یک توضیح کوتاه در مور مطلبی که در دست تهیه دارید:
قبل از برگذاری کنگره ۱۴ حزب کمونیست ایران که من هم بعنوان یکی از نمایندگان تشکیلات فنلاند در آن شرکت داشتم، متن زیر را برای کمیته تشکیلات خارج کشور حزب کمونیست ایران فرستادم. هدف از این نوشته این بود که حد اقل در تشکیلات خارج کشور، یک بحث داخلی را در مورد سرنوشت حزبی کۆمه‌ڵه داشته باشیم. تا آنجا که من اطلاع دارم، تا به حال هیچ رفیقی در مورد این نوشته اظهار نظری نکرده است. بعد از کنگره حزب کمونیست ایران و کنگره‌ای که اعضای این حزب برای کۆمه‌ڵه سر و سامان دادند، لازم دیدم این نوشته را که تحت عنوان هاردتولک سۆران زکی با خودش برای رفقای تشکیلات خارج فرستاده بودم، در سطح برون حزبی هم پخش کنم.
شاید سرتیتر مطلب زیاد گویا و مناسب نباشد، اما مهم این است که این نوشته سوالاتی را برای خواننده و مخصوصا برای آن دسته از رفقای حزبیم ایجاد کند، که اشتباها فکر می کنند که حزب نبودن کۆمه‌ڵه کار بسیار منطقی و درستی است. در حزب کمونیست ایران تلقی عجیبی وجود دارد که بر اساس آن، حزب بودن کۆمه‌ڵه به مبارزه طبقاتی در ایران ضربه می زند. گویا این کار، اتحاد کارگران کردستان و ایران را خدشه‌دار خواهد کرد. این رفقا با گفتن اینکه کۆمه‌ڵه همیشه یک جریان سراسری بوده است، دارند به زبان ساده می گویند که کۆمه‌ڵه همیشه یک جریان سرتاسری ایرانی بوده است و شاید نتیجه می گیرند که رژیم ایران در کردستان اشغالگر نیست.
در پایان لازم می دانم تاکید کنم که این بحث هیچ نزدیکی و همسویی با گرایشی ندارد که در سالهای گذشته به بهانه فعالیت تحت نام کۆمه‌ڵه، خواهان انحلال حزب کمونیست ایران و از این طریق خواهان تصویه حساب راستگرایانه ناسیونالیستی با گذشته کمونیستی کۆمه‌ڵه بوده است. جوهر اساسی بحث من این است که ما باید دو حزب کمونیست جداگانه داشته باشیم: حزب کمونیست ایران و حزب کمونیست کردستان (کۆمه‌ڵه).
سۆران زکی
۸/۱۰/۲۰۱۰
هاردتولک سۆران زکی با خودش
آیا کۆمه‌ڵه بدون عضو، بدون تشکیلات، بدون برنامه و اساسنامه می تواند یک سازمان سیاسی باشد؟ آیا حزب کمونیست ایران یک سازمان سیاسی فدراتیو است، که کۆمه‌له را در خود جای داده باشد ؟
ـ رفیق، با تشکر از اینکه مصاحبه ما را پذیرفتید و وقتتان را در اختیار ما گذاشتید. اگر اجازه بدهید سوالاتم را شروع می کنم:
من متاسفانه زبان کردی بلد نیستم، لطفا بفرمائید کۆمه‌ڵه یعنی چه؟
ـ کۆمه‌ڵه یک واژه کردی است و اصولا معادل آن در عربی و فارسی حزب می باشد.
ـ پس کۆمه‌ڵه یعنی حزب…. کۆمه‌ڵه چگونه حزبی است؟ آیا کۆمه‌ڵه حزب کمونیست کردستان است؟
ـ خیر. کۆمه‌ڵه حزب نیست.
ـ شما گفتید واژه کۆمه‌ڵه یعنی حزب. لطفا توضیح بدهید کۆمه‌ڵه شما چیست؟
ـ کۆمه‌ڵه یک سازمان است.
ـ سازمان به چه معنی؟ آیا کۆمه‌ڵه یک سازمان سیاسی است مثل سازمان چریکهای فدائی خلق ایران و یا مثل سازمان پیکار در راه آزادی طبقه کارگر؟
ـ کۆمه‌ڵه سازمان است، اما مثل این سازمانها نیست. کۆمه‌ڵه حزب هم نیست. کۆمه‌ڵه حزب بود، اما با تشکیل حزب کمونیست ایران، سازمان کردستان حزب کمونیست ایران شد.
ـ پس می توان گفت که سازمان کردستان حزب کمونیست ایران یعنی تشکیلات حزب کمونیست ایران در کردستان، درست است؟
ـ آری، اما فکر می کنم که سازمان یک بار حزبی دارد، با اینکه کۆمه‌ڵه حزب هم نیست.
ـ مگر تقسیمبندی تشکیلاتهای حزب کمونیست ایران بر اساس تقسیمات اداری کشور ایران نیست؟ آیا کۆمه‌ڵه تشکیلات استان کردستان حزب کمونیست ایران است؟
ـ تشکیلات مخفی ما بطور منفصلی سازمان داده شده است و این سازماندهی می تواند بر اساس تقسیمات اداری جامعه ایران صورت گیرد. اما کۆمه‌ڵه تشکیلات استان کردستان که مرکز آن سنندج باشد، نیست. کۆمه‌ڵه سازمان حزب کمونیست ایران در کردستان ایران است.
ـ این لوژیک تقسیمبندی سازمانی حزب کمونیست ایران از کجا می آید؟
ـ قبل از تشکیل حزب کمونیست ایران نام کۆمه‌له به زبان کردی چنین بود: کۆمه‌ڵه‌ی شۆڕشگێڕی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانی ئێران یعنی سازمان انقلابی زحمتکشان کردستان ایران. این، نام رسمی سازمان سیاسی ما بود، اما این سازمان چه قبل و چه بعد از تشکیل حزب کمونیست ایران، همه آن را کۆمه‌ڵه خطاب قرار داده‌اند. به خاطر جایگاهی که کۆمه‌ڵه در میان کارگران و مردم زحمتکش کردستان داشته و دارد، بعد از تشکیل حزب کمونیست ایران، واژه کۆمه‌ڵه حفظ شد و این نام برای کۆمه‌ڵه انتخاب شد: سازمان کردستان حزب کمونیست ایران (کۆمه‌ڵه).
ـ آیا حزب کمونیست ایران در مناطق مختلف ایران سازمانهای دیگری از نوع کۆمه‌ڵه دارد، مثلا سازمان بلوچستان حزب کمونیست ایران؟ سازمان آزربایجان حزب کمونیست ایران؟ ضرورت و اهمیت وجود همچون سازمانی در کردستان برای حزب شما چیست؟ آیا حزب کمونیست ایران یک حزب فدراتیو است که کۆمه‌له را در خود جای داده باشد؟
ـ خیر. حزب کمونیست ایران در بلوچستان و در دیگر نقاط ایران فقط تشکیلات مخفی دارد. تشکیلاتی همانند تشکیلات تهران و تبریز. حزب کمونیست ایران یک حزب واحد و منسجم است و در همه مناطق ایران فعالیت دارد. حزب ما حزب فدراتیو یا جبهه متشکل از چند نیروی سیاسی نیست، بلکه یک حزب سرتاسری واحد است.
ـ به نظر شما فرق تشکیلات و سازمان چیست؟
ـ سازمان کمیته مرکزی، دبیر کل و کنگره خودش را دارد، اما تشکیلات از این خصوصیات برخوردار نیست. تشکیلات، حزب نیست، بلکه بدنه سازمانیافته یک حزب سیاسی می باشد.
ـ دبیر اول کۆمه‌ڵه توسط کمیته مرکزی انتخاب می شود یا توسط نمایندگان تشکیلاتهای کۆمه‌ڵه در کنگره ؟
ـ کۆمه‌ڵه عضو و تشکیلاتی ندارد، که دبیر کل و یا کمیته مرکزی را انتخاب کند. البته این بدین معنی نیست که رهبری کۆمه‌ڵه انتسابی باشد. اعضای منتخب تشکیلاتهای حزب کمونیست ایران که در کنگره کۆمه‌ڵه شرکت دارند، کمیته مرکزی کۆمه‌ڵه را انتخاب می کند و کمیته مرکزی دبیر کل را.
ـ متوجه نشدم.
ـ توجه داشته باشید، عضو کمیته مرکزی کۆمه‌ڵه عضو کۆمه‌ڵه نیست، دبیر اول کۆمه‌ڵه عضو کۆمه‌ڵه نیست بلکه عضو حزب کمونیست ایران است.
ـ فارسی شما بسیار عالی است، اما متاسفانه چیزی که می شنوم باورکردنی نیست. این مدل کار حزبی را هیچ کجا ندیده‌ام و نشنیده‌ام. حالا سوال بعدی من این است: نمایندگان تشکیلاتهای مختلف کۆمه‌ڵه برای شرکت در کنگره کۆمه‌ڵه چگونه انتخاب می شوند؟
ـ گفتم کۆمه‌ڵه عضوی ندارد تا تشکیلاتی داشته باشد. کۆمه‌ڵه ای که خود تشکیلاتی ندارد طبعا نمی تواند به کنگره‌اش نمایندگانی بفرستد. یگانه ارگان کۆمه‌ڵه همان کمیته مرکزی است، که از اعضای حزب کمونیست ایران تشکیل می شود. تمامی نمایندگان کنگره کۆمه‌ڵه از اعضای حزب کمونیست ایران هستند. در تشکیلاتهای مختلف حزب کمونیست ایران، مثلا در تشکیلات خارج کشور انتخابات صورت می گیرد و نمایندگان به کنگره کۆمه‌ڵه می روند.
ـ شنیده‌ام که از کشورهای اوروپا و امریکا نمایندگانی به کنگره کۆمه‌ڵه می آیند. اینها که مهمان کنگره نیستند و از کردستان هم نمی آیند. چرا اینها می توانند در کنگره حق نمایندگی را داشته باشند. اگر اینها از مهاباد و کرمانشاه می آمدند، اشکالی نداشت. مگر کۆمه‌له استثنا تشکیلات خارج کشور دارد؟
ـ نه، کۆمه‌له در خارج کشور تشکیلاتی ندارد. البته پاسخ این سوال آسان نیست. شاید آمدن این نمایندگان به کنگره کۆمه‌له به این دلیل است که این رفقا روزگاری در تشکیلات کۆمه‌ڵه در کردستان فعالیت داشته‌اند و الآن هم به نحوی در رابطه با کردستان در خارج کشور فعالیت می کنند.
ـ مگر شما نگفتید که کۆمه‌ڵه نه در کردستان و نه در هیچ جای دیگری تشکیلاتی نداشته و ندارد؟
ـ قبل از اینکه کۆمه‌ڵه در حزب کومونیست ایران حل شود، در کردستان و حتی در نقاط مختلف ایران تشکیلات داشت.
ـ اها. کۆمه‌له در حزب کمونیست ایران حل شده است. پس چرا این واژه کۆمه‌ڵه هنوز استعمال می شود و حتی کۆمه‌ڵه در کردستان از نفوز بالای برخوردار است و فراخوانهایش در کردستان وسیعا پاسخ مثبت می گیرد؟ چرا کۆمه‌ڵه را در حزب کمونیست ایران حل کردید؟
ـ واژه کۆمه‌ڵه را استعمال می کنیم چون ما کۆمه‌ڵه هستیم و چون مردم کردستان کۆمه‌له را بسیار دوست دارند. کۆمه‌ڵه نان و آزادی و همه چیز مردم کردستان بوده و هست.
ـ آیا حزب کمونیست ایران هم ، در کردستان از همان درجه محبوبیت برخوردار است؟
ـ گفتم که کۆمه‌ڵه سازمان حزب کمونیست ایران در مناطق کردنشین ایران است. طبعا محبوبیت کۆمه‌ڵه در کردستان محبوبیت حزب کمونیست ایران هم هست.
ـ
ـ اینجا سوالی به نظرم رسید. شاید از موضوع یک کمی فاصله می گیرم، اما خواستم بدانم که از نظر کۆمه‌ڵه به کجای این دنیا کردستان گفته می شود؟ شما می توانید نقشه کردستان را برای من بکشید؟ آیا کردستان بخشی از ایران است یا دولت ایران در کردستان یک نیروی اشغالگر است؟
ـ داریم از موضوع خاج می شویم. تاریخ کتبی انسانها، تاریخ مبارزه و جنگهای طبقاتی است. مشخص کردن اینکه کی در کجا بیگانه و یا اشغالگر است، مساله ساده‌ای نیست. ما می دانیم در کردستان ستم ملی جود دارد و به همین دلیل برای کردستان حق تعیین سرنوشت را به رسمیت می شناسیم. مردم کردستان حق دارند در یک رفراندوم عمومی به جدا شدن و یا به ماندن در ایران رای بدهند. ما فکر می کنیم که در ایران بمانیم بهتر است. این به نفع طبقه کارگر کردستان و ایران است.
ـ سوال من به این اشاره نداشت که چه مردمانی چه روزگاری در کجای این کره خاکی زندگی کرده‌اند. مساله اصلی این است که ازدواج کردستان و ایران، کردستان و دیگر کشورهای منطقه یک اتحاد و ازدواج داوطلبانه و آزادانه نبوده و نیست.
فکر نمی کنی اگر مردم کردستان امکان جدا شدن از ایران، عراق، سوریه و ترکیه را داشته باشند، فوری جدا شده و کشور خودشان را تاسیس خواهند کرد؟ چرا کۆمه‌ڵه به جای این حق تعیین سرنوشت که می تواند تفسیربردار هم باشد، خواهان استقلال کردستان نمی شود؟ مگر دشوار است درک کنیم که مردم کردستان خواهان تشکیل دولت خودشان هستند؟
ـ فکر می کنم بهتر است به موضوع اصلی برگردیم. بعدا روزی می توانیم مشخصا در مورد مساله ملی در کردستان بطور مفصلی صحبت کنیم.
ـ یادم رفت جلوتر این سوال را مطرح کنم: شما گفتید که کۆمه‌ڵه خودش تشکیلاتی ندارد، عضوی ندارد و حتی دبیر اول و اعضای کمیته مرکزیش عضو کۆمه‌ڵه نیستند. گفتید که برای شرکت در کنگره کۆمه‌ڵه نمایندگانی از تشکیلاتهای مختلف حزب کمونیست ایران به کنگره کۆمه‌ڵه رفته و کۆمه‌ڵه را نمایندگی خواهند کرد. می خواستم بدانم که آیا هر عضو حزب کمونیست ایران، صرف نظر از اینکه در کجای ایران سازمان داده شده است، می تواند بعنوان نماینده صاحب رای قطعی در کنگره شرکت کند؟ آیا یک عضو تشکیلات تهران حزب کمونیست ایران می تواند نماینده کنگره کۆمه‌له باشد یا خیر؟
ـ راستش را بخواهید نمی دانم. هیچ وقت این سوال برای من مطرح نبوده است. من امروز با کمیته مرکزی حزب تماس می گیرم و حد اکثر تا فردا به شما جواب خواهم داد.
ـ باشه. ممنون خواهم بود. البته موضوع اصلی مصاحبه امروز ما، کۆمه‌ڵه است و بیشتر جنبه حزبی ـ سازمانی این نیروی سیاسی . لطفا برای اینکه درک این موضوع برای خوانندگان روزنامه ما آسانتر تر باشد، جدول زیر را برای من پر کنید. در جول زیر می خواهیم کۆمه‌ڵه و حزب دمکرات را از نظر سازمانی باهم مقایسه کنیم، تا ببینیم هر کدام چه مشخصات سازمانی دارد. دمکرات حزب است و کۆمه‌له سازمان کردستان حزب دیگری.
کۆمه‌ڵه دمکرات
|
دارد |
ندارد |
برنامه |
|
دارد |
ندارد |
اساسنامه |
|
دارد |
ندارد |
عضو |
|
دارد |
ندارد |
تشکیلات داخل کشور |
|
دارد |
ندارد (نمایندگی دارد، اما عضو کۆمه‌ڵه نیست) |
تشکیلات خارج کشور |
|
دارد |
ندارد |
دفتر سیاسی |
|
دارد |
دارد (اما اعضایش عضو کۆمه‌ڵه نیستند) |
کمیته مرکزی |
|
دارد |
دارد (اما عضو کۆمه‌ڵه نیست) |
دبیر کل (دبیر اول) |
|
دارد |
دارد (اما نمایندگان کنگره عضو کۆمه‌ڵه نیستند) |
کنگره |
|
دارد |
دارد (اما بازوی مسلح حزب کمونیست ایران است) |
پیشمرگ |
ـ بر اساس پاسخهای شما، می توان گفت که از نظر سازمانی و از نظر حقوق تشکیلاتی چیزی به نام کۆمه‌ڵه وجود خارجی ندارد. آنچه که هست فقط یک نام است. من فکر می کنم که این کۆمه‌ڵه شما، در آن سوی چهارچوب تشکیلاتی حزب کمونیست ایران، یک نیروی معتبر سیاسی بسیار خوشنام است. آیا فکر نمی کنید که با تشکیل حزب کمونیست ایران و با تقلیل موقعیت حزبی کۆمه‌ڵه به موقعیت تشکیلات محلی حزب دیگری، از نام و اتوریته کۆمه‌ڵه سوء استفاده شده است؟
ـ ابدا من اینطوری فکر نمی کنم. کۆمه‌ڵه خودش داوطلبانه به حزب کمونیست ایران پیوسته است. دقیقتر بگویم کۆمه‌ڵه خودش یک رکن اساسی تشکیل دهنده حزب کمونیست ایران بوده است. با شما موافقم که کۆمه‌ڵه از اتوریته بسیار بالائی برخوردار است و امر پیوستنش به حزب کمونیست ایران، از اعتبار کۆمه‌ڵه در کردستان نکاسته است.
ـ من فکر می کنم که اگر کۆمه‌ڵه خودش حزب باشد و سازمان محلی یک حزب ایرانی نباشد، جنبشی که کۆمه‌ڵه برای هدایت آن به وجود آمده است بسیار قویتر خواهد بود. کۆمه‌ڵه کنونی که اختیار تصمیمگیری تشکیلاتیش با حزب دیگری است، حتی قادر به تصمیمگیری در مورد مسائل داخلی خودش هم نیست.
ـ حزب کمونیست ایران یک حزب ایرانی به معنی ایدئولوژیک کلمه نیست. خواهش می کنم توهین نکنید. ما یک حزب کمونیست هستیم و کۆمه‌ڵه خودش یک سازمان سیاسی مستقل می باشد. کردستانی بودن کۆمه‌ڵه بین کارگران ایران و کردستان ایجاد تفرقه می کند. کۆمه‌ڵه هیچ وقت یک سازمان محلی نبوده است و همیشه سرتاسری کارکرده است.
ـ از معنی سرتاسری هم الآن بگذریم. در مورد همین استقلال تشکیلاتی کۆمه‌ڵه سوال کنم. کنگره ۱۳ کۆمه‌ڵه می بایستی در مورد ماندن و نماندان تعدادی از اعضای کۆمه‌ڵه که تحت نام فراکسیون فعالیت می کردند تصمیم می گرفت، اما کنگره در این مورد تصمیمگیری نکرد. چرا کنگره تصمیمگیری در مورد این مساله داخلی کۆمه‌ڵه را به کمیته مرکزی حزب کمونیست ایران واگذار کرد؟ مگر کۆمه‌ڵه کمیته مرکزی خودش را نداشت؟! این چگونه سازمانی است که کنگره‌اش و کمیته مرکزیش حق تصمیمگیری در مورد مسائل داخلی خودش را ندارد؟
ـ بر اساس اساسنامه حزب کمونیست ایران، کۆمه‌ڵه این اختیار را ندارد و در این موارد، تعیین تکلیف با کمیته مرکزی حزب می باشد. یاداوری می کنم که این رفقا عضو کۆمه‌ڵه نبودند تا کۆمه‌ڵه در مورد آنها حق تصمیمگیری داشته باشد. اینها فقط عضو حزب کمونیست ایران بودند و به همین دلیل کمیته مرکزی حزب در مورد آنان تصمیم گرفت.
ـ کۆمه‌له به خاطر انشعابهای متعددی که در آن صورت گرفته نگران از دست دادن نام خودش هم هست. کۆمه‌له از یک طرف دو دستی به واژه کۆمه‌له، به نام خودش چسبیده است تا ناسیونالیستهای منشعب از کۆمه‌ڵه، نام کۆمه‌ڵه، این آرم و لوگوی سیاسی محبوب و معتبر را به سرقت نبرند و از طرف دیگر خودش را به یک پیر بازنشسته بی اختیار تبدیل کرده که کسی در خانه حرفش را نمی شنود. آیا حیف نیست که کۆمه‌ڵه حتی اختیار اساسنامه‌ای این را ندارد که مثلا در استکهلم و هلسینکی و تورنتو ۲۶ بهمن روز کۆمه‌ڵه ʺروز تولد ˝ خودش را جشن بگیرد؟ مگر تشکیلات خارج کشور حزب کمونیست ایران برادر بزرگ کۆمه‌ڵه است، که برای کۆمه‌ڵه مراسم برگذار می کند؟
ـ اینها نمی توانند نام کۆمه‌ڵه را بدزدند، چرا که با اهداف و افکار کۆمه‌ڵه بیگانه هستند. کارگران و دیگر اقشار ستمکش کردستان، کۆمه‌ڵه خودشان را خوب می شناسند. کۆمه‌ڵه فقط یک نام نیست، بلکه یک محتوای قوی با پتنسل انقلابی بیسار بالا است. در خارج کشور کۆمه‌ڵه نمی تواند تحت نام تشکیلات خارج کشور کۆمه‌ڵه مراسمی را برگذار کند، چون تشکیلات خارج کشور ندارد. کۆمه‌ڵه در خارج کشور نمایندگی دارد. نماینده کۆمه‌ڵه در خارج کشور رفیق حسن شمسی است، که با نوشتن اطلاعیه‌هایی در مورد حوادس مهم سایسی ـ اجتماعی کردستان، کۆمه‌ڵه را در خارج نمایندگی می کند. نمایندگی کۆمه‌ڵه در خارج کشور، در زمینه کمک به متقاضیان پناهندگی هم فعال بوده است. کۆمه‌له برادر کوچک حزب کمونیست ایران نیست، بلکه بر عکس، بعضیها فکر می کنند که در حزب کمونیست ایران بیشتر به کۆمه‌ڵه، توجه داده می شود تا به حزب کمونیست ایران. مثلا ما خیلی به ندرت در خارج کشور مراسمی را به مناسبت سالگرد تشکیل حزب حزب کمونیست ایران داشته‌ایم، اما هر سال روز کۆمه‌له را جشن می گیریم.
ـ اگر کۆمه‌ڵه و حزب کمونیست ایران دو حزب دوست و همکار باشند و بعنوان دو حزب کمونیست، یکی حزب کمونیست کردستان و دیگری حزب کمونیست ایران کار کنند، بهتر نیست؟ فکر می کنم مخاطبین شما هم، راحت تر شما را می شناسند. تشکیلات عجیب و غریبی دارید، رفیق. رفیق، به نظر من بهتر است که شما هم، همانند حزب کمونیست ایران، همانند همین حزب بورژوازی دمکرات، حزب باشید. حزب باشید و برای همان اهداف کمونیستی کار کنید که کۆمه‌له پروبال کشیده شده امروز، سالها است برای آن کار می کند.
ـ خیر. من شخصا فکر می کنم که ایجاد حزب کمونیست کردستان در کردستان ایران، بین طبقه کارگر ایران تفرقه ایجاد می کند. مساله اساسی ما سوسیالیسم است ، سوسیالیسم فرا ملیتی. برای ما اساس، حاکمیت طبقه کارگر است نه حاکمیت ملی. ما برای رفع ستم ملی در کردستان مبارزه کرده‌ایم و خواهیم کرد، اما به بهانه وجود ستم ملی در کردستان، کنار بورژوازی کرد نخواهیم ایستاد.
ـ با تشکر از شرکت شما در این مصاحبه و به امید اینکه در آینده نزدیکی کۆمه‌ڵه کمونیست کردستان را در کنار حزب کمونیست ایران داشته باشیم. پیروز باشید.
ـ متشکرم.
سۆران زکی
۲۹/۶/۲۰۱۰