خواهد شد٬***
منتشره در سهند ٨، نشریه کمیته آذربایجان حزب کمونیست کارگرى ایران، بتاریخ ١٨ آوریل ٢٠١۴