اینکه انسانها در سیر تلاش براى تغییر چشمى به تاریخ گذشته دارند ابدا عجیب نیست. همیشه تجارب تاریخى مورد رجوع قرار میگیرند. اما این رجوع تاریخى در بهترین حالت خود تلاشى براى درس گرفتن از گذشته٬ رفع کمبودهاى آن٬ و هدفش پراتیکى درخور و انقلابى در زمانه اى جدید براى رفع تناقضات و حل معضلات جدیدى است. اما این تنها روش اصولى و مارکسى برخورد با گذشته تاریخى نیست. بسیارى از رجوع به تاریخ هدفشان بازسازى گذشته در حال و آینده است و این نامى جز نستالژى سیاسى ندارد و به لحاظ تاریخى تلاشى عبث و بیهوده و ارتجاعى است.
١٣ آبان ٨٨ مناسبتى براى جنگ روایتها از اینروز شد. جمهورى اسلامى و وارثان ١٣ آبان ۵٨ در منزوى ترین ابراز وجود سیاسى پرچم "مرگ بر آمریکا" را بدست گرفتند. موسوى و کروبى و "راه سبز امید" روایتش را از اینروز به تبعید "امام" رساند و در ادامه تبئین حکومت اسلامى به ١٣ آبان ۵٨ و روز "مبارزه با استکبار" رسید. تغییرى که آنها خواستند بدهند اینبود که در اینروز "سکوت میکنیم"٬ "گل به نیروى سرکوب میدهیم"٬ "شعار رادیکال نمیدهیم"٬ و نمایش "مسالمت و مرگ بر هیچکس" میدهیم. یعنى در روز "مبارزه با استکبار" شعار "مرگ بر آمریکا" و "مرگ بر خامنه اى" و غیره نمیدهیم.
چپها به زبانهاى گوناگون از ١٣ آبان ۵٧ و روز دانش آموز شروع کردند و در ادامه تبئین چپ ضد امپریالیستى و افق سیاسى انقلاب پنجاه و هفت به گرامیداشت روز "دانش آموز" و بازسازى آن در ١٣ آبان ٨٨ رسیدند. تفاوت چپ رادیکال و راست اسلامى اینبود که ١٣ آبان "اصلى" از نظر هر کدام فرق داشت و هدفشان را پس گرفتن روزى و سنگرى در گذشته و برپا کردنش در جدال امروز قرار دادند.
ما این جنگ روایتها را مضر٬ غیر تاریخى٬ ناهمخوان با ویژگیها و مولفه هاى جامعه امروز و اوضاع سیاسى جدید٬ و بویژه ناهمخوان با درک تاکتیک امروز مردم در برخورد با رژیم اسلامى دانستیم. ما بر تاکتیک ضد تظاهرات مردم علیه حکومت – و نه جنگ برسر مالکیت و مضمون و ماهیت روز ١٣ آبان در گذشته – تاکید کردیم. (به مطلب "١٣ آبان٬ جنگ روایتها برسر چیست؟" در شماره ١٢۴ نشریه رجوع کنید.)
و بالاخره ١٣ آبان ٨٨ را همه دیدیم. ١٣ آبان ٨٨ برخلاف تمایل دو جناح رژیم نه روز "مبارزه با استکبار" شد٬ نه روز "سکوت و هدیه گل به نیروى سرکوب" شد٬ نه روز "مرگ بر هیچکس" شد٬ نه روز "دانش آموز" شد٬ نه روز اعاده ١٣ آبان ۵٧ در مقابل ١٣ آبان ۵٨ شد٬ و نه اساسا منطق حرکت جامعه و نیازهاى پیشروى اش کوچکترین روى خوشى به این جنگ روایتها نشان داد. ١٣ آبان ٨٨ روز "مرگ بر خامنه اى" شد. شعارى که جدید نبود اما در اینروز به شاخص سیاسى اعتراض به جمهورى اسلامى و نفى حکومت اسلامى تبدیل شد. ١٣ آبان ٨٨ روز پیشروى جنبش سرنگونى طلب در تحولات سیاسى ایران شد. روزى که داد همه اردوى اسلام زده را در پوزیسیون و اپوزیسیون یکجا درآورد و جملگى از "خطر" تداوم تظاهراتهاى مردمى و "فروپاشى ایران" و "جنگ داخلى" سخن گفتند!
رجوع به تاریخ اگر هدفى در امروز و تغییر وضعیت انسان امروز نداشته باشد، به یک یادواره شبه مذهبى و بى مصرف تبدیل میشود. نستالژى سیاسى اساسا بر تلقى مذهبى از تاریخ مادى تکیه دارد. تجربه ١٣ آبان ٨٨ نشان داد که سنت "ضد امپریالیستى" انقلاب ۵٧ در جنگ روایتها از ١٣ آبان جملگى به تخت سینه دیوار سخت واقعیات مادى و اجتماعى امروز خوردند. بویژه براى چپ٬ درس گرفتن از این تجربه و نقد متدولوژى وارونه اى که به نستالژى سیاسى و احضار ارواح گذشته در تلاش امروز اتکا دارد٬ و بى تاثیرى و نامربوطى اجتماعى اش بار دیگر عیان شد٬ بدون شک یک پیشروى است و از هرز شدن نیرو در تلاش امروز جلوگیرى خواهد کرد.
١٣ آبان ٨٨ بار دیگر نشان داد که تعمیم ناموجه رویدادها و چهارچوبهاى تاریخى گذشته به شرایطى اساسا متفاوت٬ نه فقط از درک شرایط امروز و پاسخ به نیازهاى مبارزه امروز عاجز است بلکه در صورت اتخاذ تنها دورنماى شکست را پیش رو دارد. ١٣ آبان ٨٨ به تلاقى جنگ روایتها در میان جناح هاى مختلف سنت واحد "ضد امپریالیستى" تبدیل شد٬ اما تجربه واقعى و مادى ١٣ آبان ٨٨ بر این جنگ روایتها تماما مهر شکست زد. *