گزارش: سرکوب هدفمند و کم‌سابقه مدافعان حقوق بشردر جریان اعتراضات سراسری
مدافعان حقوق بشر در ایران همیشه تحت سرکوب جمهوری اسلامی بوده‌اند. با این حال، این سرکوب هدفمند و سیستماتیک، در سال‌های اخیر به طرز چشمگیری افزایش یافته است. در گزارش سال ۲۰۲۰ سازمان حقوق بشر ایران درباره مدافعان حقوق بشر، به ۵۰ کنشگر اشاره شد که تحت آزار حکومت قرار گرفتند. در گزارش ۲۰۲۱ بیش از ۱۰۰ مدافع حقوق بشر که مورد آزار قرار گرفته بودند، فهرست شدند.
این سیر صعودی در سال ۲۰۲۲ ادامه داشت و به جایی رسید که تنها در سه ماه از سال که این گزارش بر آن متمرکز است (از ۱۸ سپتامبر تا ۳۰ نوامبر)، بیش از ۲۰۰ کنشگر حقوق بشر با بازداشت و آزار مواجه شده‌اند.
جمهوری اسلامی را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین سرکوبگران دنیا برشمرد. اما گزارشی که پیش روی شماست، نشان می‌دهد که سرکوب هدفمند مدافعان حقوق بشر در ماه‌های پس از آغاز اعتراضات سراسری، حتی در مقیاس جمهوری اسلامی هم کم‌سابقه بوده است.
در این مدت کوتاه، دست‌کم ۴۶ وکیل مدافع حقوق بشر، ۳۹ روزنامه‌نگار، ۳۸ فعال حقوق زنان، ۲۷ معلم، ۲۵ فعال مدنی، ۱۵ فعال کارگری، ۱۳ فعال محیط زیست، ۹ هنرمند مدافع حقوق بشر و ۶ تن از اعضای خانواده‌های دادخواه مورد آزار هدفمند، احضار یا بازداشت قرار گرفتند.
محمود امیری‌مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران، در این باره گفت: «سه ماه از آغاز اعتراضات سراسری در ایران می‌گذرد. تغییر نظام سیاسی کشور خواست محوری این مردم است اما مطالبات مردمی که با وجود خطر جانی به خیابان‌ها آمدند، حتی عظیم‌تر از تغییر نظام است. مردم ایران برای احقاق تمام حقوقی به‌پاخاسته‌اند که در دهه‌های اخیر از میلیون‌ها ایرانی سلب شده است. تمام معترضان که برای حقوق اولیه خود به میدان آمده‌اند، بر مبنای تعریف سازمان ملل متحد از مدافعان حقوق بشر، شامل این عنوان می‌شوند. مدافعان حقوق بشر در انقلاب زن، زندگی، آزادی نقش مهمی داشتند و دارند.»
گزارش وضعیت مدافعان حقوق بشر در ایران نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی هرگونه کنش حقوق بشری را با سرکوب خشن پاسخ می‌دهد و وضعیت کنشگران نسبت به سال گذشته به طرز چشمگیری وخیم‌تر شده است.
بسیاری از کنشگران حتی بدون آن‌که در اعتراضات جاری حضور داشته باشند، با «بازداشت پیشگیرانه» که عملی غیرقانونی‌ست، مواجه شدند. مجید توکلی، گلرخ ایرایی، صبا شعردوست و میلاد فدایی اصل برخی از این افراد هستند. شمار قابل توجهی از کنشگران با بیماری دست‌وپنجه نرم می‌کنند و مانند آرش صادقی، وضعیت سلامت ایشان وخیم گزارش شده است. برخی از مدافعان حقوق بشر مانند توماج صالحی، صرفا به خاطر خواندن ترانه‌های اعتراضی، در خطر صدور حکم اعدام قرار دارند. برخی دیگر معلمانی بوده‌اند که به قیمت تحمل فشار امنیتی بر خود یا سلب آزادی‌شان، حاضر نشدند نام دانش‌آموزان معترض را به نهادهای سرکوبگر تحویل دهند.
وکلا بیش از سایر مدافعان حقوق بشر در معرض سرکوب بوده‌اند. در این فهرست نام ۴۶ وکیل نیز آمده است.
سازمان حقوق بشر ایران از جامعه مدنی دنیا می‌خواهد که در هر صنف، از همکارانشان در ایران که برای حقوق بنیادین خود مبارزه می‌کنند، در این روزهای سخت حمایت کنند.
هنرمندان، کانون‌های وکلا در سراسر جهان، معلمان، سندیکاهای کارگری، روزنامه‌نگاران، فعالان حقوق زنان و سایر اصناف می‌توانند با نام‌بردن از همکاران خود که در این فهرست حضور دارند، به نجات آنها کمک کنند. ما از چهره‌های شاخص در سراسر دنیا می‌خواهیم تا در اقدامی هماهنگ، هر کدام پی‌گیری وضعیت یکی از افراد حاضر در این لیست را در عرصه‌های عمومی بر عهده گیرند و با مصاحبه‌ها، حضور در عرصه‌های عمومی و دیگر ابتکارهای شخصی، نسبت به مدافعان حقوق بشر در ایران آگاهی‌رسانی کنند.
بسیاری از این مدافعان حقوق بشر در زندان‌ها در شرایط خطرناکی قرار دارند و فشار بین‌المللی بر حکومت و بالا بردن هزینه سرکوب، تنها راه کاهش فشار بر آنان است.
