نیاز جھان بھ آلترناتیو کمونیستی – کارگری
در روزھای ۵ و ۶ اکتبر ۲۰۰۹ یک کنفرانس بین المللی با عنوان "صلح و امنیت – یک آلترناتیو فمینیستی" در شھر اسکوپیھ٬ پایتخت مقدونیھ برگزار شد. این کنفرانس توسط سازمان آنتیکو٬ یک سازمان مدافع حقوق زنان و متشکل از زنان "اقلیت" ھای مختلف ساکن مقدونیھ٬ بمناسبت دھمین سالگرد تاسیس آن٬ برگزار میشد. آنتیکو دہ سال پیش٬ چند سال پس از جدایی مقدونیھ از یوگسلاوی٬ بمنظور مبارزہ برای بھبود حقوق و موقعیت زنان در جامعھ و ایجاد ھمبستگی میان "ملیت" ھای مختلف ساکن مقدونیھ تشکیل شدہ است.
در سپتامبر ۱۹۹۹ در زمان جنگ کوساوو و بحران پناھندگی در این منطقھ٬ فعالین و رھبران جنبش زنان در مقدونیھ در سمیناری با تم "متحول کردن درگیری ھا و ایجاد صلح" گرد آمدند و آنتیکو را بنیان گذاشتند. ھدف از ایجاد این سازمان تلاشی برای "ارائھ یک پاسخ فمینیستی بھ نیازھای جنبش زنان برای تغییر سازماندھی بمنظور قدرت یابی زنان و ھویت آنھا از طریق فائق آمدن بھ مرزھای قومی بود." آنتیکو سازمانی است کھ برای امحای مردسالاری مبارزہ میکند٬ اما با توجھ بھ جنگ خونین ملی – قومی در یوگسلاوی سابق٬ تمرکز بسیاری بر مسالھ قومی و رفع موانع و جدایی ھای ملی – قومی دارد. میتوان گفت کھ مبارزہ علیھ مردسالاری و تبعیضات و جدایی ملی – قومی اھداف اصلی این سازمان را تشکیل میدھد. این سازمان طی این دہ سال رشد چشمگیری داشتھ است. ضمن تلاش برای تغییر موقعیت زنان و ایجاد ھمبستگی ساکنین در مقدونیھ٬ رھبری و فعالین این سازمان بھ لزوم سازماندھی یک حرکت بین المللی واقف شدند و تشکیل این کنفرانس با ھدف برداشتن اولین قدم ھا در این جھت سازمان یافت.
در این کنفرانس ۳۰ نفر سخنران از کشورھای مختلف٬ آمریکا٬ آلبانی٬ اردن٬ ارمنستان٬ ایتالیا٬ ایران٬ ترکیھ٬ سوئد٬ صربستان٬ عراق٬ فرانسھ٬ فلسطین٬ کاسوو٬ کرواسی٬ گرجستان٬ لھستان٬ مجارستان٬ مصر و مقدونیھ شرکت داشتند. طی دو روز مباحث بسیار جالب و فشردہ ای در رابطھ با موقعیت زنان در شرایط جنگ و درگیری ھای نظامی٬ استفادہ از تجاوز جنسی بھ زنان بعنوان یک سلاح نظامی٬ مبارزہ علیھ خشونت٬ تلاش برای استقرار صلح پایدار جھانی٬ برای احقاق حقوق زن٬ علیھ زن ستیزی و مردسالاری٬ در رابطھ با ایجاد ھمبستگی و مبارزہ با اختلافات قومی انجام گرفت. سخنرانان ھر یک بھ جنبھ ای از مسائل فوق پرداختند. آمارھای بسیار تکان دھندہ ای از وسعت خشونت علیھ زنان در سراسر جھان ارائھ شد. طبق گزارشات مطروحھ در کنفرانس٬ حتی در پیشرفتھ ترین کشورھا از نظر موقعیت زنان٬ ابعاد بیحقوقی زنان و اعمال خشونت نسبت بھ آنھا شوک آور است.
مھمان افتخاری این کنفرانس نوال السعداوی٬ نویسندہ و فعال سرشناس مدافع حقوق زن از مصر بود. حضور نوال با استقبال بسیار گرم کلیھ حاضرین روبرو شد. ھمھ با اشتیاق بھ سخنان وی گوش دادند و با ابراز احساسات گرم حس احترام و علاقھ خود را نسبت بھ این مبارز قدیمی حقوق زن نشان دادند. نکتھ ای کھ برای خود من جالب توجھ بود تغییر موضع نوال نسبت بھ مذھب٬ علی العموم٬ و اسلام بطور خاص بود. طی پانزدہ سال گذشتھ این سومین بار بود کھ با نوال در یک کنفرانس شرکت میکردم. اولین بار کھ او را در نیمھ دہ نود میلادی ملاقات کردم٬ نوال مدافع تز نسبیت فرھنگی بود. حاضر نبود اسلام یا جمھوری اسلامی را مورد نقد قرار دھد. حتی زمانیکھ مستقیما او را خطاب قرار دادم و از وضعیت اسفناک زنان در ایران تحت رژیم اسلامی گفتم٬ باز حاضر نشد کھ این رژیم یا جریانات اسلامی را محکوم کند. در سال ۲۰۰۰ در کنفرانسی در لندن ھر دو سخنران بودیم. نوال با گرمی از سخنرانی و مواضع من در نقد اسلام٬ جنبش اسلامی٬ رژیم اسلامی و تز نسبیت فرھنگی و در دفاع از جھانشمول بودن حقوق زنان استقبال کرد. اما معتقد بود کھ من تندروی میکنم. بنظر او باید جنبھ تعادل را رعایت کنم. در سال ۲۰۰۹ در مقدونیھ٬ نوال شدیدا تز نسبیت فرھنگی را مورد نقد قرار
داد. از سکولاریسم با ھیجان دفاع کرد و گفت کھ مذھب باید امری خصوصی باشد. این تغییر موضع را با گرمی استقبال کردم.
این کنفرانس در یوگسلاوی سابق برگزار میشد. در دھھ ۱۹۹۰ یوگسلاوی شاھد یک جنگ وحشیانھ ملی – قومی بود و این کشور اکنون بھ چند کشور مجزا تقسیم شدہ است. بجز بوسنیا٬ نمایندگانی از ھر یکی از این کشورھای تازہ تاسیس در کنفرانس حضور داشتند. تمام این افراد از بدتر شدن شرایط زیست و حقوق زنان و مردم بطور کلی سخن میگفتند. از خشونت ھای قومی کھ بھ ناگھان جرقھ زد و تمام منطقھ را بھ آتش کشید٬ صحبت میکردند. جدایی ھا٬ علیرغم تصور عام٬ مسالھ ملی – قومی را در این منطقھ کاھش ندادہ است. طبق شھادت این فعالین٬ تبعیضات ملی – قومی در این کشورھا نسبت بھ "اقلیت ھای ملی" بسیار بیشتر از یوگسلاوی سابق است. لذا بسیاری از سخنرانان و بویژہ برگزار کنندگان بر مبارزہ با تبعیضات و اختلافات قومی – ملی و ایجاد ھمبستگی میان این بخش ھا در جامعھ تاکید بسیار داشتند.
افشای مذھب و دستگاہ مذھبی٬ کلیسای کاتولیک و ارتودوکس٬ اسلام و مذھب یھود در ایجاد خشونت در جامعھ و اشاعھ بیحقوقی زنان و تحکیم نظام مرد سالار و زن ستیز یکی از نکات مھم دیگر مورد بحث در کنفرانس بود. در کنفرانس مطرح شد کھ موقعیت زنان در دو دھھ اخیر در سطح جھان بھ عقب رفتھ است. آفیشی در کنفرانس ارائھ شد کھ شعار آن "عقبگرد در حقوق زنان را متوقف کنیم" بود. کلیھ سخنرانان بر لزوم یک ھمبستگی بین المللی برای تغییر این شرایط و لزوم شکل دھی بھ یک جنبش قوی سکولار برای دفاع از حقوق زنان ھم قول و ھم نظر بودند.
در بسیاری از سخنرانی ھا به وجود تفاوت ھا و تنوعات میان افراد تاکید میشد. تاکید میشد کھ باید با احترام بھ این تفاوت ھا و تنوعات میان بخش ھای مختلف ھمبستگی ایجاد کرد و برای صلح و ھارمونی و علیھ مردسالاری مبارزہ کرد. برایم مشھود بود کھ اینھمھ ارجاع بھ تفاوت ھا نتیجھ تراژدی دھھ گذشتھ در بالکان و دو دھھ اخیر در جمھوری ھای سابق شوروی و کلا در سرا
سر جھان است. چرا کھ آنچھ در این کنفرانس و در میان شرکت کنندگان چشمگیر بود٬ نھ تفاوت ھا بلکھ تشابھات بسیار آنھا بود. شب در جشنی کھ برگزار شدہ بود بھ عدہ ای این مسالھ را یادآور شدم. ھمھ موافقت داشتند کھ شباھت ھا بسیار بیشتر از تفاوت ھا است. جالب اینجاست کھ تا آنجا کھ بھ شھروند ھای یوگسلاوی سابق و کشورھای جدا شدہ فعلی برمیگردد٬ حتی از نظر فرھنگی٬ زبان٬ غذا٬ رقص و موزیک ھم مثل ھم بودند. دیگر حتی بعینھ میدیدم کھ این جنگ ناسیونالیستی حاصل ویروسی بود کھ بھ این جامعھ تزریق شد و در جامعھ ای کھ بعلت پایان جنگ سرد و فروپاشی شوروی دچار گیجی و خلاء ایدئولوژیک بود و بھ این اعتبار مصنوعیت خود را در قبال تبلیغات فاشیستی قومی – ملی از دست دادہ بود و در شرایطی کھ فاتحین جنگ سرد بر طبل ناسیونالیسم میکوبیدند٬ این ویروس سریعا بھ یک اپیدمی ناسیونالیستی بدل شد.
اکثر سخنرانان بر یک آلترناتیو فمینیستی برای حل این معضلات اساسی بین المللی تاکید داشتند. اما ھیچکدام اجزاء این آلترناتیو را روشن نمیکردند. فقط از یک آلترناتیو مبھم فمینیستی صحبت میکردند. در این رابطھ نیز کاملا خلاء ایدئولوژیک را میشد احساس کرد. ھمھ معضل را مشاھدہ میکردند٬ کمبودھا را میدیدند و بدنبال یک راہ حل و آلترناتیو جھانی یا جھانشمول میگشتند. در نظرشان٬ در شرایط بی اعتبار شدن آلترناتیو سوسیالیستی٬ و حاکمیت ھیولای سرمایھ داری و تاخت و تاز قومی گری و ناسیونالیسم٬ فمینیسم یک آلترناتیو جھانشمول جلوہ میکرد. فمینیسم٬ دموکراسی وسیع٬ حذف زیادہ روی ھای سیستم حاکم٬ اینھا بعنوان راہ حل خودنمایی میکردند. اما ھیچیک یک طرح یا یک نقشھ عمل روشن برای ارائھ در اختیار نداشت.
با مشاھدہ این شرایط٬ تصمیم گرفتم کھ سخنرانی اولیھ ام را کھ قرار بود در رابطھ با ایران و جنبش آزادی زن باشد٬ بھ کناری گذارم و در ھمان وقت محدودی کھ داشتم کمی بھ این معضلات بپردازم. وقت برای ارائھ یک سخنرانی جامع و منسجم در مورد آلترناتیو رادیکال و کمونیسم کارگری نبود. بنابراین فقط میتوانستم بھ وجوھی از مسالھ بپردازم. تصمیم گرفتم دیدگاہ فمینستی را مورد سوال قرار دھم٬ معضل اجتماعی را از صرف خشونت بھ زنان فراتر ببرم و بھ ناسیونالیسم اشارہ کنم.
در سخنرانیم بھ مقولھ خشونت پرداختم. گفتم کھ تصور عمومی از خشونت٬ خشونت فیزیکی یا زبانی است. اما خشونت مقولھ ای بسیار وسیعتر است. فقر یک خشونت عمیق است. تبعیض و بیعدالتی خشونت است. کودکی کھ در یک خانوادہ فقیر متولد میشود و از ھمان ابتدا طعم محرومیت را میچشد مورد عمیق ترین خشونت ھا قرار میگیرد. برای رفع خشونت باید علیھ تبعیض٬ بی عدالتی٬ نابرابری و فقر مبارزہ کرد. آلترناتیو فمینیستی و راہ حل باصطلاح زنانھ بھ مسائل را مورد نقد قرار دادم. با اشارہ بھ تجربھ زندگی شخصی خودم٬ اعلام کردم کھ این دو قطبی کھ گویی مردان ھمھ مردسالار اند و زنان مدافع برابری٬ یک افسانھ بیش نیست. ما با یک ایدئولوژی مواجھ ھستیم کھ مرد و زن ھر دو محصول آن ھستند. این ایدئولوژی ذھنیت و رفتار مرد و زن٬ ھر دو را شکل میدھد. این تصور کھ اگر پنجاہ درصد حکومت و پارلمان در انحصار زنان باشد٬ صلح برقرار خواھد بود٬ یک توھم محض است. گفتم کھ سوسیالیسم٬ بنظر من جوابگو است.
سپس بھ ایران٬ بھ موقعیت زنان تحت رژیم اسلامی٬ حجاب اجباری٬ آپارتاید جنسی و خیزش اخیر مردم و نقش برجستھ زنان در آن اشارہ کردم. یادآور شدم کھ جنبش آزادی زن در ایران ظرفیت ھای انقلابی بسیار گستردہ ای دارد و در صورت پیروزی موقعیت زنان در کل دنیای تحت اسلام را متحول خواھد کرد. مطرح کردم کھ گفتھ میشود انقلاب خشونت است و مردم ایران فقط کمی تغییر میخواھند. این یک دروغ بزرگ است. مردم در ایران ھر روز٬ ھر ساعت و ھر لحظھ دارند خشونت را بھ وحشیانھ ترین شکلی با پوست و گوشت لمس میکنند٬ وقتی آزادی شان سلب میشود٬ وقتی بزور سر زنان حجاب میکنند٬ برای رابطھ جنسی خارج از ازدواج سنگسارشان میکنند٬ فقر وسیع و عمیقی کھ در جامعھ حاکم است٬ کارگرانی کھ چند ماہ چند ماہ حقوق دریافت نمیکنند٬ دختران جوان و زنانی کھ زیر فشار فقر بھ فحشاء در میغلطند٬ ھمھ بطور روزمرہ مورد خشونت سیستماتیک قرار میگیرند. لذا مردمی کھ علیھ این خشونت سازمانیافتھ انقلاب میکنند٬ این انقلاب تلاشی برای امحای خشونت است و باید مورد پشتیبانی و حمایت تمام آزادیخواھان و مبارزین حقوق زن قرار گیرد. در پایان بر لزوم سازماندھی یک جنبش وسیع بین المللی سکولار برای دفاع از حقوق زن و برابری ھمھ انسان ھا و ایجاد یک دنیای بھتر تاکید کردم.
سخنرانی با استقبال گرم روبرو شد و مدراتور از جانب کنفرانس با مبارزہ زنان در ایران اعلام ھمبستگی کرد. تلویزیون مقدونیه پیرامون جنبش آزادى زن و اوضاع سیاسى ایران با من گفتگو کرد.
لیکا نادارایا از گرجستان در مورد فروپاشی توھمات پس از سقوط شوروی صحبت کرد. گفت کھ زنان در رژیم سابق نیز مورد تبعیض بودند٬ آزاد نبودند. اما پس از سقوط شوروی وضعیت زنان بویژہ از نظر حقوق اجتماعی و اقتصادی بسیار بدتر شدہ است. او نیز از رشد ناگوار ناسیونالیسم در گرجستان سخن گفت. نینا سانکاری از موقعیت خفقان آور در لھستان و قدرت لجام گسیختھ کلیسای کاتولیک٬ و وخیم شدن وضع زنان در لھستان صحبت کرد. ینار محمد در یک سخنرانی بسیار زیبا و تکان دھندہ از وضعیت زنان٬ جوانان و مردم در عراق سخن گفت. از رشد جنبش ھای قومی – مذ