پدران و پسران. پدران دیکتاتور و پسران جاه‌طلب/ گفتگوی سعید افشار با تقی روزبه و مهرداد درویش پور
در این گفتگو گفتم گذار از اقتدارهای سنتی یا کاریزماتیک به اقتدارهای عقلانی، مدرن و دمکراتیک در منطقه خاورمیانه که در آن گفتمان امنیت گرایی دولت محور قدرتمند است، بسیار دشوار است و عموما شاهد تجدید تولید استبداد و گذار از یک استبداد به استبداد دیگری هستیم. امروز نیز بحران جاشینی در حکومت اسلامی و احتمال جایگزینی مجتبی خامنه ای، جلوه ای از بحران اقتدارکاریزماتیک دینی در ایران است که به سختی پس از مرگ خامنه ای قابل دوام است. در این نوع نظام ها، یا با مرگ و سقوط کاریسم جامعه به سمت دمکراسی سوق خواهد یافت (نظیر اسپانیا، ایتالیا، آلمان) یا شاهد بازگشت به اقتدار سنتی موروثی برای حفظ اقتدار استبدادی خواهیم بود (نظیر کره شمالی، سوریه و احتمالا ایران ). در میان اپوزیسیون نیز هنوز مهمترین تشکل سیاسی اپوزیسیون – سازمان مجاهدین- با الگوی اقتدار کاریزماتیک همراه است و در میان پهلوی طبان، گرایش احیای اقتدار موروثی سلطنتی بسیار قوی است. هم از این رو نباید در ظرفیت گفتمان دمکراتیک در جامعه بیش از حد غلو کرد. به لحاظ تاریخی هم رضا شاه که خود ابتدا جمهوری خواه بود، با فشار و تشویق و کمک خارجی بر گفتمان دمکراتیک انقلاب مشروطه غلبه کرد و استبداد مطلقه موروثی را تجدید تولید کرد. هم محمد رضا شاه که در دهه بیست تا سی همچون شاه جوان کمتر از اقتدار سیاسی برخوردار بود و حتی با کودتا علیه مصدق مخالفت کرد، بالاخره درپی تهدید و تطمیع قدرت های خارجی به کودتا تن داد و سپس استبداد مطلقه موروثی را شکل بخشید. و هم رضا پهلوی به رغم گرایش های اولیه لیبرال دمکراتیک دریافته است تنها با اتکا به قدرت های خارجی می تواند رویای کسب قدرت را در سر بپروراند. هم از این رو با فاصله گیری از تمایلات لیبرال دمکراتیک و نزدیکی به گفتمان راست افراطی اروپا و ترامپ در آمریکا و نتانیاهو در اسرائیل که به جرم نسل کشی تحت پیگیرد بین اللملی است و همراهی با نزدیک ترین یاران راست افراطی خود در فرشگرد که مخالف دمکراسی و طرفدار حمله نظامی اسرائیل به ایران هستند در پی تقویت موقعیت خود برآمده است.
در پایان تاکید کردم گفتمان جمهوری خواهان همچون اصلی ترین پرچمدار دمکراسی خواهی در ایران، تنها بر پایه سیاست توافق حدااقلی و بسیج حد اکثری بخت رویارویی همزمان با دو استبداد دینی و موروثی و هموار کردند راه گذار به دمکراسی در آینده ایران را خواهد داشت.
https://www.youtube.com/watch?v=vX46P5mwUAw
