مقدمه:
کنفرانس جهانی گلاسکو بعد ۳ هفته روز شنبه ۱۳ نوامبر به کار خود پایان داد.این کنفرانس یکی از بزرگترین کنفرانسها در این موضوع در سطح جهان بود که بجز رهبران اکثر کشورهای دنیا و تعداد زیادی کمپانی چند ملیتی زینفع، بخش قابل ملاحظه ای از نهادهای غیر دولتی و فعالین محیط زیستی را گرد هم آورد.
قرار بر این شد که کنفرانس بعدی در کشور مصر آینده(۲۰۲۲) برگزار شود.
این کنفرانس همانطور که پیش بینی می شد، محل دیگری برای درگیری طبقاتی و اجتماعی و سیاسی حادی بود که مشخصه بحران جهانی سرمایه داریست.
تصویری که گردانندگان این کنفرانس(سازمان ملل و حکومت انگلیس به عنوان میزبان) می خواستند و می خواهند دنیا بپذیرد اینست که حکومتهای دنیا ، موضعی بین کمپانیهای عامل گرامیش کره زمین(کمپانیهای نفتی و تولید کننده زغال سنگ) و “مردم” می گیرند و به اسطلاح این دو طرف را “بالانس” می کنند!
نظریه لیبرال و راست تاریخا همین بوده که انگار دولتها و حکومتها عنصری جدا از مبارزه طبقاتی هستند و فرای آن در حالیکه حتی همین کنفرانس بار دیگر نشان داد که عملکرد حکومتها بواقع اعمال قدرت و قانونگذاریست برای همان کمپانیها و فریب افکار عمومی!
لذا ۳ راس مثلثی که در این کنفرانس حاضر بود بواقع همان قطب بندی را نشان داد که همه جا بین اردوی کار و سرمایه شاهدش هستیم! کارفرما و حکومت در کنار هم و طبقه کارگر و اکثریت جوامع بشری در سوی دیگر!
در این مقاله ضمن مروری کوتاه به نتایج رسمی این کنفرانس و نقدهائی بر این نتایج اشاره ای می کنم به راه حلی که منطقا طبقه کارگر و فعالین محیط زیستی باید دنبال کنند تا کره زمین برای سالهای اینده و نسلهای بعدی قابل سکونت باشد.بله قضیه اینقر جدی و بحرانیست!
(۱)محورهائی که “توافقنامه های گلاسکو ” پوشاند و نپوشاند:
محورهای اصلی توافقنامه ها در این کنفرانس بواقع همان توافقنامه پاریس بود! حاکمان و شرکتهای چند ملیتی تلاش کردند تعهدات آنها بجز تعارفات معمول زیادی جدی نشود!
محورهای اصلی مباحث و توافقها قرار بود روی موارد زیر متمرکز شود:
الف: مکانیزمهای کاهش و توقف استفاده از سوختهای فسیلی و کاهش گاز متان (ّبا هدف نگه داشتن افزایش حرارت معادل یک و نیم درجه سانتیگرد نسبت به دوران ماقبل صنعتی)
ب: قطع سوبسید به بخش خصوصی برای تولید و توزیع سوختهای فسیلی
ج: اختصاص بودجه سالانه ۱۰۰ بیلیون دلار برای کاهش مصرف سوختهای فسیلی و جایگزینی صنایع تولید انرژی آلترناتیو (که آخر معلوم نشد اینها قرض قرار است بدهند به کشورهای جهان سومی یا کمک بلاعوض با تعهدات مشخص از سوی کشورهای پیشرفته؟)
د: سازماندهی مکانیزمهای نظارتی روی قولهای داده شده در مورد هر کشور و انعکاس مداوم جهانی آن
اساس دعواها و اختلافات حکومتها البته معضل تداوم سود و منافع کمپانیها و حکومتها از طریق صنایع متکی به گازهای گلخانه ای بود و هست.
بعنوان نمونه حکومتهای چین و هندوستان که از الوده سازان بزرگ دنیا هستند رسما اعتراض کردند که این “اخلاقی نیست که این کشورها تولید انرژیشان را که متکی بر زغال سنگ است کاهش دهند چرا که نیاز به رشد صنعتی دارند”!
البته حکومتهای امریکا و انگلیس و اقمارشان انواع زرنگیهای دیگری بخرج دادند و ادای فرشته نجات در آورند که اینهم سابقه دارد!
حول تصویب سند نهائی و اعلام تعهدات بود که انواع لابیگریهای کثیف کمپانیها و حکومتها جلوی دوربین ها و پشت درهای بسته ادامه داشت و از سند نهائی کنفرانس گلاسکو یک شیر بی یال و اشکم ساخت !
آش اینقدر شور بود که روزهای آخر حکومت چین و امریکا یک اعلامیه کاملا نمایشی دادند که با هم “سر این معضل گرمایش همکاری می کنند” که البته تعارفی کیلوئی بود و پوچ! ناظران عاقل این اعلامیه را جدی نمی گیرند و آنرا بخشی از پروسه حل بحران قدرت در دنیا ارزیابی می کنند و امتیاز گرفتن و دادن به هم، تجارت معمول!
(۲) تخمین ها سر فرض اعمال اسناد گلاسکو روی گرمایش کره زمین:
خوشبختانه علم اینقدر پیشرفت کرده که همانزمان که “توافقات” امضا می شد و تعهدات کتبی می شد که کی چقدر تولید گازهای گلخانه ای را کم خواهد کرد، عده ای دانشمند تخمین زدند که بفرض اعمال این قولها (که تاریخا خالی بندی بوده اند!) کره زمین به افزایش حرارتی معادل ۱.۸ درجه ادامه خواهد داد.
خواننده خوب توجه کند! یعنی فرض بگیریم این حکومتها و کمپانیهاشان اینبار سر قولشان ماندند، تازه کره زمین همچنان در استانه ورود به مرحله بحرانی و خانه خرابیها و طوفانها و سیلها و نابودی زندگی میلیاردها انسان و حیات زیست خواهد بود!
در حالیکه داشمندان تاکیید داشتند که تنها راه نگه داشتن آب و هوای کره زمین قطع کامل افزایش گرامیش کره زمینست و کنفرانس گلاسکو با خواست افزایش یم و نیم درجه تشکیل شد، اما؟ قطعنامه ها در بهترین حالت تازه به افزایش ۱.۸ درجه خواهند رسید!
لذا باید فرض گرفت که بشریت و حیات زیست در دنیا دارد وارد مرحله دردناک جدیدی می شود که تراژدی کورونا در مقابلش بهشتی بود! سوال دیگر این نیست که تغییرات خواهند آمد سوال اینست که به چه شدتی و چقدر زندگی باید تلف شود؟
(۳)تکلیف چیست؟ اکثریت مطلق کره زمین که نه قدرت سیاسی دارد نه قدرت مالی؟
اون بقیه اکثریت انسانیت تاریخا ملعبه و موضوع تصمیم گیریهای حکومتها و طبقات حاکم بوده و دقیقا بخاطر همین تاوان داده و خواهد داد.
این تصویری است که مارکس و چپها مرتب در مقابل جامعه قرار داده اند. بدون پرده پوشی ، آنچه در تاریخ اتفاق افتاده همینست.
هر آدم عاقلی که مدتی زندگی کرده باشد این را می فهمد.لازم نیست کاپیتال بخوانی تا بفهمی توی این دنیا اگر حکومت یا ثروت نداشته باشی مظلوم تصمیم گیریهای دیگرانی! مفعولی و سرنوشتت دست خودت نیست.”مجبوری” و “ملعبه”!
گرایشاتی که طی چند دهه اخیر بعنوان جنبشهای محیط زیستی”سبزها” در اروپا و امریکا پیدایشان شده مثل گرایشات رفرمیستی فمینیست هستند. اینها دنبال قدرت گرفتن و داخل کابینه شدنها(نمونه هایش در آلمان و اروپا) و افقشان حفظ طبقات حاکم موجود.
سوال اساسی اینست که وجه سیاسی جنبش برای کنترل گرمایش کره زمین چگونه می تواند رادیکال ، به معضل گرمایش نگاه کند که کارساز باشد؟
همانطور که در مقالات قبلیم گفتم، چپ سنتی که آویزان مارکس و انگلس مانده و دنبال کدهائی از آنهاست تا روزش شب بشود، قادر نیست وارد این صحنه های زنده درگیری طبقاتی شود. افق ذهنیش نمی کشد! مارکسیزم لنینیزم کودنی می آورد توان فکر کردن خلاق را می گیرد.
این سوال که چگونه می توان به بحران گرمایش کره زمین پایان داد یکی از سوالاتی است که دست چپ قبراق و خلاق و نگران را می بوسد.
راستها در بهترین حالت به مردم توصیه می کنند “در حاشیه خیابان بمانند و به نق زدنهای مدنی خود ادامه دهند و منتظر باشد حکومتها تخم دوزرده کنند!” این دستورالعمب راستی است تازه که می پذیرد گرمایش کره زمینن خطری واقعی است و هنوز دچار ترامپیزم نشده! عقلش کاملا تخلیه نشده!
(۴)نابودی جنگلهای آمازون و “حق حاکمیت ملی” یک نمونه برای فکر کردن!
دانشمندان می گویند که جنگلهای آمازون بخش مهمی از “ریه زمین” هستند. بعد اقیانوسها مهمترین مرکز تصویه گاز دی اکسید کربن در دنیا.
۷۰ در صد آمازون در برزیل است و نه تنها حکومت ترامپیستی برزیل بلکه اکثریت مردم برزیل مدتهاست در حال نابودی این جنگها و تغییر آنها به مزارع و دامداریها هستند.
سوال اینست که آیا منابع اصلی محیط زیستی دنیا باید در دست کشورها بماند؟ یا امازون را باید از دست برزیلی ها نجات داد مثل قطب شمال و جنوب مالکیت کشوری را ازش گرفت؟
به نظر من بحران جهانی گرمایش کره زمین سوالات بنیادی زیادی را جلوی بشریت می گذارد مثل بحران کورونا دستگاه فکری سیاسی اقتصادی فرهنگی و اجتماعی کنونی دنیا ناتوانست در پاسخ دادنش!
اینست که روشنفکری چپ و کمونیستی اینقدر اهمیت پیدا می کند.این روشنفکری دنبال “اثبات درستی مارکس و لنن و مائو و اینجور چیزها”نیست دغدغه زمان دارد. مشکلات زمانه را می کاود و راه نشان می دهد.کاری که از عهده “احزاب و فرقه های امامزاده ساز” هرگز بر نمی آید!
(۵)لحاظ کردن استراتژی حمایت از محیط زیست در برنامه سیاسی چپ سوسیالیست خواه و انسانگرا:
چپ نه تنها مخاطبش حکومتها و نظام سرمایه داریست بلکه مخاطبش طبقه کارگر و اکثریت جامعه است.
اگر جهان ما وارونه است یک دلیل مهمش ناتوانی و نادانیهای طبقه کارگر و عدم سازماندهی این طبقه است.
راستی مردم، تک تک مردم ، طبقه کارگر در مقابل معضل گرمایش کره زمین التن چه می توانند بکنند جز اعتراض و به خیابان آمدن و ایجاد فشار به حکومتها . کمپانیها؟
بجز مبارزه رادیکال برای سرنگونی نظم موجود؟
اون محورهائی که زیر تیتر تعییر شیوه های زندگی تغییر در مصرف تغییر در خوراک روزمره است و به کاهش آلودگی محیط زیست کمک می کند؟ اون سطح آموزشهای خرد و به ظاهر ناچیز که اگر در سطح فرهنگ محیط زیستی رشد کند تاثیر بسزائی خواهد داشت؟
اینها را باید دغدغه ادبیات چپی کرد که می خواهد به مرگکز تحول ضد سرمایه داری تبدبل شود.
چپی که دنبال اثبات حقانیتهای ذهنی خود نیست نمی خواهد چند وقت یکبار کنگره بزند و زامبی های خود ساخته خود را “دوباره انتخاب کند”! اسمش را بگذارد انتخابات!
کنفرانس گلاسکو پایان یافت اما بحران گرمایش کره زمین جلو روی بشریتی است که دردمند هزاران درد بوده و حالا وارد تونلی می شود که شاید دردهای گذشته را از یاد ببرد!
زمان را دریابیم که در برابرش پاسخگو هستیم!
منابع بیشتر:
(۱)دیدگاهها در مورد نتایج کنفرانس جهانی گلاسکو
(2)آثار اخیر این نویسنده در خصوص معضل گرمایش کره زمین
اجلاس گلاسکو ، جائی که “امپراتورها برهنه بودند ” و جوانان عاشق محیط زیست فعال و آگاه
(۱)آغاز لابیگری حکومتها و کمپانیهای فراملیتی برای خنثی کردن اهداف کنفرانس گلاسکو
(2)تغییر در فرهنگ تغذیه و اثرات آن در روند گرمایش کره زمین
(3)افق نگرانی آور گرمایش کره زمین ، بحران عظیم انسانی پیش رو و لزوم مداخله گری چپ و سوسیالیزم خواهی(سعید صالحی نیا)
https://www.azadi-b.com/arshiw/?p=13067
(4)سخن روز شماره ۲۳۸: نگرانی ها در مورد تغییرات آب و هوایی در سطح جهان – معضلات و راه حل آن(سعید صالحی نیا)
(5)برنامه ۲۳۹ ازسخن روز با موضوع : تغییر فرهنگ تغذیه در مبارزه با افزایش گرمایش کره زمین
http:/www.youtube.com/watch?v=3AwYcbdAifk
مناظره سیاسی ۲۴۰- سخن روز : نتیجه اجلاس جهانی گلاسکو و ناتوانی دولتها در کنترل گرمایش کره زمین
https://www.youtube.com/watch?v=FduRbjIpqL8
