پنجشنبه ۱۶ اوت یک روز تاریک و خونین در تاریخ جنبش کارگری است. پلیس آفریقای جنوبی بر روی کارگران اعتصابی آتش گشود و طبق گزارشات رسمی ۳۶ کارگر کشته، ۷۸ نفر مجروح و ۲۵۴ نفر دستگیر شدند. همه از این سخن می گویند که چنین حادثه ای از زمان نظام آپارتاید در آفریقای جنوبی سابقه نداشته است. برخی رسانه های آفریقای جنوبی این قتل عام را با قتل عام “شارپ ویل” که در آن ۶۹ نفر بدست پلیس آپارتاید کشته شدند، مقایسه می کنند. علیرغم کشتارهای وسیع نظام های سرمایه داری، دنیا در برابر این فاجعه شوکه شده است. زیرا آفریقای جنوبی در منظر جهانیان جایگاه متفاوت و ویژه ای داراست.
۱۸ سال پیش نظام آپارتاید در میان شادی و شعف تمام انسان دوستان و آزادیخواهان سرنگون شد. نظام آپارتاید که بعنوان یک لکه ننگ و شرم قرن بیستم شناخته شده بود، بالاخره در نتیجه مبارزات و فداکاری های بیشمار کارگران و مردم آفریقای جنوبی فروپاشید. چشمان به این سرزمین دوخته شد. بسیاری تصور می کردند که با سرنگونی نظام آپارتاید، فقر و فلاکت، تبعیض و نابرابری و بی عدالتی از جامعه آفریقای جنوبی رخت می بندد. اما چه خیال خامی!
ما همان زمان اعلام کردیم: “انتخابات آفریقاى جنوبى یکى از وقایع مهم دوران معاصر است. شاید براى بعضى چنین ارزیابى اى نه فقط غلوآمیز، بلکه از یک قلم کمونیستى و آنهم در نشریه اى که دموکراسى را به ریشخند میگیرد غیر منتظره بنظر برسد. انتخابات آفریقاى جنوبى به انتظارات عدالت خواهانه توده وسیع مردم سیاه پوست جامه عمل نخواهند پوشاند. شکاف طبقاتى با این انتخابات کاهش نخواهد یافت. اوضاع رفاهى و معیشتى توده کارگر و زحمتکش نه فقط بهبود نخواهد یافت، بلکه چه بسا براى دوره اى، با احساس ناامنى سرمایه داران و فرار سرمایه ها، حتى ابعاد محرومیت بیشتر شود. تا آنجا که به طبقه کارگر برمیگردد محتمل ترین حالت بمباران شدن توسط درخواستهاى فداکارى از جانب دولت “خودى” و رئیس جمهور شکنجه شده و زندانى کشیده “خودى” است. دوران ماه عسل توده هاى مردم با کنگره ملى آفریقا طولانى نخواهد بود. مبارزه و کشمکش طبقات، مواجهه منافع و انتظارات متقابل و متفاوت از “آفریقاى جنوبى جدید”ANC را به یک تعیین تکلیف سریع با خود و البته با سازمانهاى کارگرى رادیکال خواهد کشانید. از پیش معلوم است که کدام بخش جامعه در آفریقاى جنوبى جدید خود را با چماق نظم و منفعت ملى مواجه خواهد یافت.
اینها همه فرض ماست. آنچه به این انتخابات ارزش میدهد اینست که حرمت فردى و مدنى اکثریت محروم یک جامعه را به آنها باز پس میدهد. کارگر تنها بعنوان انسان آزاد، انسان برسمیت شناخته شده، میتواند براى رهایى کل جامعه برخیزد. مادام که در نظامى هویت انسانى اولیه توده کارگر و زحمتکش قانونا زیر سوال است، که در آفریقاى جنوبى، ایران اسلامى، عربستان سعودى و اسرائیل و کلیه رژیمهاى قومى، نژادى و مذهبى؛ آشکارا چنین است، امر سوسیالیسم به امر اعاده شخصیت و حرمت حقوقى و مدنى انسانها گره میخورد. پایان رسمى آپارتاید و راسیسم قانونى در آفریقاى جنوبى یک نقطه روشن در دنیاى واپسگراى امروز است.” (منصور حکمت، ستون اول، نشریه انترناسیونال، ۱۹۹۴، در سایت منصور حکمت www.m-hekmat.com)
رویدادهای ۱۸ سال اخیر بارها و بارها صحت این سخنان را به اثبات رسانده است و بالاخره قتل عام کارگران توسط پلیس سرمایه، این بارتوسط پلیس های سیاه و سفید پوست در کنار هم و تحت یک دولت سیاه پوست، این حقیقت را برای تمام جهانیان آشکار ساخته است. ما از سقوط آپارتاید، این ننگ تاریخ بشری استقبال کردیم ولی همان زمان هشدار دادیم که اکنون جنگ روشن و عریان طبقاتی میان طبقه کارگر و سرمایه داران و دولت جدیدش به محور مبارزات در آفریقای جنوبی بدل خواهد شد.
این تاریخ و گذشته است که کشتار کارگران معدن را در آفریقای جنوبی به یکی از مهمترین وقایع سال بدل کرده است. طی این ۱۸ سال اتحادیه های کارگری رادیکال زمان آپارتاید به دنبالچه رژیم سرمایه داری جدید بدل شده اند. اعتبار خود را در میان کارگران از دست داده اند، بطوری که مبارزات اخیر معدنچیان بدون دخالت اتحادیه ها انجام گرفته است و سخنگویان سرمایه از عدم اعتماد به اتحادیه سراسری معدنچیان، ان یو ام، که ۲۵ سال پیش در روز ۱۶ اوت یک مبارزه مهم و موثر علیه سیستم آپارتاید سازمان داد، سخن می گویند. وبلاگ “وب معدن” نوشته است که “مساله نگران کننده اصلی اینجاست که معدنچیان ان یو ام را دور زده اند. این بمعنای عدم وجود اعتماد در ساختار سنتی اتحادیه معدن است.”
هر ساله ده ها کارگر در معادن آفریقای جنوبی بقتل می رسند. شرایط ناامن کار موجد این قتل عام روزمره است. فقر و فلاکت در آفریقای جنوبی بیداد می کند. کارگرانی که ساعات طولانی در این شرایط سخت و ناامن کار می کنند در دهکده های بی امکانات و در مساکنی زندگی می کنند که با چادر و مقوا ساخته شده است. بچه هایشان در خاک و خول می لولند. در کنار این فقر عمیق هزاران نفر، سود و ثروت صاحبان بین المللی معادن هر روز افزایش می یابد. کارگران معدن عملا بخاطر فقر و کار ناامن و سخت محکوم به مرگ اند.
این واقعیت کثیف نظام سرمایه داری است. سرمایه داری چهره کریه خود را به کارگران و مردم محروم آفریقای جنوبی نشان داده است. مردم همکاری و همدستی دولت “خودی” با سرمایه داران را از نزدیک مشاهده می کنند. اعتمادشان نیز به اتحادیه های کارگری سلب شده است. این اتحادیه ها عملا به بخشی از سیستم بدل شده اند. اسفناک است زمانی که می خوانیم، دبیر کل ان یو ام، فرانس بالنی، از قتل عام پلیس دفاع می کند. این شخص خود فروخته در مصاحبه ای با رادیو کایا اف ام گفته است: “پلیس صبور بود. اما این آدمها بشکل فوق العاده ای خود را با سلاح های خطرناک مسلح کرده بودند.” (گزارش از نیویورک تایمز).
شکل گیری و خواست اعتصاب
طبق برخی گزارشات، اعتصاب معدنچیان معدن پلاتین لونمین در منطقه ماریکانا نزدیک به راستیبورگ در آفریقای جنوبی در ماه اوت، بر متن رقابت های میان دو اتحادیه موجود در معادن، یعنی ان یو ام و اِ ام سی یو، توسط ان یو ام آغاز شده است.* گزارشات دیگری حاکی از آنست که اعتصاب روز ۱۰ اوت توسط ۳۰۰۰ کارگر بخش حفاری بدون دخالت اتحادیه آغاز گردید.** در روز ۱۰ اوت ۴ معدنچی که در یکی از معادن لومین در منطقه “نکانه نگ” کار می کردند در اثر تیراندازی کشته شدند. گفته میشود که این ۴ کارگر در درگیری های میان دو اتحادیه فوق جان باختند. در روز ۱۳ اوت ۹ نفر در میان آنها ۲ پلیس در همین معدن کشته شدند. اعلام شده است که سه تن از معدنچیان توسط پلیس به قتل رسیده اند. روز ۱۶ اوت پلیس بر روی ۳۰۰۰ معدنچی که بر روی تپه ای در نکانه نگ تجمع کرده بودند آتش گشود. و به این ترتیب یک تراژدی بزرگ آفریده شد که به توصیف رسانه های آفریقای جنوبی و بین المللی از زمان آپارتاید در آفریقای جنوبی بی سابقه بوده است.
کارگران اعتصابی خواهان سه برابر شدن دستمزدشان از ۴۰۰۰ رند (۳۰۶ پوند) در ماه به ۱۲۵۰۰ رند هستند. یکی از نمایندگان اِ ام سی یو باسم جفری ماتونیوا به رسانه ها گفت: “تا زمانیکه روسا و مدیریت بالا چک های چاق و چله می گیرند همه چی خوب است. این کارگران محکوم به زندگی در فقر برای تمام عمر هستند. بعد از ۱۸ سال دموکراسی معدنچیان هنوز ۳۰۰۰ رند در شرایط سخت کار زیر زمین دستمزد می گیرند.” صاحبان و مدیریت معادن پلاتین لونمین در کمال وقاحت در حالیکه به رئیس کل شرکت، ایان فارمر، مبلغ یک میلیون و ۲۰۰ هزار پوند حقوق و مزایا پرداخت کرده اند، کارگرانی را که در سخترین و ناامن ترین شرایط کار می کنند، بخاطر افزایش دستمزد به گلوله می بندند. این منطق نظام سرمایه داری است که در همه دنیا حاکم است.
مدیریت جنایتکار لونمین پس از قتل عام کارگران روز دوشنبه به آنها اولتیماتوم داد تا تا یک روز بعد بسر کار بازگردند یا با بیکاری روبرو شوند. بخش اعظم معدنچیان سرباز زدند. در پاسخ به اولتیماتوم لونمین، کایزر مادیبا، به روزنامه تایمز گفت: ”فی الحال انسانها کشته شده اند، ما چیز دیگری نداریم از دست بدهیم. ما به مبارزه خود برای دستیابی به دستمزد لازم برای زندگی، به مبارزه ای که اعتقاد داریم مشروع است، ادامه خواهیم داد. ما ترجیح می دهیم مانند رفقایمان کشته شویم تا عقب بنشینیم.” کارگر دیگری به میل و گاردین گفت: “بهتر است که بمیریم تا برای این گوه کار کنیم. من اعتصابم را متوقف نخواهم کرد. ما تا زمانیکه خواستمان را بگیریم به اعتصاب ادامه می دهیم. آنها هیچ چیز بما نگفته اند. پلیس میتواند سعی کند ما را بقتل برساند، اما ما تکان نخواهیم خورد.” کارگر دیگری باسم تولانی گفت: “شما برای یک ذره حقوق بسختی کار می کنید. این تقریبا مثل مرگ است.”
تا امروز نه تنها اعتصاب در ماریکانا بپایان نرسیده است، بلکه دو معدن دیگر هم به اعتصاب پیوسته اند. بزرگترین شرکت تولید کننده پلاتین، آنگلو آمریکن، اعلام کرده که خواست افزایش دستمزد از جانب معدنچیان دریافت کرده است. همچنین امروز ۵۰۰ نفر از کارگران معدن “رویال بافوکنگ” ابزارشان را زمین گذاشتند و مانع ورود همکارانشان به سر کار شدند. مدیریت لونمین تازه دیشب، چند روز پس از کشته شدن ۳۶ کارگر و مجروح شدن ۷۸ نفر و پس از آنکه اولتیماتومشان با سرپیچی کارگران روبرو شد، با نمایندگان کارگران اعتصابی ملاقات کردند. کارگران بر خواست سه برابر شدن دستمزد و آزادی رفقای دستگیرشده شان تاکید دارند. با این وجود مدیریت لونمین اعلام کرده است که این صحبت مذاکره برسر دستمزد نبوده است بلکه “صحبتی خصوصی بوده برسر چگونگی بازگشتن کارگران به سرکار.” نشریات سرمایه از افزایش قیمت پلاتین می نویسند. آفریقای جنوبی در سال ۲۰۰۵، ٧٨٪ پلاتین جهان را تولید می کرد.
ضرورت همبستگی بین المللی
اوضاع وخیم و نامعلوم است. در آفریقای جنوبی فصل جدیدی در مبارزه طبقاتی آغاز شده است. کارگران در بی اعتمادی به اتحادیه های زرد و دولتی کوشیده اند امور را بدست خود بگیرند. پلاکارتهایی که در محل تجمع و اعتراض کارگری بچشم می خورد، بیانگر درک روشن طبقاتی آنها از رابطه دولت و اتحادیه ها با نظام سرمایه است. شعار “آپارتاید اقتصادی زنده و فعال است.” یکی از شعارهای بسیار گویا در میان این تجمعات است. اما فقر و فلاکت، فشار پلیسی و تهدید کشتارهای بیشتر بر خود و خانواده هایشان سنگینی می کند.
آنطور که بنظر می رسد در حال حاضر کارگران اعتصابی از تشکل علنی محروم اند. رئیس تیم مذاکره با مدیریت لونمین یک اسقف بوده است که طی گفتگویی به مدیریت التماس می کند. طبقه کارگر راه درازی در پیش دارد. اما در عین حال طبقه کارگر آفریقای جنوبی از یک سنت پایدار و محکم تشکل و اتحاد تحت سخت ترین شرایط سرکوب برخوردار است. امری که در بسیاری کشورهای دیگر وجود ندارد. مساله بر سر تشکل و اتحاد طی ظرفهای مناسب است. مجامع عمومی و تشکیل شوراهای کارگری یک راه اصولی و مهم است.
طبقه کارگر آفریقای جنوبی و بویژه کارگران اعتصابی به حمایت و همبستگی بین المللی نیازمندند. باید به حمایت و همبستگی با مبارزات آنها در سطح جهان بپاخاست. باید توجه داشت که جنبش کارگری در آفریقای جنوبی در کل آفریقا از موقعیت برجسته ای برخوردار است. این حرکت کارگران در آفریقای جنوبی می تواند به کل کشور و به کشورهای دیگر آفریقا انتقال یابد. باید از این مبارزه قاطعانه حمایت کرد.
* اتحادیه سراسری معادن (NUM) در زمان آپارتاید در سال ۱۹۸۲ تاسیس شد و اعتصابات مهم و موفقی را علیه سیستم آپارتاید سازماندهی کرد. ان یو ام به کنگره اتحادیه های کارگری آفریقای جنوبی (COSATU) وابسته است. کوساتو در سال ۱۹۸۵ بنیان گذاشته شد و بزرگترین فدراسیون کارگری در میان ۳ فدراسیون کارگری موجود در آفریقای جنوبی است که طبق گزارشات ۲۱ اتحادیه کارگری به آن وابسته اند و دارای یک میلیون و ۸۰۰ هزار عضو است. حکومت آفریقای جنوبی بدست کنگره ملی آفریقا (ANC) است که رسما توسط کوساتو و حزب کمونیست آفریقای جنوبی حمایت می شود. این اتحادیه متهم شده است که بیش از حد در کنار مدیریت معادن قرار گرفته است. کوساتو در مصاحبه ای اعلام کرده است که “ارزش سرمایه خصوصی و شرکتهای قوی را درک می کند.” (نقل در روزنامه Business Day)
در سال ۱۹۹۸ یک اتحادیه دیگری بنام اتحاد معدنچیان و کارگران ساختمانی (AMCU) که از ان یو ام جدا شده بود تاسیس شد و رسما در سال ۲۰۰۱ ثبت گردید. طبق گفته رهبران اِ ام سی یو، تفاوت این اتحادیه با ان یو ام در اینست که اِ ام سی یو “غیر سیاسی و غیر کمونیست است.”
** اعتصابی که در جنبش کارگری به Wildcat strikeمعروف است.