مقدمه:
۸ سال پیش در بخش هشتم نقد برنامه “دنیای بهتر” نوشته شده توسط منصور حکمت ، اشاره ای داشتم به لزوم لحاظ کردن مبارزه برای حفظ محیط زیست بعنوان یک عرصه فعالیت کمونیستی.(۱)
در زمانی که چندین سیل مناظق مختلف ایران را در هم نوردید هم تاکیید کردم که این سیلها فقط علامت کمکاری معمول نظام حکومتی ایران نیست بلکه بخشی است از اثرات جهانی گرمایش کره زمین و هیچ کشوری نمی تواند به تنهائی در مقابل این اثرات مقاومت کند.همانطور که هیچ کشوری نمی تواند کورونا را “نابود کند”! بواقع ساده اندیشی بخش مهمی از اپوزسیون را زیر انتقاد گرفتم.
متاسفانه از آنزمان روند تخریب محیط زیست در سطح کرده زمین همچنان ادامه یافته و بحران گرمایش کره زمین می رود که برگشت ناپذیر شود.افق یک فاجعه وسیع جهانی در پیش روی انسان و همه موجودات کره زمین است.
“صنعتی شدن” انسان به قیمت آلودگی وسیع محیط زیست انجام شد و کارخانه ها با دودکشهاشان سمبل تخریب محیط زیست شدند و نظام سرمایه داری از درد و خون و غرق طبقه کارگر بی محابا هوا و محیط زیست را آلوده کرد فقط و فقط برای کسب سود بیشتر.
انسان طی دو قرن اخیر و دقیفا بخاطر “رشد سرمایه داری” به دشمن کره زمین تبدیل شده و تمامی موجودات زنده کره زمین را در خطر نابودی قرار داده. حالا زمانی است که تغییرات آب و هوائی ناشی از فعالیتهای صنعتی، با افزایش اثر گلخانه ای ، افق نابودی میلیاردها انسان و موجود زنده را در پیش روی نسل ما و نسلهای بعدی قرار داده اند.
بشریت دهسالی وقت دارد این تفییرات را مهار بزند و اگر نزند باید منتظر فاجعه ای بود که کورونا در مقابلش ناچیز جلوه خواهد کرد.
در این مقاله تلاش خواهم کرد گوشه هائی بیشتر از این ماجرا را باز کنم و امیدم اینست که فعالین چپ و سوسیالیست خواه به این موضوع توجه بیشتر کنند و مبارزه برای پایان آلودگی محیط زیست را به موضوعی عاجل تبدیل کنند. ادعای من اینست که نظام سرمایه داری توان مقابله با فحاجعه محیط زیستی را ندارد و اگر زیر فشار طبقه کارگر و مردم جهان عقب زده نشود فاجعه انسانی قربانیان بسیاری را از زحمتکشان خواهد گرفت:
(۱)آجلاس گلاسکو در ادامه اجلاس پاریس و نگرانی پانل تخصصی سازمان ملل در مورد گرمایش کره زمین و عواقبش:
۳۱ اکتبر تا ۱۲ نوامبر ۲۰۲۱ کنفرانس بین المللی گلاسکو در خصوص بحران گرامایش کره زمیت متشکل از نمایندگان ۲۰۰ کشور در انگلستان برگزار خواهد شد. این کنفرانس قرار بود سال پیش انجام شود اما بخاطر کووید به عقب انداخته شد.
این کنفرانس ادامه کنفرانس پاریس در سال ۲۰۱۵ در همین موضوع می باشد و قرار است تعهدات کشورها در مورد کنترل افزایش گرمای کره زمین را بررسی و پیگیری کند.
در کنفرانس پاریس کشورها تعهد کردند که با تلاشهای خود افزایش حرارت کره زمین را زیر ۲ درجه حفظ کنند تا مانع فاجعه جهانی تغییرات آب و هوائی شوند.منجمله افزایش تولید گازهای گلخانه ای(دی اکسید کربن بطور اخص را تا سال ۲۰۵۰ به صفر برسانند.
متاسفانه طی ۷ سال گذشته از زمان کنفرانس پاریس ، دولتهای جهان به تعهدات خود عمل نکرده اند و سرمایه گذاریهای لازم برای پائین آوردن گرمایش کره زمین انجام نشده. بار دیگر سود اندوزی نظام سرمایه داری مانع اصلی سیاستگذاریهائی است که امروز بسیار بیشتر از گذشته عامل نابودی حیات کنونی کره زمین خواهد شد.
اگر در دوران جنگ سرد خطر جنگ جهانی اتمی بشریت و حیات کره زمین را تهدید می کرد حالا بحران گرامیش کره زمین زندگی میلیاردها انسان را تهدید می کند.
در ماه گذشته(آگوست ۲۰۲۱) پانل تخصصی سازمان ملل متحد (معروف به آی پی سی سی)گزارشی بسیار نگرانی آور در خصوص گرامیش کره زمین منتشر کرد.
این گزارش که با آماده باش قرمز همراه است ، توسط ۲۳۴ دانشمند در ۶۶ کشور جهان تهیه شده.
در این گزارش می خوانیم که: “فعالیتهای انسانی عامل رشد بی سابقه گرامی کره زمین در مقایسه با ۲۰۰۰ سال پیش می باشد.
در سال ۲۰۱۹ تمرکز دی اکسید کربن جو کره زمین نسبت به ۲ میلیون سال پیش است.و تمرکز گازهای دیگر گلخانه ای مثل متان و اکسید نیتروژن در طی ۸۰هزار سال گذشته بی سابقه است.
افزایش حرارت کره زمین بخاطر افزایش غلطت گازهای گلخانه ای بعنوان مثال در طی دهسال گذشته در طی ۶۵۰۰ سال گذشته بی سابقه است!
طی ۵۰ سال (بین ۱۸۵۰ تا ۱۹۹ میلادی )افزایش حرارت گره زمین فقط نزدیک یک درجه سانتیگراد بود در حالیکه طی ۲۰ سال گذشته این افزایش حرارت معادل ۱ و نیم درجه بوده.
تخمینها نشان می دهد با ادامه وضعیت موجود تا اخر قرن ۲۱ ما شاهد افزایش ۲ درجه حرارت زمین خواهیم بود مگر اینکه تغییرات وسیعی در سیاستگذاریهای جهانی انجام شود.
تغییرات گرمایش کره زمین متاسفانه به نقطه غیر قابل برگشت نزدیک شده است.اگر تا دهسال دیگر تحولی جدی انجام نشود فاجعه جهانی در انتظار انسانها و تمامی زیستمندان کره زمین خواهد بود.
برخی از اثرات گرمایش کره زمین در زندگی ملیاردها انسان و موجودات زنده:
*افزایش موارد روزهای بسیار گرم در طی سال
*امواج حرارت بالا در اقیانوسها
*افزایش بارانهای سنگین
*قحطی های وسیع کشاورزی و محیط زیستی و آتشسوزیهای بسیار وسیع مناطق جنگلی
*افزایش سیکلونها و طوفانهای بزرگ در سطح کره زمین
*کاهش وسیع ذخیره یخهای قطبی و بالا امدن سطح اب اقیانوسها و زیر اب رفتن بسیاری شهرهای نزدیک به اقیانوس و بی خانمانیهای وسیع و مهاجرتهای بی سابقه در سطح جهان که زمینه بحرانهای بین المللی و جنگها خواهد بود
وظایفی که کنفرانس گلاسکو بر دوش کشورها قرار خواهد داد:
پیش بینی می شود نزدیک به ۲۵ هزار نفر منجمله رهبران کشورهای جهان در کنفرانس گلاسکو شرکت کنند.
از همین الان حکومت چین اعلام کرده که ساختمان نیروگاههای زغالی را در بیرون چین متوقف خواهد کرد.همینطور دولت امریکا در زمینه تعهدات قبلی خود در کنفرانس پاریس (از زمان اوباما) پافشاری کرده .
پیش بینی می شود وظایف زیر در دستور کار دولتها قرار بگیرد:
تبدیل سریعتر اتوموبیلهای بزنینی و گازوئیلی به برقی
تسریع در پایان دادن به نیروگاههای زغالی در سراسر دنیا
کاهش قطع درختها و نابودی جنگلها
برنامه ریزی برای حمایت از مردمی که در مناطق ساحلی زندگی می کنند و در خطر اثرات کوتاه مدت گرمایش کره زمین خواهند بود
(۲)ناتوانی نظام سرمایه داری در جلوگیری از گرمایش کره زمین چه دلایلی دارد؟
تا اینجا روشن شد که تولید گازهای گلخانه ای در طی ۲۰۰ سال گذشته عامل اصلی افزایش حرارت کره زمین است که بواقع نتیجه روند “صنعتی شدن” در دوران سرمایه داری است.
از این فاکت جلو برویم می بینیم که کشورهائی که روند پیش صنعتی را طی می کنند برای رسیدن به جمع کشورهای پیشرفته همچنان در حال تولید بیشتر گازهای گلخانه ای هستند تا بتوانند “رشد سرمایه داری” را تضمین کنند.
منبع تولید انرژی زغال سنگ همچنان در چین و هندوستان و برزیل برای تسیرع روند رشد اقتصادی استفاده می شود.
نظام سرمایه داری در کاهش تولید گازهای گلخانه ای ضرر بسیاری می کند و لذا برایش صرف دارد که همچنان و خصوصا در کشورهای پیرامونی از منابع قدیمی سوختنهای فسبلی استفاده کند.
۷ کشور اول دنیا بر اساس تولید گازهای گلخانه ای (در سال ۲۰۱۸)
چین، امریکا، اتحادیه اروپا،هندوستان ، روسیه ، ژاپن، برزیل
بر طبق گزارشات کنونی نهادهای تحقیقاتی ، کاهش تولید گازهای گلخانه ای مستلزم سرمایه گزاریهای بسیار وسیع و تحول بنیادی در روند تولید و توزیع انرژی و تغییرات شگرف در زندگی کنونی انسانست.
اینست که “قولهای حاکمان جهان در سال ۲۰۱۵” نتوانست به عمل تبدیل شود و بسیاری کارشناسان در عملی شدن این قولها نا امید هستند.
(۳)چرا مبارزه جهانی برای کاهش گرمایش زمین به چپ و سوسیالیست خواهی گره خورده؟
همانطور که در مورد کورونا ، تداوم پاندمی تنها بخاطر سودورزی نظام سرمایه داری ممکن شده و چرخه بی عدالتی حتی در مورد دسترسی به واکسن عامل اصلی تولید گونه های خطرناکتر ویروس می شود و میلیونها میلیون انسان در همه جای دنیا تاوان بیماری و مرگ را می پردازند و فقر و بی خانمانی از یکسو و انباشت ثروت از سوی دیگر نتیجه پاندمی کوروناست ، در مورد فاجعه ناشی از گرمایش کره زمین هم عامل اصلی را باید در نظم سرمایه داری جست.
در شرایط کنونی توقف تولید گازهای گلخانه ای در تضاد با روند رشد سرمایه داری قرار گرفته.سود آوری بلافصل نمی گذارد که کشورها به قولهای خود عمل کنند.دولتها که نمایندگان طبقات مرفه جامعه هستند عاجز از پیشبرد یک همکاری گلوبال در مقابل فاجعه گرمایش کره زمین هستند.
همانطور که کنترل پاندمی کورونا تا اینجا غیر ممکن اعلام شده و چرخه بدبختی و مرگ ادامه دارد.
کنترل گرمایش کره زمین مسئله ای جهانی است و اقدامی فوری و سازمانیافته از سوی میلیونها فعال انساندوست و مترقی در سراسر جهان می طلبد.
تناقض بین سود جوئی سرمایه داری و معضل افزایش گازهای گلخانه ای در سطحی است که نیاز به تغییر ماهوی در همه عرصه های زندگی کنونی انسان از حمل و نقل تا تولید و مصرف انرژی تا تغذیه تا مالکیت منابع و کنترل ثروت انسانی دارد.
رابطه قدرت ، رابطه حکومتها با مردم ، فرهنگ اجتماعی و سیاسی مردم در سطح جهانی باید تغییر کند انهم در دوره ای بسیار کوتاه.
شاید تنها تا سال ۲۰۵۰ یعنی ۳۰ سال اینده ريال سرنوشت چندین نسل بعدی انسانها در گروی کنترل گرمایش کره زمین است.کنترل گازهای گلخانه ای مستلزم ورود و مداخله گری چپ و سوسیالیزم خواهی است.
مستلزم رهبری چنبشی است که بتواند بطور رادیکال بین پایان سرمایه داری و پایان روند نابودی حیات در کره زمین ارتباط برقرار کند.
نباید سرنوشت حیات در کره زمین را بدست عده ای شارلاتان در حکومتها و طبقات سرمایه دار دنیا گذاشت.این عادلانه نیست.انسانی و منطقی نیست!
منابع بیشتر:
(۱)برنامه دنیای بهتر در موضوع حفاظت محیط زیست چه دارد بگوید؟ بخش هشتم از آرشیو نقد برنامه دنیای بهتر(سعید صالحی نیا-شهریور ۱۳۹۲)
www.azadi-b.com/arshiw/?p=43335
(2)اطلاعاتی در مورد کنفرانس جهانی گلاسکو در موضوع بحران گرمایش کره زمین
COP26: What is the Glasgow climate conference and why is it important? (yahoo.com)
(3)ّیانیه ۹ اگوست اخیر سازمان ملل در اعلام خطر در خصوص گرمایش کره زمین:
IPCC report: ‘Code red’ for human driven global heating, warns UN chief | | UN News
(4)لیست کشورها بر اساس تولید گازهای گلخانه ای:
List of countries by greenhouse gas emissions – Wikipedia
