تجاوز جنسی به محارم یا به کار بردن واژه اشتباه «زنای با محارم» پدیده ای است جنسی که بین افراد هم خون یا خویشاوندان نزدیک از یک خانواده رخ میدهد از بین آنها میتوان به ارتباط بین پدر و دختر یا مادر و پسر و خواهر و برادر و… اشاره نمود.
اتفاقی است که در مکانهای کاملا خصوصی با حصاری مشخص رخ میدهد و بیشتر در خانواده هایی رخ میدهد که مادر یا غایب است یا منفعل پدر معتاد و الکلی و نبود روابط سالم جنسی برای افراد زمینه ساز این رابطه میشود. تجاوزهایی که به دلیل مسائل فرهنگی و ترس از طرد شدن برای همیشه پنهان باقی میماند.
سکوتی که نه تنها به حل و یا کاهش آن کمک نمیکند بلکه حتی باعث تداوم عمل تجاوز و واکنشهای مختلفی از طرف شخص قربانی میشود که میتوان به فرار دختران از خانه اشاره نمود. به دلیل تابو بودن این عمل آمار مشخص و دقیقی در ایران وجود ندارد اما به طور کلی خانواده هایی با ساختار ضعیف اقتصادی و فرهنگی بیشتر در معرض آسیب قرار میگیرند خانواده هایی از طبقات بالا راحت تر میتوانند این مسئله را پنهان کنند. مردانی که در خانه به هم خون خود تجاوز میکنند آزادانه در اجتماع ظاهر میشوند و نمیتوان آنها را به طبقه خاصی محدود نمود.
از شاخصهای مهم در ایجاد تجاوز جنسی به محارم میتوان از قدرت نابرابر و محرومیت جنسی و تفکر مرد سالاری نام برد. در جامعه ای که تمامی قوانین بر علیه زنان است و آنان را موجوداتی صرفا جنسی و فقط در اختیار مردان میبیند، که باید پاسخگوی نیاز مردان باشند. در چنین ساختاری پدر و برادر از قدرت مشروع بی حدی برخوردار هستند و دختر و زن (همسر) هیچ هویت مستقل و تعریف شده ای ندارد. در اینجا باید برای نمونه از منع قصاص پدر و گاهی برادر در قتلهای ناموسی نام برد و یا حتی تنبیه تا حد قتل عملی است که مداخله قانون را در مسائل خانوادگی و خصوصی منع میکند و مورد قبول و پذیرش مقامات دولتی است.
با اعمال نفوذ بی حد پدر و عدم پیگرد قانونی به راحتی زمینه تجاوز جنسی با محارم ایجاد میشود.
از طرفی با توجه به جامعه پذیری متفاوت زنان و مردان و تربیت متفاوتی که بین کودکان دختر و پسر از ابتدا وجود دارد؛ اینکه پسرها فعال و دخترها منفعل هستند و باید سکوت کنند و از رفتار بد پسرها چشمپوشی کرد زمینه های آزار جنسی را میتوان بوجود آورد.
از طرفی قضاوتهای اجتماعی و فرهنگی در رابطه با فرد قربانی باعث طرد فرد میشود و رفتار شخص قربانی به چالش گرفته میشود نه فرد تجاوزگر، در نتیجه چه بسا این رفتار بازتولید شود نه این که از وقوع مجدد آن بکاهد.
همچنین میتوان به شرایط خانوادگی و روانی اشخاص تجاوزگر ، شرایط اقتصادی، تحصیلات، تعداد فرزندان، اعتیاد، خانواده هایی که طلاق گرفته اند، تعلقات مذهبی و یا کسانی که بطور کلی سابقه کیفری دارند اشاره کرد . با توجه به مطالعات انجام شده در زمینه های روانشناسی، بیشتر افرادی که مشکلاتی در کنترل خشم یا عدم موفقیت در زمینه های مختلف زندگی یا ناتوانی در ارتباط سالم با خانواده دارند بیشتر اعمال خشونت میکنند. پدرانی که خودشان شاهد ناهنجاریهایی در زندگی بوده اند؛ به راحتی در بزرگسالی به خشونت کنندگان تبدیل میشوند. به طور کلی خانواده هایی که ساختار سنتی و غیر دموکراتیک دارند و بیشتر خانواده های خودکامه با حکومت مطلق پدر روبرو هستند؛ و یا در خانواده هایی که بسیار نابسامان و آسان گیر هستند، امکان تجاوز جنسی بیشتر دیده میشود. فرهنگ پدر سالاری، زنان را جزو اموال خود محسوب میکند و باعث میشود که پدران دختران را جزو دارایی خود بدانند و از آنان سوء استفاده کنند.
ممکن است این اتفاق در تمامی اقشار اقتصادی رخ دهد اما آمارها حکایت از آن دارد که تجاوز جنسی به محارم بیشتر در خانواده هایی با ساختار اقتصادی ضعیف به وقوع می پیوندد و یا اعلام و گزارش دهی در طبقات ضعیف بیشتر است.
شاید بهتر باشد که دقیق تر آمار و ارقام را ببینیم و بپذیریم که این مشکلات در جامعه مان وجود دارند و برای قربانیان این گونه خشونت که اغلب دختران هستند فکر چاره ای بیندیشیم… عدم آگاهی زنان قربانی از حقوق خود باعث شده است که سوءاستفاده های بعدی از این افراد نیز بشود و یا حتی دخترانی که از این محیط فرار میکنند، دوباره به محیط ناامن خانه برگردانده شوند. در پایان به مورد مستندی اشاره میشود که مجبور به بازگشت به خانه ناامنی شده است که بارها مورد تجاوز قرار گرفته و این چرخه فقر و خشونت تکرار میشود.
مریم دختر ۱۶ ساله ای که برای دادگاه کاملاً معلوم شده بود مورد تجاوزهای جنسی مکرر پدرش قرار گرفته است. مادر مریم که از پدرش جدا شده بود و به دلیل ازدواج مجدد حاضر به نگهداری او نبود، پدربزرگش هم عنوان کرده بود شکم خودش را به زور سیر می کند، سازمان بهزیستی هم به دلایل مالی از پذیرش او سر باز زده بود. دادگاه حکم برائت پدر را صادر کرد. حس کنجکاوی مرا قاضی چنین پاسخ داد: «اگر یک نفر به او تجاوز کند بهتر است تا هر شب یکی به او تجاوز کند!». (سایت گفتگو با زنان ایرانی، مصاحبه با محسن مالجو)