ترجمه از: زهره مهرجو
۲۴ اکتبر ۲۰۱۳
(۱)
“افسانه”
“به هنگام شب
فانوسها را روشن کردیم..
و در جاده ها
از رهگذران پرسیدیم:
آیا دختری را
در لباسی برنگ رؤیاها؛
با دو گوشواره آبی رنگ
ندیده اید..؟
هیچکس او را ندیده بود،
تنها در کلبه ای
در انتهای دهکده –
مادر پیر چوب بُر
با انگشت
به رودخانه ای در پشت درختان
اشاره کرد؛
در آنجا
دو ستاره آبی می درخشیدند..!”
(۲)
“زمستان از راه می رسد”
“با هر تیک ساعت
برگ زردی فرو می ریزد.
تو یک کلاه حصیری
با گُلهای یاس بنفش به سر داشتی.
حالا مرغ ها در آنجا تخم گذاشته اند..
و حلزونی از پایه صندلی بالا می رود.
* * *
برف سرد خواهد بود
سردِ سرد..
مثل یقه بلند لباس پدر –
که سالهاست در صندوق پنهان شده.
از درختان بوی نفت آلین در هوا می پیچد..!”
خلاصه ای درباره شاعر:
یانیس ریتسوس شاعر، رُمان نویس و نمایشنامه نویس بزرگ یونانی؛ در اول ماه مه سال ۱۹۰۹ میلادی در شهر “مونِمواسیا”ی یونان بدنیا آمد.
خانواده او مرفه و پدرش یک زمیندار بود و از اینرو سالهای اول زندگی ریتسوس در رفاه سپری شدند. اما بزودی مادر و برادر بزرگش را در اثر بیماری سل از دست داد. پدر یانیس نیز پس از این ماجرا در اثر فشار روحی به مشکل سلامت روانی دچار شد و در نتیجه قادر به ادامه مسئولیت پذیری و اداره کردن خانواده نبود.
یانیس که خود دچار بیماری سل شده بود، بین سالهای ۱۹۲۷ تا ۱۹۳۱ میلادی ناگزیر در بیمارستان بستری شد.
این حوادث ضربات بزرگی را به زندگی شاعر وارد آوردند، و لاجرم اشعارش را تحت تاثیر خود قرار دادند.
ریتسوس پس از مرخصی از بیمارستان، در سال ۱۹۳۱ میلادی هنگامیکه تنها بیست و دو سال داشت به حزب کمونیست یونان پیوست.
وی در سال ۱۹۳۴ اولین مجموعه آثار شعر خود را بنام “تراکتور” که در آن از افکار هنرمند آینده گرای روسی “ولادیمیر مایاکوفسکی” الهام گرفته بود؛ منتشر کرد.
دومین مجموعه آثار ریتسوس بنام “اهرام” در سال ۱۹۳۵ میلادی منتشر گشت. او در این دو کار خویش تلاشی موفق در جهت بوجود آوردن یک تعادل میان ایمان به آینده و نومیدی فردی انجام داده است.
ریتسوس در سال ۱۹۳۶ میلادی در شعرش بنام “اِپیتافیوس” که به زبان ساده یونانی نوشته شد، با شکستن قالب سنتی رایج یونان بروشنی مردم را به اتحاد و مبارزه فرا می خواند.
تاثیر تحولات سیاسی در زندگی و روش کار شاعر
در آگوست سال ۱۹۳۶ میلادی با بکار آمدن دیکتاتوری راستگرای “لوآنیس متاکساس” اوضاع سیاسی یونان بشدت وخیم گشت. در همین زمان اثر مشهور ریتسوس “اِپیتافیوس” در “آکروپولیس” واقع در شهر آتن در ملاء عام سوزانده شد.
این ماجرا باعث شد که یانیس ریتسوس کارهای خودش را به جهت دیگری سوق دهد، و از آن پس با استفاده از سبک سورئالیستی و قلمروهای جدید آن نظیر رؤیاها، ترکیبات شگفت انگیز، انفجار تصاویر و نمادها و نیز غزل سرایی؛ افکار و احساسات خویش را بیان کند. حاصل این تلاش او مجموعه آثارهایی مانند “ترانه خواهرم” در سال ۱۹۳۷ میلادی و “سمفونی بهار” در سال ۱۹۳۸ میلادی می باشند، که در آنها ریتسوس خاطرات تلخ یونان را با زبانی شاعرانه و لطیف بیان کرده است.
در دوران اشغال یونان در جنگ جهانی دوم بین سالهای ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۵ میلادی، ریتسوس به ارتش آزادیبخش ملی یونان پیوست، و اشعاری را نیز در این زمینه نوشت. وی همچنین در طول جنگهای داخلی سالهای ۱۹۴۶ تا ۱۹۴۹ میلادی به جنبش مقاومت ضد فاشیستی چپ پیوست، و پی آمد آن در سال ۱۹۴۸ میلادی دستگیر و بمدت چهار سال در اردوگاههای زندان بسر برد. در طول اقامتش در زندان و با وجود ممنوعیت از حق نوشتن؛ ریتسوس با سختی و پنهان کاری به نوشتن شعر ادامه داد.
مجموعه اشعار او بنام “رومیوسینی” و “مون لایت سوناتا” که بترتیب در سالهای ۱۹۴۷ و ۱۹۵۶ میلادی منتشر شدند، حاصل این سالهای زندان ریتسوس می باشند.
در سال ۱۹۵۰ میلادی شعر “اِپیتافیوس” توسط شاعر یونانی “میکیس تئودوراکیس” در آهنگی سروده شد، و به سرود ملی یونان مبدل گشت.
ریتسوس در سال ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۴میلادی که یونان تحت سلطه دیکتاتوری “پاپادوپولوس” بود دستگیر و ابتدا به اردوگاههای زندان در جزایر “یاروس”، “لِروس” و “سَموس” فرستاده شد و از آنجا به حبس خانگی در یونان محکوم گشت. در این مدت با وجود ممنوعیت از حق انتشار؛ ریتسوس به نوشتن شعر و نقاشی کردن ادامه داد.
بالاخره یانیس ریتسوس شاعر و هنرمند بزرگ یونانی در روز یازدهم نوامبر سال ۱۹۹۰ میلادی در شهر آتن پایتخت یونان درگذشت.
حاصل عمر او ۱۱۷ مجموعه آثار هنری، شامل شعر، رُمان و نمایشنامه تئاتر می باشد.
امروز یانیس ریتسوس بعنوان یکی از پنج شاعر بزرگ قرن بیستم یونان، و شاعری با یشترین حجم آثار ترجمه شده در این کشور؛ شناخته شده است.
وی در طول عمر خود نُه بار نامزد جایزه نوبل ادبیات شد، و در سال ۱۹۷۵ میلادی جایزه صلح لنین را از آن خود کرد.
شاعر فرانسوی “لوئی آراگون” درباره ریتسوس می گوید:
“او بزرگترین شاعر دوران ماست.”
منابع:
شعر “افسانه” یانیس ریتسوس – بزبان انگلیسی:
لینک کتاب “اشعار یانیس ریتسوس” – ترجمه شده بوسیله “مانولیس” به زبان انگلیسی:
زندگینامه یانیس ریتسوس:
http://www.pen-international.org/campaigns/past-campaigns/because-writers-speak-their-mind/because-writers-speak-their-minds-50-years-50-cases/1969-yannis-ritsos/
یانیس ریتسوس – ویکیپدیا:
http://en.wikipedia.org/wiki/Yiannis_Ritsos