آرشيو سايت آزادى بيان آرشيو مطالب از سال ٢۰۰۶ تا سال ٢۰٢۰
مقدمه:
در بخش دوازدهم نقدم به برنامه دنیای بهتر (۱) مروری داشتم به نارسائیهای برنامه دنیای بهتر به مسئله حقوق کودک. در این بخش می خواهم روی یک نکته حساس در مورد حقوق کودک بیشتر این برنامه را بکاوییم.
مسئله تعیین سن حداقل برای قانونی دانستن رابطه جنسی و ازدواج یکی از عرصه های نبرد بین فرهنگ عقب افتاده شرقی و فرهنگ مدرن است. انسانها در تمدنهای عقب تر در سن پائینتر باید “بالغ” می شدند تا به اردوی کار بپیوندند.در کشتزارها و کارگاهها بکار گمارده شوند و در “خانواده ها” موضوع بهره دهی جنسی قرار گیرند. اینست وقتی به تاریخ برمی گردیم کودکها را در همه اجتماعات انسانی چه شرقی و چه غربی چه عمث جنگلهای امازون می بینیم که به “بلوغ” در سنین پائین راه می یابند.
بخشی از این پذیرش کودک به میان جمع بالغین در سنین پائینتر به این دلیل بوده که معدل طول عمر انسان تا همین اواخر بین ۴۰ تا ۵۰ سال بوده و فقط در قرون اخیر است که با پیشرفتهای زندگی انسان ما شاهد افزایش طول عمر انسان هستیم. اینست که اگر معدل طول عمر انسان مثلا تا دویست سال پیش ۴۵ سال بوده طبعا دوران کودکیش را هم باید کوتاه می کردند تا مقدار باری از زندگی که باید بر دوش بگیرد متناسب شود! لذا اگر در حال حاضر عجیب است که در اجتماعات عقب افتاده کودک را در سن پائین (چه دختر و چه پسر) ، بالغ فرض می گرفتند باید در ضعف درک علمی دانست.
رفتارشناسی تکاملی وقتی دنبال علت رفتارها می گردد ، از زاویه اینکه اون رفتارها در شرایط معین چه نیازهائی را پاسخ می دادند به مسائل نگاه می کند.رفتارشناسی تکاملی نظام اخلاقی نیست. از این زاویه امری که طی هزاران سال در تمامی جوامع بشری یک “سنت” بوده یعنی ورود زودرس کودک به دوره بلوغ ، مورد بررسی قرار می گیرد. نه دوران کودکی و نه دوران بلوغ انسان ، اموری ثابت و اعم از زمان و مکان نیستند.
اما سوال برای شرایط کنونی اینست که تعریف کودک و تعریف بالغ چیست؟ همین سوال ساده محل درگیری دو گفتمان متضاد نسبت به انسانست.گفتمانهای مذهبی که هنوز مروج سنتهای تاریخ گذشته انسانند در یک سمت قرار دارند و کودک را در سنین پائینتر تعریف می کنند و گفتمانهای مدرن سن کودک را بالاتر می برند چرا که امر تغییر در زندگی انسان ، امر افزایش طول عمر انسان، علم و دانش عملکردی مغز این حکم را صادر می کند که در شرایط امروز کودک باید حداقل تا سن ۱۸ سال (و تاکیید می کنم برخی انرا تا سن ۲۱ سال) برسد تا به مرز بلوغ وارد شود.
اجازه بدهید این بحث را بیشتر بشکافم و بعد نگاهی بیندازم به برنامه دنیای بهتر و ضعفهایش را نشان دهم:
(۱)چند وجه مهم در بالا بردن سن در تعریف کودک:
بالا بردن سن کودک چه تبعاتی دارد؟ وقتی پذیرفتیم که سن کودک مثلا تا ۱۸ سالست ؟
اولا: تبعات قانونی آن اینست که ادمهای زیر این سن توان تصمیم گیری قانونی در مورد سرنوشتشان ندارند
دوما: پذیرفتیم که پاسخگوئی قانونی ادمهای زیر ۱۸ سال نسبت به قانون جرائم و جرمها متفاوت است با ادمهای بالغ و مجازاتهای متفاوت و برخوردهای متفاوتی باید به ادمهای زیر ۱۸ سال انجام شود
سوما: پذیرفتیم که جامعه و قوانین جامعه نظارت بیشتری بر حقوق انسان زیر ۱۸ سال باید داشته باشند
چهارما: پذیرفتیم که انسان زیر ۱۸ سال از چرخه تولید اجتماعی باید بیرون باشد و بجای “کار کردن” به اموزش و پرورش بپردازد.
پنجما: پذیرفته ایم که روابط جنسی این کودک تحت کنترل و نظارت جامعه قرار دارد و کودک “آزاد نیست” در این روابط جنسی چون پاسخگو نیست!
ششم: پذیرفته ایم که روابط رسمی خانوادگی و زناشوئی بین این کودک با کودک دیگر یا بالغ دیگر غیر قانونیست و جرم است. پذیرفته ایم فردی که با این کودک رابطه زناشوئی و ازدواج بگیرد مجرم است.
(۲)برنامه دنیای بهتر چه می گوید؟
برنامه دنیای بهتر دارای دو ایراد اساسی در مورد مسئله تعیین سن کودک است:
اولا: در بخشی “سن قانونی بلوغ جنسی ” را (با تضادی که این کلمه دچارش هست!) ۱۵ سال اعلام می کند:(۳)
“سن قانونی بلوغ جنسی برای زن و مرد ١۵ سال است. رابطه جنسی افراد بزرگسال (بالای سن قانونی بلوغ)، با افراد زیر سن قانونی، ولو با رضایت آنها، ممنوع است و جرم محسوب میشود.”
دوما: در بخشی دیگر، “زندگی مشترک”(ازدواج ) را حق هر ادم بالای ۱۶ سال می داند!(۳)
” حق هر زوج بالای ١۶ سال به زندگی مشترک به میل و انتخاب خود. ممنوعیت هر نوع اجبار و اعمال فشار از جانب هر فرد و مرجعی بر افراد در امر انتخاب همسر، زندگی مشترک (ازدواج) و جدایی (طلاق).”
خواننده گرامی دقت کند:
اولا: به صراحت ، ازدواج با کودک در برنامه دنیای بهتر “قانونی” اعلام شده! هر انسانی طبق تجویز منصور حکمت اگر بالای ۱۶ سال بود می تواند با کودک بالای ۱۵ سال رابطه جنسی داشته باشد و با کودک بالای ۱۶ سال ازدواج کند!
دوما: ظاهرا بین ۱۵ سال سن و ۱۶ سال سن می شود با کودکی رابطه جنسی داشت اما بطور معجزه اسائی حتی انرا ازدواج و زندگی مشترک هم ندانست! نوعی بزن و در رو را منصور حکمت تجویز می کند! رابطه جنسی بدون ازدواج و مسئولیت با کودکان از ۱۵ سال به بالا!
خلاصه کنم:
برنامه دنیای بهتر مدعی بود که زندگی شاد را برای کودک می خواهد! اما طبق این برنامه کودک ۱۵ ساله می تواند مورد استثمار جنسی قرار گیرد و باهاش در سن ۱۶ سالگی ازدواج کنند! این شد دفاع از حقوق کودک بی رتوش!
این هم نمونه دیگری از معضلات برنامه دنیای بهتر .نه اینکه الان معضل است همانموقع که تصویب می شده ! همانزمان هم این برنامه نباید تصویب می شد منتهی ذوب شدگان در منصور حکمت فکر مستقل نمی شناختند اینطور شد حالا چی؟! حالا هم سکوت می کنند! وای بحال انها که می بینند و سکوت می کنند!
منابع دیگر:
(۱)مروری به محدودیتهای “برنامه دنیای بهتر” در مورد حقوق کودک(سعید صالحی نیا)
(۲)آرشیو نقد به برنامه دنیای بهتر(سعید صالحی نیا)
http://monazere-siasi.com/در-نقد-برنامه-دنیای-بهتر
(۳)برنامه دنیای بهتر
http://www.wpiran.org/asnsad-mosavab-wpi/index-asnad.htm