چهاردهم مرداد ماه مصادف با پنجم اوت، سالروز مرگ فردریک انگلس است. روز پنجم اوت ۱۸۹۵ میلادی قلب فردریک انگلس رفیق و آموزگار انقلابی کارگران جهان از حرکت باز ایستاد. انگلس همرزم و یار نزدیک مارکس بود که در رهبری مبارزات کارگران برای انقلاب سوسیالیستی و در تکوین و تدوین کمونیزم علم رهایی طبقه کارگر، پس از مارکس بزرگترین نقش را داشته است.
انگلس هنوز آثار فلسفی او، آنجا که به تدوین و تدقیق جهان بینی طبقه کارگر، ماتریالیزم دیالکتیک، پرداخته است، همچنان بی همتاست.
انگلس رهبر سیاسی، اندیشمند و انقلابی کمونیستی است که مبارزه پیگیر او علیه رفرمیسم آنگاه که بارقه های آن در نخستین و قدرتمندترین حزب کارگران قرن نوزدهم – حزب کارگر سوسیال دمکرات آلمان – ظاهر شدند، الگو و چراغ راه هر کارگر انقلابی در امر رهایی طبقه کارگر است. یکصد و هفده سال گذشته است اما همچنان آنتی دورینگ و تکامل سوسیالیزم از تخیل به علم که محصول این مبارزه است کتاب بالینی انقلابیون کمونیست است.
اما انگلس تنها یک تئوریسین و یک رهبر نظری طبقه کارگر نیست، او که به همراه مارکس در مانیفست کمونیست اعلام کرده بود، بگذار طبقات حاکمه در مقابل انقلاب کمونیستی بر خود بلرزند پرولتاریا در این میان چیزی بجز زنجیر خود را از دست نمی دهند، ولی جهانی را به خواهد آورد؛ و فراخوان داده بود که پرولتاریای سراسر جهان متحد شوید! در این راه تمام عمر خود را به متحد کردن صفوف طبقه کارگر گذراند. انگلس در اتحادیه کمونیستها، پس از آن در انترناسیونال اول و سپس در انترناسیونال دوم الهام بخش، سازمانده و کوشنده خستگی ناپذیر وحدت صفوف کارگران بود. بعد از سالها از مرگ انگلس اکنون هیچ نشانی از پیکر او که بخواست خودش سوزانده شد، نیست. اما انگلس پرولتاریا با اندیشه های تابناکش با آثار جاودانش، نقش تاریخ سازش در قلب و مغز همه کارگران آگاه به منافع خودشان و طبقاتی شان زنده است. امروز نام او و راه انگلس با مبارزه طبقاتی و انقلابی پرولتاریای جهان آمیخته است.

اردشیر نصراله بیگی
اوت ۲۰۱۲ میلادی