آرشيو سايت آزادى بيان آرشيو مطالب از سال ٢۰۰۶ تا سال ٢۰٢۰
مقدمه:
آیا می دانید که سالانه چند نفر بخاطر سوانح رانندگی می میرند؟ یک میلیون و دویست هزار نفر! این یک نمونه تاثیر مستقیم تکنولوژی در کشتار انسانهاست. اما تا حالا “جنبشی ” دیده اید که بیاید خیابان و خواهان توقف اتوموبیلها شود بخاطر اینکه اینهمه کشته می گیرد؟ فکر می کنم جوابتان منفی باشد.
وقتی اقیانوسها توسط نشت چاههای نفتی یا غرق کشتیهای نفت به گند کشیده می شود چی؟(۵) وقتی سالانه هزاران نفر طعمه سقوط هواپیماها می شوند؟ یا در محیطهای کار طعمه برق گرفتگی می شوند؟ آیا جنبشی برای بستن چاههای نفت، قطع کارخانه های برق یا خواباندن هواپیماها در خیابانها می بینید؟!
این سوالها و جوابهای ظاهرا بی ربط را نگه دارید تا من بهش برگردم!
برسیم به صحنه های فجیع تهاجم زلزله نزدیک ۹ ریشتری و سونامی ۷ متری خورد کننده به جان و مال مردم ژاپن که با کمک رسانه ها نگاه دنیا را بخود چرخاند و قلبهای همه دنیا را جریحه دار کرد و در غم فرو برد. آمار کشته شده ها تا همین الان ۷۶۰۰ نفرو مغقود شده ها که سر به ۱۲هزار نفر رسیده. غم و درد انسانها هر جا که باشند و هر مقام و سطح اجتماعی که زندگی کنند ناراحت کننده است.
کنار این ماجرا و از توابع آن صحنه دیگری اتفاق افتاد و آن تخریب نیروگاه های هسته ای شهر فوکوشیما بود. این نیروگاه ها که سابقه ساختشان به ۴۰ سال می رسید و بنا به گزارشات منتشر شده از سال ۲۰۰۲ مواردی از مخفی کردن مشکلات حفاظتی هم توسط صاحبانشان و مدیرانشان گزارش شده، مجدد صحنه این فاجعه انسانی را حساس تر کرد. بسیاری نگران “فاجعه اتمی درون فاجعه زمین لرزه و سونامی” شدند و خاطره فاجعه چرنوبیل که طبق گزارشات منابع غربی نزدیک به ۴۰۰۰ نفر کشته داد را بیاد آوردند.
هر موقع ماجرائی از این نوع اتفاق می افتد، تلاشها برای سازماندهی مردم برای “بستن نیروگاه های هسته ای” تشدید می شود. استدلالها ارائه می شود که اساسا نیروگاه های هسته ای در هر شکلی امنیت ندارند و باید “جایگزین” شوند. البته افرادی که این پیشنهادات را می دهند عموما خیرخواه هستند و در عین حال اکثرشان مدیران جوامع نیستند بلکه ناظران و فعالین اجتماعیند و قرار نیست توضیح دهند که اگر فردا همین نیروگاهها در سراسر دنیا تعطیل شود قرار است با کدام بادی آسیاب زندگی بچرخد؟! عموما بحثهای این دوستان با این جملات کلی تمام می شود که : ” باید دنبال منابع جایگزین بود”!
من تخصصی در فن آوری اتمی ندارم همانطور که فکر می کنم “مخالفین راکتورهای اتمی” هم بیشترشان مثل من هستند! در میان دانشمندان این رشته هم توافقی بر اینکه این فن آوری را باید جمع کرد یا محکم کرد و پیش برد وجود ندارد. اصل مسئله اینست که نشان دهم که داستان این اختلاف بر سر بستن یا بهبود نیروگاههای اتمی تمام شده نیست و نیاز به کار جهانی کارشناسی دارد.
هدف من در این مقاله اینست که از دید خودم، ساده انگاری و تکنولوژی گریزی پشت بحث بستن نیروگاههای اتمی را نشان دهم و این حکم را ارائه دهم که بحث نیروگاههای هسته ای اینطور که این عزیزان(۱) می گویند همچین بحث یکطرفه ای نیست و شاید راه حل علمی تر و واقعی تری داشته باشد بخصوص که همین بحث حتما با شدت و قوت در فردای پیروز شدن مردم ایران بر رژیم اسلامی هم مطرح خواهد شد:
(۱)وضعیت تولید اتمی برق در دنیای غرب – چند نمونه(۴)
نیروگاههای اتمی برق از اواخر سالهای پنجاه در آمریکا شروع شدند. این نیروگاهها تا بحال نسلهای تکنولوژیک متفاوتی را گذرانده اند و با بکارگیری سوخت غنی شده در سطح پائین یعنی اورانیوم یا پلوتونیوم و قرار دادن میله های این فلزها درون منابع آب سنگین ، ایجاد واکنش کنترل شده اتمی و حرارت می کنند و این حرارت آب را بخار می کند و بخار آب توربینها را به حرکت در می آورد و برق تولید می شود.
الف:قیمت تولید انرژی:
نیروگاه هسته ای بسیار ساده در هر منطقه ای قابل نصب است و قیمت تولید برقش از سایر منابع شناخته شده انرژی بسیار بالاتر است:
” قیمت تولید نیروی برق بسیار پائینتر ۱٫۷ سنت برای یک کیلووات در مقابل ۲٫۲ سنت کیلووات برای زغال سنگ و ۷٫۶ سنت کیلووات برای نیروگاه گازی”
همانطور که می بینید مواردی مثل نیروگاههای بادی و خورشیدی لحاظ نشده اند چون در حال حاظر حتی قابل مقایسه با موارد بالا نیستند و از عملی شدن در سطح وسیع فاصله دارند.
ب: تاثیرات محیط زیستی
مخالفان نیروگاههای اتمی خیلی روی “اثرات منفی محیط زیستی” نیروگاههای اتمی تاکیید می کنند. راستی ماجرا چیست؟
می دانید که تشعش کلی معادل از سوخت نیروگاه زغال سنگی از نیروگاه هسته ای بیشتر است؟! راستی مهمترین مشکل محیط زیستی انسان معاصر چیست؟ آیا اثر گلخانه ای و انتشار وسیع گار مونواکسد کربن مهمترین مشکل محیط زیستی نیست؟
خبر خوب اینست که نیروگاه اتمی از تمامی اشکال نیروگاههای فسیلی موجود بمراب کمتر محیط زیست را هر روه خراب می کند و این با اعدا د و ارقام موجود و به رقم احتساب سوانح در تاریخ ۵۰ ساله نیروگاههای اتمی باز صحیح است!
اما “زباله های اتمی” چطور؟ اینرا مهمترین مشکل عملکرد راکتورهای اتمی می دانند حتی وقتی سانحه ای اتفاق نمی افتد. اینجا هم خبر خوب هست! مدتهاست که تکنولوژی بازیافت زباله ها با متدهای بسیار متوع ابدا شده و در بسیاری کشورها هم اجرا می شود. هنوز این تکنولوژی بازیابی مشکل دارد و بخصوص فشار سیاسی مردم را لازم دارد که همه جا عملی شود. اما کاملا شدنی است.(۳) می شود مواد رادیو اکتیو حاصله را در پروسسورها مجدد بازیافت یا خنثی کرد و تبدیلش کرد به مواد مشابه طبیعی که در طبیعت هست و خطری ندارد! اینکار شده و بهترش هم می شود!
ج: سهم تولید اتمی انرژی در کل انرژی در چند کشور صنعتی در حال حاضر:
اجازه بدهید ببینیم وضع تولید اتمی انرژی در حال حاضر در چند کشور غربی چگونه است:
“فرانسه بالاترین در صد تولید برق هسته ای را در دنیا دارد با ۷۸٫۸% و ۱۲% آنرا صادر می کند.آلمان ۲۵%، انگلستان ۲۰%
سوئد ۴۵% قرار بود نیروگاههای هسته ای سوئد در سال ۲۰۱۰ بسته شوند اما دولت سوئد تداوم کار آنها را در سال ۲۰۰۹ مجددا اعلام کرد.به رقم رفراندوم سال ۱۹۸۰ که مردم به بستن نیروگاهها رای داده بودند.
در سال ۲۰۰۸ نیروگاههای هسته ای در آمریکا نزدیک ۱۹٫۶% برق آمریکا را تامین می کردند. آمریکا بزرگترین تولید کننده برق توسط نیروگاههای هسته ای است و ۱۰۴ نیرگاه هسته ای در آمریکا کار می کند. نیروگاه اتمی جدیدی در سال ۲۰۱۲ در آمریکا شروع بکار خواهد کرد.”
(۲)”فجایع اتمی” در نیروگاه ها چرا بوجود می آیند؟
مشکل اصلی نیروگاههای اتمی اینست که باید مرتب خنک شوند. مکانیزمشان،اینست که اگر مرتب خنک نشوند، واکنشهای اتمی غیر کنترل می شوند و حرارت کوره بالا می رود و انفجار ناشی از تجزیه آب و گازهای اطراف کوره(و نه انفجار اتمی!) باعث آزاد شدن مواد رادیواکتیو تشعشعات گاما می شود . لذا سیستم حفاظتی خنک کننده که مرتب بتواند با فیدبکهائی این راکتورها را خنک نگه دارد ، می تواند ادامه کاری این راکتورها را برای سالها و سالها ضمانت کند.
مورد چرنوبیل-اوکرائین
مخالفین نیروگاهها تاکیید دارند که در مورد چرنوبیل اوکرائین در سال ۱۹۸۶، بخاطر ذوب کوره و انفجار ثانویه، حداقل ۴۰۰۰ نفر کشته شدند و منطقه ای وسیع بمدتی طولانی آلوده مواد رادیو اکتیو ماند. مطالعات نشان داد که مواد رادیواکتیو آزاد شده از این نیروگاه بین یک در صد تا یک در هزار یک بمب اتمی کوچک ، ضرر به محیط و انسانها زده که البته یک ذره اش هم نباید می شد.
راستی علت چه بود؟ حکومتی که سعی کرد مردم را فریب دهد و بموقع به داد مردم نرسید؟ کمک بین المللی بموقع نگرفت؟ تکنولوژی عقب افتاده و ناکارآمد؟ من اینها را مقصر اصلی می دانم و نمونه اش و دلیلش همین ماجرای اخیر ژاپن که دارد طی یک هفته کنترل می شود با ضایعات بسیار پائینتر!
مورد تری مایل آیلند-پنسیلوانیا آمریکا
نزدیک ۱۲ سال قبل از چرنوبیل، در پنسیلوانیای آمریکا هم یک ملت داوون راکتور اتمی اتفاق افتاد. آن موقع هم مردم آمریکا و دنیا دچار پانیک شد. راستی ابعاد “فاجعه چه بود”؟!:
“جامعه بین المللی هسته ای در گزارش خود در مورد حادثه نشت هسته ای تری مایل آیلند- پنسیلوانیا در سال ۱۹۷۴ در بررسی ۱۳ ساله خود روی ۳۲۰۰۰ نفر مردم منطقه اعلام کرد که هیچ مورد اثبات شده ای از عوارض از جمله سرطان را کشف نکرده است.”
همانطور که خواننده ملاحظه می فرماید، فرق ماجرا این بود که راکتور اتمی در حکومت دیکتاتوری یک جور “فاجعه” می آفریند و در جامعه بازتر، جور دیگر!
مورد اخیر فوکوشیمای ژاپن؟
هنوز ماجرای سانحه راکتورهای فوکوشیما خاتمه نیافته اما اجازه بدهید خبرهای همین امروز را برایتان ارائه دهم:
“ نخست وزیر ژاپن اعلام کرد که سه راکتور ژاپن در فوکوشیما در حال حاضر تحت کنترل قرار گرفته اند و خطر آنها در حد سانحه نیروگاه تری مایل آیلند آمریکاست. اتصال برق به این نیروگاهها انجام شده که مقدمه خنک سازی بهتر را فراهم آورده.
سازمان بین المللی انرژی اتمی امروز (۱۹ مارس) اعلام کردکه نیروگاههای آسیب دیده فوکوشیما تحت کنترل قرار گرفته اند و انتقال آب برای خنک سازی آنها تسریع شده. بررسی تشعشعات رادیواکتیو در سه شهر توکیو، کاناگاوا و چیبا نشان می دهد که همچنان در سطح زیر خطرقرار دارند.”
همانطور که خواننده گرامی ملاحظه می فرماید، کمتر از دو هفته تلاش شبانه روزی کارکنان شرکت انرژی ژاپن و کمکهای کارشناسی بموقع جهانی دارد به سرعت به این ماجرا خاتمه می دهد. اتصال انرژی به واحدهای ختک کننده تمامی نیروگاهها از فردا شروع می شد و پروسه خنک سازی به ملت داوون کوره ها پایان می دهد.
در فوکوشیما هم صدمه به واحدهای خنک کننده کوره ها توسط زلزله باعث شروع این ماجرا بود.
فعالیتهای کارشناسی تا مدتها بعد متوقف کردن کوره ها در منطقه و در سطح وسیعتر ادامه خواهد داشت تا اثرات احتمالی بلند مدت تر این سانحه بررسی شود اما تا همینجا من سانحه فوکوشیما را “فاجعه” نمی بینم. سانحه ای می بینم که با دقت و سرعت بی نظیری در حال کنترل است. نمونه ای از پیشرفت در تکنولوژی کنترل نیروی اتمی و عوارضش در عمل در مقابل چشم تمام کارشناسان و مردم جهانست.
(۳)عوامل اصلی انسانی زمینه ساز سوانح در نیروگاههای اتمی
مثل هر تکنولوژی دیگر، انسانها باید دنبال علل سوانح باشند و عوامل قابل رفع را مرحله بندی کنند و از پیش رو بردارند. در فوکوشیما بجز سونامی و زلزله، کنترل مردم بر مدیریت صنایع اتمی در بلند مدت وجود نداشته . این نیروگاهها ، ۴۰ سال پیش ساخته شده اند و مشخص نیست بازرسیها و کنترلهای منظم و بهسازیهای تکنولوژی لازم را طی کرده اند یا نه؟
طبیعتا این نیروگاهها برای مواجهه با زلزله ۹ ریشتری آمادگی نداشته اند که اینهم از سوی تکنولوژی معاصر قابل پاسخ است. بسیاری از عواملی که باعث سانحه انفجار و ملت داوون در راکتورهای فوکوشیما هستند در آینده قابل پیش گیری هستند به شرطی که سرمایه گزاری لازم و مشارکت مردم در مدیریت این نیروگاهها تامین شود. این درسهای مهمی است که باید گرفت.
(۴)چرخش در نظرات دانشمندان و کارشناسان محیط زیست در مورد بکارگیری نیروگاههای اتمی
سانحه فوکوشیما از دید من یک میدان آزمایش مهم است برای دانشمندانی که تاکیید کرده اند که پیشبرد و سالمسازی فن آوری اتمی در تولید انرژی بعنوان یکی از منابع پیشرفته انرژی هم امکانپذیر است و هم بسود بشر. اینطور نیست که بروز این سانحه لزوما کفه هواداران ” بستن نیروگاهها” را که عمدتا هم راه عملی آلترناتیو برای بحران انرژی جهان معاصر ندارند، سنگینتر کند! اجازه بدهید چند مثال بزنم از دانشمندان محیط زیست بین المللی که به حمایت از استفاده انرژی اتمی جلب شده اند:
“از داشمندان معروف طرفدار محیط زیست که موضع خود را به نفع استفاده از نیروگاه های هسته ای تغییر داده یکی ، پاتریک مور است. او می گوید: : برای حفظ محیط زیست از سوختهای فسیلی و اثر گلخانه ای ما باید از نیروی هسته ای استفاده کنیم. دانشمندان دیگری بنام استوارت براندو برنارد کوهن (استاد دانشگاه پیتسبورک پنسیلوانیا) با محاسبات دقیقی نشان دادند که نیروگاههای هسته ای بمراتب برای محیط زیست سالم تر و کمتر عامل اثر گلخانه ای می شوند “
(۵) آینده با کیست؟
من فکر می کنم آینده با حامیان “بستن نیروگاههای هسته ای” نباشد! این نحوه نگرش را بیشتر نفی تکنولوزی می بینم. استدلالاتی که این عزیزان می آورند مثل اینکه ممکنست حمله تروریستی بشود و جنگها روی نیروگاهها بشود و غیره از دید من پاسخگوی مسئله کنونی انسان نیست. در جنگها وقتی نیروگاههای اتمی نبودند از خود سلاح اتمی استفاده کردند و لزومی نیست که این شیوه تبدیل شود به شیوه کشتار جمعی! حمله “تروریستی”! اینکه دیگر بیشتر مضحک است! دسترسی به موارد رادیواکتیو؟ مگر الان کسی منتظر نیروگاههاست که مواد کش برود؟! اینجوری نیست در واقعیت!
باید عمیقتر اندیشید!
آنها که می گویند که از مواد نیروگاهها می شود “بمب اتمی ساخت” حتما به دانش بالاتر نیاز دارند! که الان در اینرنت هست! مواد لازم برای بمب اتمی نیاز به غنی سازیهای بسیار بالاتر دارد(سانتریفوژها). نیروگاهای اتمی را بایدبا نظارت بین المللی از آسیب بدور داشت و گذاشت کارشان را بکنند و برق این انرزی بسیار حیاتی تمدن ساز را به رگهای جهان بدمند!
فکر می کنم آینده بشر ، استفاده توام بسیاری از منابع انرزی باشد. شاید چند دهه فاصله باشد تا کوره های فوزیون یا جوش هسته های اتمی عملی شوند و خورشید و انرژیش را بشود بطور کنترل شده در این کوره ها بازسازی کرد. استفاده از نیروی امواج دریا . باد و نور خورشید و سوختهای غیر فسیلی هم منابع دیگر خواهند بود. اما من یکی قانع نیستم از نیروگاههای اتمی دست بشویم و در “کمپین بستن نیروگاههای اتمی” ثبت نام نخواهم کرد!بجایش خواهان در دست گرفتن مدیریت این نیروگاهها توسط مردم و نمایندگانشان، خواهان افزایش سرمایه گذاری و بالابردن فناآوری آنها و فن آوری پاالایش زباله ها خواهم ماند!
منابع بیشتر:
(۱)حسن صالحی: فاجعه اتمی در دل فاجعه زلزله و سونامی در ژاپن
http://rowzane.com/fa/articles-archiev/50-hasan-s/6312-1389-12-27-07-03-38.html
(۲)آخرین وضعیت نیروگاههای آسیب دیده ژاپن
http://www.businessinsider.com/fukushima-nuclear-plant-2011-3
http://www.iaea.org/newscenter/news/tsunamiupdate01.html
(۳)مختصری از دانش و تکنولوژی بازیافت زباله اتمی
http://en.wikipedia.org/wiki/Nuclear_reprocessing
(۴)برخی منابع در مورد مقایسه سودها و مضرات نیروگاههای هسته ای
http://timeforchange.org/pros-and-cons-of-nuclear-power-and-sustainability
http://www.eng.fsu.edu/~azadini/group/website/
http://www.tnr.com/blog/the-vine/76322/nuclear-power-pros-and-cons
http://members.tripod.com/funk_phenomenon/nuclear/procon.htm
(۵)سعید صالحی نیا: جنایت زیست محیطی وبازهم بریتیش پترولیوم! در حاشیه ادامه فاجعه زیست محیطی خلیج مکزیک
http://rowzane.com/fa/articles-archiev/80-saeed-salehi/2751-saeed-s.html