رویاهای مرا دزدیده ‌اید... جهان بیدار شده و تغییر در راه است؛ چه دل تان بخواهد و چه نخواهد!

بهرام رحمانی
September 28, 2019

bahram.rehmani@gmail.com

 

 

این سخنان جسورانه یک دختر نوجوان ۱۶ ساله سوئدی خطاب به سران سرمایه داری جهانی در نهادهای سرمایه داری، رسانه ها و اعتراضات خیابانی است! حامیان «جمعه‌ها برای آینده»، جنبش نوبنیادی در حفاظت از تغییرات اقلیمی است که از جمله امروز جمعه ۵ مهر - ۲۷ سپتامبر در پایان اولین هفته اعتراض به وضعیت محیط زیستی جهان، بار دیگر دست به اعتراضات و تظاهرات گسترده زدند. اعتراضات در ده‌ ها کشور و صدها مکان برگزار شد.

این تظاهرات ها به عنوان نقطه‌ پایانی بر یک هفته تلاش برای متوجه کردن سیاست مداران و سران جهان به وضعیت بغرنج زیست ‌محیطی روی کره زمین و در ارتباط با اجلاس اقلیمی سازمان ملل برگزار شد.

این تظاهرات در استکهلم نیز نخست در یکی از میدان‌های بزرگ شهر، مدبوریارپلاتسِن برگزارشد. سپس راه پیمایی حدود ۶۰ هزار نفره به گفته تلویویزن سوئد به سوی کونگس ترد گوردن (باغ شاه) حرکت کردند. یکی از شرکت‌ کنندگان در تظاهرات به نام ایون شولد ۷۱ ساله بود که به خبرنگار رادیو سوئد گفت نسل او باید بدهی خود را بابت تغییرات آب و هوایی کره زمین به نسل ‌های پس از خود بپردازد. او هم چنین گفت شرکتش در این تظاهرات در اصل برای نوه‌ هایش است تا بدانند هنوز امیدی هست.

در سراسر سوئد در ۱۶۰ مکان مختلف این تظاهرات برگزار شد و شمار زیادی در آن ها شرکت کردند.

 

 

تنها در آلمان، در ۶۵ شهر این تظاهرات برگزاری شد و ده‌ ها هزار نفر در آن شرکت کردند، از جمله در برلین، هامبورگ، مونیخ و کلن. نیوزیلند نقطه آغاز اعتراضات جهانی روز جمعه بود که در آن نزدیک به ۱۷۰ هزار نفر شرکت کردند. شهرهای ایتالیا، فنلاند، کانادا و چندین کشور دیگر نیز شاهد تظاهرات مشابهی بودند و خواهند بود. گرتا تونبرگ، آغازگر جنبش «جمعه‌ ها برای آینده»، اعلام کرد که به اعتراضات مونترال در کانادا خواهد پیوست.

این جنبش عظیم خود را مدیون یک دختر ۱۶ ساله جوان و جسور می داند! در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۹ تونبری در حضور رهبران سیاسی حاضر در همایش اقدام برای اقلیم ۲۰۱۹ که در شهر نیویورک برگزار شد سخنرانی کرد. او رهبران جهان را متهم کرد که با بی‌ عملی خود در قبال تغییرات اقلیمی رویاها و کودکی او را دزدیده ‌اند. او ایرادات خود در مجمع عمومی را با مقدمه‌ ای احساسی آغاز کرد که مورد توجه وسیع رسانه‌ها قرار گرفت:

«این ‌ها همه اشتباه است. من نباید این بالا باشم. من باید در آن سوی اقیانوس سر مدرسه ‌ام باشم. ولی شما این جا سراغ ما جوانان را برای امید می‌ گیرید؟ چه طور جرات می ‌کنید؟ شماها رویاها و کودکی من را با حرف ‌های پوچ خود دزدیده ‌اید. تازه من جز خوش‌اقبال‌ ها هستم. مردم دارند زجر می ‌کشند. مردم دارند می ‌میرند. اکوسیستم ‌ها به طور کلی دارند فرو می ‌پاشند. ما در آغاز یک انقراض بزرگ هستیم. با این حال شما فقط درباره پول و افسانه‌ های شد اقتصادی بی ‌نهایت بحث می ‌کنید؟ چه طور جرات می‌کنید؟»

این، بخش کوتاهی از سخنان گرتا تونبرگ نوجوان ۱۶ ساله سوئدی است که در اجلاس اقلیمی سازمان ملل و سپس در جهان مورد توجه قرار گرفت.

از قبل اعلام شده بود که روز جمعه ۲۷ سپتامبر مونترال هم زمان با شهرهای دیگر جهان شاهد برگزاری یکی از بزرگ ‌ترین راه ‌پیمایی ‌های اعتراضی به تخریب محیط‌ زیست و تغییرات اقلیمی خواهد بود.

تظاهرات در کشورهای مختلف جهان به دعوت گرتا تونبرگ، کنشگر نوجوان سوئدی برگزار شد. این نوجوان ۱۶ ساله روز جمعه در شهر مونترال کانادا در تظاهرات معترضان به تغییرات آب و هوایی شرکت کرد. او از جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا و دیگر رهبران جهان خواست گام ‌های محکم ‌تری برای مقابله با تغییرات آب و هوایی بردارند. نوجوان سوئدی ساعتی پیش از آغاز این تظاهرات، با جاستین ترودو دیدار کرد.

***

گرتا تونبرگ نوجوان ۱۶ ساله سوئدی، فعالیت ‌های زیست‌ محیطی خود را از سال گذشته آغاز کرده است اما وی اکنون، به یک رهبر سرشناس و پیگیر محیط زیست در جهان، به ویژه در جنبش‌های دانش ‌آموزی تبدیل شده است. گرتا، سال گذشته جنبش جهانی دانش ‌آموزی برای آگاه ‌سازی از تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین را سازمان دهی و آغاز کرد. «جمعه‌ ها برای آینده» جنبشی است که از سوئد آغاز شد و به آمریکا رسید؛ کشوری که رییس جمهوری‌ اش به گرم ‌شدن زمین و هشدارهای دانشمندان در این عرصه را باور و یا قبول ندارد اما او به صورت سرزده در اجلاس اقلیمی سازمان ملل حاضر و با دهن ‌کجی گرتا تونبرگ مواجه شد.

گرتا در ۱۱ سالگی بیمار و افسرده شد و دست از غذا خوردن و حرف زدن ‌کشید. او در دو ماه، بیش از ۱۰ کیلوگرم وزن از دست داد.

«سندروم آسپرگر» اسم یک بیماری است که پزشکان تشخیص ‌دادند گرتا به آن مبتلا شده است. گفته می شود گرتا تنها زمانی سخن گفت که فکر کرد بسیار ضروری است. زیرا این افراد نمی ‌توانند به خوبی دروغ بگویند، همه چیز را سیاه یا سفید ببینند و فعالیت‌ های اجتماعی برایشان دشوار است. او تا مقطع نهم تحصیلی درس خواند و پس از آن تصمیم گرفت به مدرسه نرود و هر روز با یک پوستر جلوی مجلس سوئد بنشیند.

کاهش انتشار گازهای گلخانه ‌ای به اندازه توافق ‌شده در توافق پاریس خواسته گرتا بود و برای این کار راهی جز مدرسه ‌نرفتن و اعتصاب‌ کردن نمی ‌دید. ادامه اعتصابات او  موجب شد توجه رسانه ‌های نه تنها سوئد، بلکه جهان به دختری جلب شود که با نرفتن به مدرسه، سعی دارد توجه همه به تغییر اقلیم را جلب کند. او باعث شد توجه نوجوانان دیگر در سراسر دنیا به این موضوع جلب شود و در دسامبر ۲۰۱۸، ۲۰ هزار دانش ‌آموز در بیش از ۲۷۰ نقطه دنیا دست به اعتصاب بزنند.

 

 

گرتا تونبرگ، روز چهارشنبه ۱۴ اوت ۲۰۱۹، با قایق بادبانی از مسیر اقیانوس اطلس راهی نیویورک شد تا بتواند نه تنها در جمع معترضان محیط زیست در ایالات متحده شرکت کند که علاوه بر آن بتواند در اجلاس سازمان ملل درباره تغییرات اقلیمی نیز حاضر شود.

سوانت، پدر گرتا و و یک فیلم بردار او را در این سفر همراهی می ‌کردند.

تونبری فاصله میان پلیموت انگلستان تا نیویورک آمریکا را در اقیانوس اطلس در یک قایق مسابقه ‌ای به طول تقریبا ۲ متر که با انرژی خورشید و توربین های زیرآبی کار می‌ کرد، پیمود. این سفر به عنوان نمادی از سفر بین اقیانوسی عاری از کربن اعلام شد که هم چنین بیانگر باور تونبری به اهمیت کاهش انتشار گازهای گلخانه ای است.

این سفر ۱۵ روز، یعنی ۱۴ تا ۲۸ اوت ۲۰۱۹، به طول انجامید. تونبری در مدت حضورش در آمریکا در اجلاس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد در نیویورک و در کنفرانس تغییرات اقلیمی COP 25 در سانتیاگوی شیلی شرکت کرد.

تونبرگ برای جلوگیری از مسافرت با هواپیما، سفر خود را در اقیانوس اطلس با قایق بادبانی ۱۸ متری کلید زد. این قایق مجهز به پنل‌های خورشیدی و توربین‌ های زیر آب است تا برق مورد نیاز در قایق را تامین کند. این سفر دریایی بدون تولید دی‌اکسید کربن انجام می‌ شود.

گرتا تونبرگ می گوید: «ما صرفا خواسته ‌مان را مطرح می ‌کنیم، بنا نیست راه‌ حل ارایه کنیم. این کار سیاست مداران است.»

روز ۲۰ اوت سال گرد روزی است که گرتا تونبرگ، نوجوان سوئدی دانش آموزان جهان را به اعتصاب برای انجام اقدام فوری در مورد تغییرات آب‌ و هوایی فراخواند. از آن پس بود که دانش ‌آموزان از کشورهای مختلف به درخواست او پاسخ مثبت داده و بارها در تجمع‌ های خیابانی حاضر شدند و از سیاست مداران خواستند تا برای نسل آینده و تخریب مداوم محیط زیستی کاری بکنند.

گرتا در کنفرانس تغییر اقلیم سازمان ملل در سال ۲۰۱۸ نیز سخنرانی تاثیرگذاری داشت. او در بخشی از صحبت‌هایش بیان کرد: «محبوب بودن برای من اهمیتی ندارد. من به عدالت اقلیمی و موجودات زنده زمین اهمیت می ‌دهم. تمدن ما قربانی شده است؛ قربانی فرصت تعداد کمی از افراد برای این که دائما پول ‌های هنگفتی به جیب بزنند. زیست ‌کره ما قربانی شده تا افراد ثروتمند در کشورهایی مانند کشور من بتوانند در ناز و نعمت زندگی کنند.»

 

این دختر جوان و جسور، در اجلاس اقلیمی سازمان ملل خطاب به برخی از رهبران جهان، گفت: «نمی‌ خواهم باور کنم شما فوریت مسئله تغییرات اقلیمی را فهمیده ‌اید و در عین حال کاری نمی ‌کنید؛ چرا که اگر بخواهم چنین چیزی را باور کنم آن وقت شما شیطان هستید. من نباید این جا باشم، بلکه باید آن سوی اقیانوس در مدرسه می‌ بودم. با وجود آن که شما باید برای ما جوانان امید به ارمغان می ‌آوردید اما با حرف ‌های تو خالی کودکی و رویاهای مرا دزدیده ‌اید. مردم رنج می ‌برند. مردم دارند از بین می ‌روند. تمام اکوسیستم در حال فروپاشی است. ما در آستانه یک انقراض گسترده قرار گرفته‌ ایم اما همه آن چه شما درباره ‌اش حرف می‌ زنید پول و مسئله رشد اقتصادی است. می ‌گویید به ما گوش می ‌دهید و فوریت مسئله را می‌ فهمید. صرف نظر از این که چقدر غمگین و عصبانی هستم، نمی‌ خواهم این را باور کنم چرا که اگر شما واقعا وضعیت را بفهمید و ناتوان از اقدام مناسب هستید در این صورت شما باید شیطان باشید و این همان چیزی است که نمی ‌خواهم باور کنم. اجازه نمی ‌دهیم به این آسانی از دست این ماجرا خلاص شوید. همین حالا و همین جا ما خط مان را ترسیم می ‌کنیم. جهان بیدار شده و تغییر در راه است؛ چه دل تان بخواهد و چه نخواهد.»

 

 

دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا هم با حضور چند دقیقه‌ ای خود در نشست نیویورک حاضران را غافلگیر کرد. او در میان حاضران نشست و چند دقیقه ‌ای به سخنان نارندا مودی، نخست وزیر هند گوش داد و سالن را ترک کرد.

در شبکه‌ های اجتماعی تصویریری توجه زیادی را به خود جلب کرده، نگاه گرتا تونبرگ فعال محیط زیست سوئدی به دونالد ترامپ در حاشیه نشست اقلیمی نیویورک. گفته می ‌شود که محافظان شرایطی به وجود آوردند که رییس جمهور آمریکا بدون برخورد با دختر سوئدی بگذرد.

 

مخالفان گرتا که عمدتا سرمایه داران هستند نیز بیکار نشسته اند و اتهامات سخیفی را به او و خانواده اش نسبت می دهند. تا اوت سال ۲۰۱۹، مجله ساینتیفیک آمریکن گزارش داد که مخالفان تونبری با «اشاره بی رحمانه به اوتیسم او» «حملات شخصی» انجام داده ‌اند و «به‌ طور فزاینده ای به حمله توسط آگهی های داخلی متکی هستند تا اثرگذاری او را از بین ببرند.» گمانه نگار سوئدی پائولینا نودیگ، با اشاره به مشکل سلامتی ذهنی تونبری فعالیت او برای رهبری جنبش علیه تغییرات اقلیمی را زیر سئوال برده است.

آدیتا چاکراورتتی با نوشته ‌ای در گاردین اظهار داشت که ستون نویس‌ هایی از جمله برندن اونیل،  توبی یانگ، وبلاگ گایدو فاوکس هم چنین هلن دیل و راد لیدلز در مجلات اسپکتیتور و ساندی تایمز اقدام به «حملات شخصی زشت» به تونبری کرده‌اند. به گفته یاکوب گول، محقق موسسه گفتگوی استراتژیک، حزب جناح راست آلترناتیو برای آلمان، به عنوان بخشی از انکار تغییر اقلیمی، به تونبری «به طرز نسبتا شرورانه ‌ای» حمله کرده‌ است.

در ایالات متحده، تیانا لاو، گمانه نگار واشینگتن اگزمیز، مجله ای که متعلق به فیلیپ انشوتس، میلیاردر منکر تغییرات اقلیمی است، اظهار داشت که والدین «جویای شهرت» تونبری، به ویژه مادر او که «ستاره رو به افول اپرا» است که اجراهای بین ‌المللی داشته است، بدون توجه به مشکلات ذهنی تونبری، که به گمان لاو شامل لیست بلندی از ناتوانی ها بود، با ادعای معلولیت او و خواهرش او را حقیر می ‌کنند. به ادعای لاو، با انجام این کار، آن ها در معرض اتهام «کودک آزاری» هستند.

 

گرتا تونبرگ کیست؟

گرتا تونبری در ۳ ژانویه ۲۰۰۳ در استکهلم مولد شد. مادرش «مالنا ارنمان»، خواننده اپرا و پدرش «اسناوته تونبری»، بازیگر هستند. پدربزرگ پدری او «الاف تونبری» کارگردان و بازیگر است.

تونبری می ‌گوید که او اولین بار در سال ۲۰۱۱، هنگامی که ۸ ساله بود، درباره تغییرات آب و هوا شنید اما نتوانست بفهمد که چرا در مورد آن تلاش زیادی انجام نمی ‌شود. سه سال بعد او دچار افسردگی و بی حالی شد، حزف زدن و غدا خوردن را متوقف کرد.

حدود دو سال قبل تونبری از پدر و مادرش خواست تا با «وگان» شدن و پرهیز از مسافرت هوایی به جنبش کاهش  «ردپای کربن» ملحق شوند. واکنش نهایی والدین و پذیرش تغییر در سبک زندگی شان باعث امید و باور تونبری به تواناییش در ایجاد تغییر منجر شد. داستان خانواده آن ها در کتاب «صحنه هایی از جان» در سال ۲۰۱۸ نقل شده است.

تونبری در مصاحبه ای با ایمی گودمن از دموکراسی نو، تونبری گفت که ایده اعتصاب مدرسه ای برای بهبود شرایط اقلیمی پس از ماجرای تیراندازی در مدارس آمریکا در فوریه به ذهنش رسید و منجر به این شد که تعداد زیادی نوجوان از حاضر شدن در مدارس خودداری کنند. تعدادی از این فعالان نوجوان در دبیرستان مارجوری استونمن داگلاس در پارکلند – فلوریدا، برای حمایت از کنترل اسلحه، راهپیمایی با عنوان «راهپیمایی ‌ای برای زندگی ما» ترتیب دادند.

در ۲۰ اوت ۲۰۱۸ تونبری، که تازه کلاس نهم را شروع کرده بود، تصمیم گرفت که تا روز انتخابات سراسری سوئد (۲۰۱۸) که در تاریخ نهم سپتامبر برگزار می ‌شد به مدرسه نرود. این انتخابات درست پس از گرم ‌ترین تابستان سوئد در ۲۶۲ سال گذشته که با موجی از گرما و آتش سوزی جنگل ها همراه بود برگزار می‌شد. خواسته‌ های او شامل این بود که که دولت سوئد مطابق توافق پاریس، میزان انتشار گازهای گلخانه ای را کاهش دهد. او اعتراض خود را با نشستن در خارج از ریکسداگ (پارلمان) سوئد و در دست گرفتن تابلوی Skolstrejk för klimatet (اعتصاب مدرسه برای شرایط اقلیمی) به مدت سه هفته در ساعات مدرسه نشان داد. وی هم چنین اعلامیه‌ هایی را صادر کرد که اظهار داشت: «من این کار را می‌ کنم زیرا شما بزرگ ترها دارید به آینده من گند می ‌زنید.»

در واقع تونبرگ وقتی تنها ۱۵ سال داشت، اعتصاب ‌های تک نفره خود را در اوت ۲۰۱۸ آغاز کرد. او به جلوی پارلمان سوئد می‌ رفت. پلاکاردی در دست داشت که روی آن نوشته شده بود: «اعتصاب مدارس برای تغییرات آب و هوایی.»

 

گرتا با پلاکاردی روبروی پارلمان سوئد در سال ۲۰۱۸ - رویترز

 

موضوعی که باعث شد تا یک سال بعد صدها هزار دانش ‌آموز اروپایی را با خود همراه کند. او هم چنین در این حرکت از سیاست مداران خواست تا برای مقابله با تغییرات آب و هوایی اقدامات بیش تری انجام دهند.

در فوریه سال ۲۰۱۹، ۲۲۴ فعال دانشگاهی، نامه حمایتی علنی را امضاء کردند که در آن اعلام کردند که آن‌ ها از از اقدامات تونبری و نوجوانان اعتصاب کننده در بیان اعتراض خود الهام گرفته‌اند. دبیرکل سازمان ملل متحت، آنتونیو گوترش نیز اعتصابات مدرسه ‌ای توسط تونبری را توصیه کرد و پذیرفت که: «نسل من نتوانسته ‌است به درستی پاسخ گوی چالش چشم گیر تغییرات اقلیمی باشد. این عمیقا توسط جوانان احساس می‌ شود. عجیب نیست اگر آن ها عصبانی هستند.»

در ژوئن سال ۲۰۱۹، تونبری در تماسی ویدئویی با الکسندریا اوکاسیو کورتز که توافق ‌نامه نیو دیل سبز را در فوریه ۲۰۱۹ به مجلس نمایندگان آمریکا ازسال کرده بود که در آن از ایالات متحده می ‌خواست تا طی یک دهه تولید گازهای گلخانه ای را به صفر برساند، صحبت کرد. آن ها درباره جدی گرفته نشدن دیدگاه‌هایشان به دلیل کم ‌سالی آن‌ ها گفتگو کردند و این که در عمل چه روشی موثر خواهد بود.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، در سخنرانی در رویدادی در نیوزیلند در مه ۲۰۱۹ گفت نسل وی «در نبرد در برابر تغییرات آب و هوا برنده نیست» و حالا «نجات سیاره» ما به عهده نوجوانان است.

تونبری برای برجسته کردن نگرانی‌ های خود از مثال ‌های محکمی استفاده می‌ کند و با صراحت لهجه، رهبران تجاری و سیاسی را خطاب قرار می‌ دهد، و اغلب آن ها را به دلیل منفعل بودن شان سرزنش می‌ کند. به عنوان مثال، او به هیئت رهبران برجسته مشاغل و سیاسی در داووس گفت: «بعضی از مردم، بعضی از شرکت‌ ها، و به خصوص بعضی از تصمیم گیرندگان، دقیقا می دانند که چه ارزش‌ های گران ‌بهایی را قربانی کرده‌ اند تا بتوانند مبلغی غیرقابل تصور پول به جیب بزنند. من فکر می‌ کنم بسیاری از شما امروز این جا متعلق به این گروه از مردم هستید.» وی در ادامه گفت: «من از شما می‌ خواهم طوری رفتار کنید که انگار خانه ‌مان آتش گرفته - چون واقعا این طور است.» وی در اکتبر سال ۲۰۱۸ در لندن نیز گفت: «ما با یک بحران بی ‌سابقه فوری روبرو هستیم که هرگز یک بحران تلقی نشده ‌است و رهبران ما همگی در برابر آن رفتار کودکانه‌ ای دارند.»

تونبری در بیانیه‌ ای که در ابتدا در صفحه فیس بوک خود قرار داده بود اذعان می ‌کند که او یک دانشمند آب و هوا نیست: او صرفا یک پیام‌ رسان است که آن چه را که دانشمندان در دهه‌ های گذشته گفته‌ اند تکرار می ‌کند، بدون این که تاکنون موفقیت زیادی به دست آورده باشد. او می ‌گوید اگر همه به حرف دانشمندان گوش می ‌دادند و واقعیت ‌ها را می ‌پذیرفتند، «آن وقت ما (دانش آموزان) می ‌توانستیم به مدرسه برگردیم.»

در ژوئن سال ۲۰۱۹، راه آهن سوئد (SJ) گزارش داد که تعداد سوئدی‌ هایی که از قطار برای سفرهای محلی استفاده می‌ کنند نسبت به سال گذشته، ۸ درصد بیش تر شده‌ است، که نشان دهنده نگرانی روزافزون مردم در مورد تاثیر سفرهای هوایی بر انتشار گازهای گلخانه ای است که با امتناع تونبری از پرواز به کنفرانس‌ های بین ‌المللی نمایان شده ‌است.

مبتکر جنبش «جمعه‌ ها برای آینده» در ماه‌ های اخیر باعث شد تا جوانان و نوجوانان دست از درس و مشق بکشند و تظاهرات کنند. در پی دعوت گرتا، ابتدا دانش ‌آموزان دبیرستان ‌های بلژیک از نخستین روزهای آغازین سال جاری میلادی، در خیابان‌ های بروکسل، پایتخت این کشور تجمع کرده و تقریبا هر هفته به راه پیمایی خود ادامه دادند. جنبش «جوانان برای اقلیم» نیز در همین کشور پایه ‌گذاری شد.

دانش‌ آموزان در سوئد، فرانسه، برزیل، آلمان، بریتانیا، کره جنوبی، آمریکا، استرالیا، هند و بیش از صد کشور دیگر به شکل گسترده و فعال در این تظاهرات شرکت کردند.

 

تونبرگ با تظاهرات دانش ‌آموزان بلژیکی در کارزار«جمعه‌ ها برای آینده» همراه شد: رویترز

 

گرتا پیش از آغاز این اعتصاب‌ ها و راهپیمایی ‌ها گفته بود: «چرا باید برای آینده ‌ای آموزش ببینیم که شاید هیچ گاه وجود نداشته باشد؟»

این دختر سوئدی در چند نوبت در تظاهرات شهرهای اروپایی با دانش‌ آموزان همراه شده است و در ااتحایده اروپل سخنرانی کرد.

پیش تر، یکی از بزرگ ترین راهپیمایی‌ های دانش آموزان در حمایت از محیط زیست در تاریخ ۱۵ مارس ۲۰۱۹ انجام شده بود که حضور یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر در این راهپیمایی‌ ها در سراسر دنیا تخمین زده می ‌شود.

 

اواخر اسفند گذشته، اعلام شد که سه نفر از اعضای پارلمان سوئد این دختر نوجوان را به دلیل فعالیت ‌های گسترده ‌اش، نامزد دریافت جایزه صلح نوبل در سال ۲۰۱۹ کرده ‌اند و نام او را به آکادمی نوبل ارسال کرده ‌اند.

او در واکنش به این موضوع در توییتی نوشت: «به این نامزدی افتخار می ‌کنم و بسیار ممنونم.»

گرتا بعد از این که به چهره معروفی در رسانه‌ های دنیا تبدیل شد، سفرهای خود را نیز شروع کرد. یکی از نخستین سفرهای او به داووس سوئیس در ژانویه ۲۰۱۹ بود جایی که مقامات ارشد دولت ‌ها و تاثیرگذارترین افراد جهان برای شرکت در مجمع جهانی اقتصاد در آن جمع شده‌ بودند.

 

گرتا تونبرگ در مجمع داووس سوئیس: رویترز

 

گرتا تونبرگ، روز پنج شنبه ۱۸ آوریل امسال، در مجلس سنای ایتالیا سخنرانی کرده بود. او در جمع سنای این کشور درباره مسائل مربوط به محیط زیست و تغییرات آب و‌ هوایی و نگرانی کودکان از آینده‌ نامشخص پیش ‌رو گفت: «حالا ما دیگر آینده‌ ای هم در پیش رو نداریم چرا که آن آینده فروخته شده است تا تعداد محدودی از آدم‌ ها درآمدهای نجومی به دست آورند. شما به ما دروغ گفتید.»

گرتا تونبرگ با خطاب قرار دادن سناتورهای ایتالیایی و خبرنگارانی که در این جلسه حضور داشتند تاکید کرد: «شما به بچه‌ ها دروغ گفته ‌اید و به ما امید واهی داده ‌اید، این که چشم انتظار آینده‌ باشیم. ما آموزش و کودکی‌ مان را قربانی این نمی ‌کنیم تا شما درباره تصمیم ‌های سیاسی در جامعه ‌ای که برای ما ساخته ‌اید سخن بگویید.»

او در ادامه به اشاره به تظاهرات دانش ‌آموزی در سراسر جهان برای مخالفت با تغییرات آب‌ و هوایی افزود: «ما به خیابان نمی ‌آییم تا شما با ما عکس سلفی بگیرید. ما به خیابان آمده ‌ایم تا بزرگ ترها از خواب بیدار شوند. تا این که شما هم دست به کار شوید. ما بچه‌ ها این کار را می ‌کنیم تا شاید امید و رویای از دست ‌رفته مان بازگردد.»

او ماه قبل از آن در کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل در لهستان حضور داشت و سخنرانی کرد.

 

جوانان زیادی می دانند که نتیجه و دلیل اصلی تخریب محیط زیست، عملکرد سیستم سرمایه داری و دولت های این سیستم مخرب است. راه های بسیار ساده و عملی برای جلوگیری از آلودگی هوا در شهرها و تخریب محیط زیست می توان پیاده کرد برای مثال، شهر «دانکرک» در شمال فرانسه، به بزرگ ترین شهر اروپایی تبدیل شده است که اتوبوس ‌های شهری در آن کاملا رایگان است.

حمل و نقل رایگان، پیش از این در برخی از شهرهای کوچک اروپا نیز وجود داشت اما این اولین بار است که این پروژه در شهری بزرگ و مناطق حومه آن اجرا می ‌شود.

اتوبوس ‌های دانکرک از ابتدای سپتامبر - ۱۰ شهریور هم برای ساکنان و هم گردشگران رایگان شدند؛ کاری که تاثیر شگفت ‌انگیزی بر جامعه داشته است.

ناوگان اتوبوسرانی این شهر شامل ۱۴۰ اتوبوس است که همه آن‌ها نیز با انرژی‌ پاک کار می‌ کنند و دارای خدماتی مانند شارژ رایگان تلفن همراه و وای فای رایگان هستند.

مطالعات نشان داده است که با اجرای این پروژه، علاوه بر کاهش آلودگی ‌های هوا به دلیل کاهش قابل توجه شمار خودروهای شخصی در سطح شهر، میزان تحرک ساکنان به ویژه افراد مسن نیز بیش تر شده است و در مجموع ساکنان شهر و حومه احساس آزادی عمل بیش تری دارند.

علاوه بر اینُ بستگی به مسیرهای رفت و آمد، شمار مسافران اتوبوس‌ ها بین ۵۰ تا ۸۵ درصد افزایش یافته است.

پروژه اتوبوس های رایگان با هدف افزایش استفاده مردم از حمل و نقل عمومی انجام شده است زیرا بنا بر آمارها دو سوم از ساکنان دانکرک از خودروهای شخصی استفاده می ‌کردند.

دومین دلیل این که درآمدی که از این راه به دست می ‌آمد چندان زیاد نبود. بنا بر اعلام مقامات محلی، حمل و نقل عمومی تنها ۴.۵ میلیون یورو برای شهر درآمد داشت که در مجموع ۱۰ درصد از کل درآمدهای عملیاتی شهر را شامل می ‌شد. به همین دلیل مقامات شهر تصمیم گرفتند با حذف بلیط اتوبوس و هم زمان با حذف سیستم پرهزینه کنترل مسافران، این کمبود فروش را جبران کنند.

مجریان این طرح امیدوارند با موفق بودن اجرای آن در دانکرک، امکان اجرای آن در دیگر شهرهای فرانسه نیز فراهم شود.

همین پروژه نشان می دهد اگر حرص و ولع سرمایه داران و دولت هایشان برای کسب سود کمی تعدیل پیدا کند بی گمان به همان نسبت نیز محیط زیست انسان و سایر موجودات نیز سالم تر مگردد.

***

پژوهشگران هشدار داده ‌اند اگر تولید گازهای گلخانه ‌ای و روند گرمایش زمین مهار نشود، توفان‌ها و بارش‌ها به مراتب سهمگین ‌تر و هوا به‌ مراتب نامطلوب ‌تر خواهد شد.

تازه ‌ترین گزارش سازمان ملل در مورد تغییرات آب‌ و هوایی نه تنها خوش‌ بینانه ‌تر از گذشته نیست که هم چنان در مورد آینده‌ ای تیره و تار هشدار می ‌دهد. پژوهش گران می‌ گویند اگر گازهای گلخانه ‌ای مهار نشوند، «فاجعه در انتظار دریاها خواهد بود.»

پژوهش گران پنل آب‌ و هوایی ملل متحد سوم مهر ماه، هم زمان با نشست سران کشورها در مجموع عمومی این نهاد در نیویورک، گزارش تازه‌ ای از تحقیقات و برآوردهای خود را منتشر کرده ‌اند.

گزارش ارائه شده به سران جهان می ‌گوید سطح دریاها سریع‌ تر از هر زمان دیگری در حال افزایش است؛ یخ ‌ها در حال آب شدن هستند و اقیانوس ها اسیدی ‌تر از گذشته می‌ شوند. دریاها در حال از دست دادن میزان اکسیژن خود هستند که در نتیجه از جمله به ‌معنی از دست رفتن بخش قابل توجهی از حیات در آن‌ هاست.

پژوهش گران هشدار داده‌ اند اگر تولید گازهای گلخانه ‌ای و روند گرمایش زمین مهار نشود، تا اواخر سده جاری، سطح دریاها یک متر بالاتر خواهد آمد، در حالی ‌که شمار بسیار کم‌ تر از ماهی‌ ها و آبزیان نجات پیدا خواهند کرد.

یخ و برف به ‌مراتب کم ‌تری باقی خواهد ماند، توفان‌ ها به‌ مراتب سهمگین ‌تر و بارش‌ ها به ‌مراتب شدید‌تر خواهد شد و در کل هوایی به‌ مراتب نامطلوب ‌تر در انتظار ماست.

در خلاصه‌ای از این گزارش که خبرگزاری اسوشیتدپرس به موارد مهم آن اشاره کرده آمده ‌است:

*اقیانوس ‌ها تا هم‌ اکنون بین یک تا سه درصد از اکسیژن خود را از دست داده ‌اند و این میزان افزایش پیدا خواهد کرد.

*در تابستان امسال در منطقه شمالگان بیش تر از نیمی از برف موجود، از سال ۱۹۶۷ تا کنون، آب شده ‌است.

*شمار آبزیان تا ۱۵ درصد کم‌ تر از آن‌ چه هست می ‌شود. میزان صید ماهی تا ۲۴ درصد کاهش خواهد یافت.

*شمالگان، گرینلند و کوهستان ‌های صاحب یخچال‌ های طبیعی در حال از دست دادن ۷۲۰ میلیارد تـُن یخ در سال هستند.

*سطح آب‌ ها دو و نیم برابر سریع ‌تر از سال‌ های ۱۹۰۰ تا ۱۹۹۰ در حال افزایش است.

 

نشریه نیچر در توصیف اهمیت تغییرات گسترده در آب ‌های زمین به‌ دلیل تغییرات اقلیمی، به نقش عمده آن ‌ها در مقابله با همین تغییرات اشاره کرده ‌است.

نیچر یادآوری می‌ کند که آب‌ های آزاد برای مدتی طولانی، با جذب گرما و دی‌اکسید کربن اتمسفر، به کاهش پیامدهای گرمایش و تغییرات آب ‌و هوایی کمک می ‌کردند. اما این وضعیت در حال تغییر است که نتیجه آن «پیامدهایی فاجعه ‌بار برای ساکنان زمین در دهه‌ های پیش ‌روست».

بیش از صد پژوهش گر از ۲۰ کشور جهانُ در تهیه تازه ‌ترین گزارش ارائه‌ شده به سران ملل متحد حضور داشتند. «پنل بین ‌دولتی در ارتباط با تغییرات آب‌ و هوایی» این گزارش را در جریان نشستی در موناکو منتشر کرد.

***

جنبش «جمعه‌ ها برای آینده» که سال گذشته میلادی به ابتکار «گرتا تونبرگ» راه افتاد و اکنون به بسیاری از شهرهای جهان رسیده است، روز جمعه ۲۷ سپتامبر بسیاری از مردم، کودک یا جوان و مسن، تنها یا با بچه در کالسکه به خیابان ها آمدند تا فریاد بزنند: «بحران آب‌ و هوا در حال حاضر بزرگ ترین تهدید علیه بشریت است.»

نشست اجلاس اقلیمی سازمان ملل چند روز بعد از این که میلیون‌ ها نفر در سراسر جهان برای شرکت در اعتراض‌ ها به بی‌ توجهی سران جهان به تغییرات اقلیمی، با رهبری فعالان جوان به خیابان ‌ها آمدند، برگزار شده است. دانشمندان و پژوهش گران نیز بارها درباره شدت گرفتن نشانه‌ ها و پیامدهای گرمایش زمین، هشدار داده‌اند.

سخنان محکم و در عین حال تکان دهنده این رهبر نوجوان، واکنش‌ های بسیاری در رسانه ‌های دنیا داشت. کاربران شبکه ‌های اجتماعی هم نظرات متفاوتی درباره رفتار و صحبت ‌هایش داشتند. برخی جسارت گرتا را تحسین کردند و برخی دیگر صحبت ‌هایش را نمایشی و او را بازیچه دست سیاست مداران غربی دانستند.

عموما درباره سخنان گرتا، دو نوع نگرش کلان داریم. یک گروه بدبین هستند و گروه دیگر خوش ‌بین. اکنون بسیاری از جوانان، آینده را از آن او و خود می‌ بینند و زمانی که سخنرانی می ‌کرد، حاضران در اجلاس، دختران و پسران آن را «ایدول» خود می دیدند. از طرفی این دختر صحبت ‌هایش بسیار شفاف، صریح، صادقانه و بدون تعارف و در نظر گرفتن ملاحظات سیاسی بود که ممکن است برای بسیاری از رهبران احزاب و دولت ها ناخوشایند باشد.

طبیعی ست که از جامعه و آموزش و پروش آزاد، دخترانی مثل گرتا به وجود می ‌آیند. این دختر در جامعه ‌ای مثل سوئد پرورش یافته و می‌ تواند صحبت ‌هایش را بدون محدودیت مطرح کند. البته در حاکمیت دیکتاتورها نیز کم نیستند. برای نمونه در حاکمیت زن ستیز و آزادی ستیز حکومت اسلامی ایران، کم نیستند دختران آزاداندیش، مبتکر، خلاق و مبارزی چون سپیده قلیان و...! در حالی که حکومت اسلامی در این چهل سال،  حتی صدها زندانی سیاسی زن، به خصوص در دهه شصت که اکثرا ۱۶، ۱۵، ۱۷ و یا ۱۸ ساله و ازدواج نکرده بودند را قبل از این که اعدام کنند، به دلیل این که در تفکر اسلامی شان، اگر دختر «باکره» اعدام شود به بهشت می رود نخست به این ها تجاوز می کردند و سپس به دست جوخه اعدام می سپردند تا اعدام کنند. موردهای مشخصی وجود دارد که به خانواده شخص اعدام شده، شیرینی یا مقداری کمی پول می فرستاند و می گفتند این شیرینی ازدواج دختر قبل از اعدام است.  و یا حق گلوله می گرفتند.

به این ترتیب، جنبش محیط زیست تحت عنوان «جمعه ها برای آینده»، از انحصار ده های طولانی احزاب محیط زیست پارلمانی، خارج شده و به یک جنبش واقعی اجتماعی در خیابان ها و مراکز علم و دانش و نیروی نوجوان و جوان تبدیل گردیده واقعا جایگاه واقعی خود را در جهان امروز پیدا کرده است.

 

در هر صورت سخنان گرتا تونبرگ بسیار شیرین و دل نشین، مصداق ضرب‌ المثل «هر سخن کز دل برآید لاجرم بر دل نشیند» است!

جمعه پنجم مهر ۱۳۹۸ - بیست و هفتم سپتامبر ۲۰۱۹

 

*لینک فیلم سفر گرتا با قایق بادبایی به آمریکا:

https://farsi.euronews.com/2019/08/14/greta-thunberg-sets-sail-to-go-to-usa-for-un-climate-talks