مصاحبه ایسکرا با فریبا رشیدی
ایسکرا: همانطور که میدانید در برخی از شهر ها و مناطق کردستان مدام با پدیده خودکشی زنان مواجه هستیم، اگه ممکن است مقداری در این رابطه برای خوانندگان نشریه ایسکرا توضیح بدهید که اقدام به اینکار در میان زنان و دختران در شهرهای کردستان به چه علت است؟ چرا زنان یا دختران به آن حد از یأس و بن بست میرسند که نهایتااقدام به گرفتن جان خود میشوند؟
فریبا رشیدی: بسیاری از مردم با تلاش های شبانه روزی خانواده ها قادر به تامین مایحتاج اولیه زندگی خود نیستند. فقر کمر شکن است و بیشترین تامین فشار زندگی بر دوش زنان قرار دارد. با اینحال زنان استقلال اقتصادی ندارند و اگر زنی ناچار به طلاق باشد قوانین حاکم بر جامعه نه تنها از او حمایت نمی کند بلکه از نظر مالی نیز هیچگونه امکانی برای تامین زندگی اقتصادی اش وجود ندارد. به همین خاطر بسیاری از زنان مجبور هستند به این مشکلات و تبعیضات گردن نهند و عمدتا به همین دلیل از حق تصمیم گیری و مشارکت در مسائل مربوط به زندگی فردی و خانواده گی تماما یا تا حد قابل ملاحظه ای محروم هستند. سنت ها، قوانین و نگرش مرد سالارنه به زنان آنان را به موقعیت فرو دست رانده و در مورد حق انتخاب همسر، طلاق، حزانت فرزندان، سفر، انتخاب پوشش و تحصیل، خلاصه هر نوع آزادی را از زنان و دختران سلب کرده است. اعمالی چون سنگسار و شلاق زدن و مجازات از سوی حکومت مذهبی و تنبهات بدنی از طرف مردان خانواده همواره جسم و روان زن را در ترس و واهمه نگه داشته و آنان را از خلاقیت و شکوفایی استعدادها و توانایی هایشان باز داشته است و این مسایل باعث میشود که زنان قدرت تصمیم گیری درستی را نداشته باشند و خودکشی، خودسوزی و دیگر راههای گرفتن جان خود را بعنوان راه نجات خود از فشارها و تبعیضات می دانند که اخیرا آمار خودکشی و خودسوزی در شهرهای کردستان اخبار بسیار تکاندهنده ای بوده است. تنها دو روز قبل از ۸ مارس روز جهانی زن یک دختر ۱۴ ساله به نام “پریا رحمتی” به دلیل مشکلات خانوادگی و معیشتی در مریوان دست به خودسوزی زد. این دختر جوان بعد از خودسوزی به دلیل شدت سوختگی به بیمارستان شهر سنندج منتقل گردید که حال وی وخیم گزارش شده است. مورد دیگر اینکه در روز هشتم مارس در شهر مریوان زنی به دست پدر خود به قتل میرسد. در خبر دیگری در روز هشتم مارس زنی در شهرستان سروآباد ازتوابع مریوان و در روستایه هزار خانی زنی سی ساله به نام زعفران محمدی صاحب ۵ فرزند در پی طلاق از شوهر خود به دست پدر کشته شده است لازم به ذکر است که در این خبر گذاری به خفه نمودن اشاره کرده است. اینها نمونه هایی است که هر روز در گوشه و کنار شهر و روستاهای کردستان اتفاق می افتد. در پاسخ به بخش دوم سوال شما باید بگویم به نظر من مسبب اصلی خودکشی زنان در کردستان و حتی در سراسر ایران، ناشی از وجود قوانین و سیستم مذهبی اسلامی حاکم بر جامعه است. اثرات و بازتاب قوانین و سنتهای عقب مانده ای که در نظام ضد زن جمهوری اسلامی جاری است، یعنی بی حقوقی زنان در تمام شئون زندگی، یعنی فقر و نداری و صدها درد و معضل دیگر اجتماعی. وقتی فقر و نداری بیداد می کند، وقتی که تامین اقتصادی وجود ندارد و سنن و فرهنگ ضد زن توسط حکومت به قانون تبدیل شده و جار زده می شود و فقر شدید در مناطق کردستان علی الخصوص روستاها که بیشترین فقر دامنگیر آنان شده است، زندگی مشقت باری را به زنان کردستان تحمیل کرده است.
ایسکرا: قتل های ناموسی هم یکی از آن دردهای اجتماعی است که زنان و دختران در خانواده با آن دست به گریبان هستند که شما به مواردی از آن اشاره کردید، اما خودکشی و خودسوزی محسوب نمیشود. قتل های ناموسی بر سر چه مسائلی اتفاق می افتند؟
فریبا رشیدی: همانطور که گفتم بعلت وجود قوانین و سنت های دینی و مذهبی و ارتجاعی که بخش مهمی از ساختار حکومت اسلامی است قتل و خشونتهای ناموسی نیز بازتابی از این قوانین است هر نوع قتل و خشونت بر علیه زنان از طرف همسر، پدر، برادر و مسئله بکارت دختران، ازدواج اجباری، ارتباط خارج از عرف رابطه زناشوئی، می تواند دلایلی برای قتل های ناموسی باشد. وقتی مرد بر اساس قوانین حاکم خود را صاحب و مالک زن میداند و زن را به دید جنسی و کالایی نگاه می کند و خود را مالکیت وصاحب بلامنازع و مطلق زن می داند و میخواد زن را با دید شرف و ناموس نگاه کند نه بعنوان شریک زندگی و یک انسان، این را دستاویزی می شود که حتما باید شرف و ناموسش محفوظ باشد. در سیستم موجود و سنتهای عقب مانده ای که بخشی از هویت نظام حاکم است، زن حق انتخاب آزادانه در انتخاب شوهر، حق سفر، انتخاب پوشش، نگهداری از فرزندان ندارد. فرودستی زن در نظام اسلامی فراتر از محسوب کردن او بعنوان جنس درجه دوم است. بی حقوقی و بردگی مطلق آنچیزی است که این قوانین بر زنان تحمیل کرده است. بروز قتلهای ناموسی را باید بر بستر تمامی بی حقوقی ها توسط قوانین حکومت اسلامی و باز گذاشتن دست مردها در اجرای قتلهای ناموسی برشمرد. این را هم باید اضافه کرد که در مقابل این همه ضدیت علیه زنان، مبارزه و تلاش برای برون رفت از وضوع موجود توسط جنبش زنان بقدمت حکومت اسلامی است. زنان هیچگاه ساکت ننشسته اند و امروز ما با جنبشی قوی علیه مذهب و قوانین منبعث از آن روبرو هستیم که باید هر چه بیشتر این جنبش را تقویت کرد. در هیچ کجای دنیا به اندازه جامعه ایران ما شاهد ضدیت کل جامعه بویژه ضدیت زنان با مذهب و قوانین و سنتهای اسلامی نیستیم.
یکی دیگر از عواملی که بطور روزمره نقس بسیار مخربی در زندگی زنان ایفا می کنند، مراکز قانونگذاری دولتی هستند که خود بهتر می دانید. این نهادها در حل اختلافات خانوادگی میان زن و مرد ناعادلانه و ظالمانه به قضاوت می نشینند. به عنوان نمونه در امر طلاق حق حضانت را به مرد می دهند و این شاید بزرگترین ضربه‌ای است که به یک مادر وارد می شود. یک زن جوان که دارای یک یا دو فرزند خرد سال است در صورت طلاق گرفتن از همسر خود از حق مادر بودن محروم می گردد چرا که قانون در جمهوری اسلامی اوج بی عدالتی را در مساله حق حضانت اینگونه تعریف کرده است. شخصا بعنوان یکی از قربانیان قوانین ضد زن اسلامی، فرزندم را از سه سالگی از من گرفتند و تا به امروز که بیش از ۸ سال می گذرد او را حتی یک بار هم ندیده‌ام. بنابراین زن جوانی که از سوی همسر تحت شدیدترین شکنجه‌های روحی روانی و گاها جسمی مناسبات خانوادگی و حمایتهای قوانین حاکم قرار می گیرد شرایط زندگی را صد چندان برای زنان سخت کرده است. این عوامل و شرایط سبب می شود زنانی را که هیچگونه حامی ندارند و در ضعف و ناتوانی قرار می گیرند، پایان دادن به زندگی خود را بعنوان راه علاج برگزینند. اما راه حل خودکشی و خاتمه دادن به زندگی خود نیست. این همان چیزی است که قوانین اسلامی و سنت و فرهنگ عقب مانده و مرد سالارانه دوست دارند رخ دهد. راه حل مبارزه برای پایان دادن به این تباهی و سیه روزی است نه خودکشی.
ایسکرا: شما دلیل و بانی اصلی خودکشی، خودسوزی و قتل های ناموسی را در چه میدانید؟ مقصر کیست وراه حل این معضل اجتماعی چه میتواند باشد؟
فریبا رشیدی: قوانین کپک زده اسلامی و سیستم سرمایه داری و همچین قوانین دفاع این قوانین و حکومت از مرد سالاری، از بانیان اصلی خودکشی، خودسوزی و همچنین قتلهای ناموسی در بین زنان در کردستان می باشد. در سال جاری آمار گزارشات قتل های ناموسی در ایران و کردستان افزایش یافته است اما از آنجا که سنت و آداب و رسوم کهنه پرستی و مذهبی در کردستان باعث شده که قتل های ناموسی و خودکشی رواج بیشتری پیدا کند، متاسفانه با تجربه ای که به دست آمده کسانی که به مرتکب این جرم میشوند و این فرهنگ کهنه و مرتجعانه را اجراء می کنند قانون حاکم در ان جامعه با آنها هیچ کاری ندارد و حتی هم مورد حمایت این قوانین ضد زن وضد انسانی قرار می گیرند و در نتیجه این افکار کهنه پرستی و ضایع در این فرهنگ تداوم پیدا کرده و فعلا دارد به حیات خود ادامه می دهد و مرتکب شوندگان قتل های ناموسی با حکمی سبک تبرئه میشوند. در این میان هیچ حمایتی از زنانی که به قتل رسیده اند یا مورد آزار و شکنجه قرار گرفته اند نمیشود. راه حل این معضل و قوانین ضد زن را باید از میان برداشت، باید دست مذهب و مرد سالاری را از جامعه کوتاه کرد و باید علیه این قوانین ضد زن جنگید، جامعه ای که در آن زن آزاد نباشد جامعه برابر نیست. انگیزه اصلی برای قتل های ناموسی همانطوریکه قبلا اشاره کردم بدوا وجود حکومت اسلامی و قوانین عصر حجری وارتجاعیش می باشد. بدون شک در جریان سرنگونی رژیم اسلامی که حامی این همه بی حقوقی علیه زنان است، برای پایان دادن به بساط بیش از سه دهه از فرودستی، زنان نقش مهم و کارسازی ایفا خواهند کرد.