گسترش جغرافياي سياسي شيعه يك اخطار بزرگ!
تينا خليفه اى
April 06, 2019گسترش جغرافياي سياسي شيعه يك اخطار بزرگ!
با شکست انقلاب ،٥٧ که به دنبال آن اسم انقلاب آزادیخواهانه ٥٧ را هم اسلامیهای تحت رهبری خمینی و هم کشورهای غربی اسم آنرا "انقلاب اسلامی" و "پیروزی انقلاب اسلامی" نام نهادند. بدیتنترتیب راه برای سرکوب انقلاب کنندگان چپ و راست انقلاب ضد استبداد شاهنشاهی را راحت ترهموار کردند و همین کار را هم کردند. در هر صورت بعداز "پیروزی انقلاب اسلامی" رخدادهاي متعدد بعدي كه عمدتأ متاثر از آن
بودند، تشيع به يكي از عوامل مهم و تأثيرگذار دنياي ژئوپليتيك تبديل شد. البته "انقلاب اسلامي" خود تا حد زيادي متاثر از معارف شيعي بود و از آموزه ها و آرمان هاي آن بهره برداري كرده بود. در واقع، محور اصلي حركتي كه در ايران از سال ١٣٤٢آغاز شد و به پيروزي"انقلاب اسلامي" انجاميد، پديده اي به نام مذهب بود در واقع مذهب شد ابزار به قدرت رساند یک جریان واپسگرای مذهبی و سیاسی.در اثر به وقدرت رسیدن جمهوری اسلامی، پتانسيل منفی نهفته در مذهب تشيع شكوفا شد و اين مذهب در كشور بزرگي مثل ايران به قدرت سياسي دست يافت. كشوري كه از يك طرف به دليل موقعيت منحصر به فرد جغرافيايي و ژئوپليتيك در آسياي جنوبغربي و نيز دارا بودن ذخاير عظيم انرژي فسيلي در منطقه خليج فارس و خزر، دنيا به آن چشم دوخته است. از طرف ديگر، انقلاب در كشوري رخ داده بود كه با اكثريت ٩٠ درصدي جمعيت شيعه مذهب که همه امکانات کشور را برای گسترش قدرت خود میخواهد،و در برگرفتن تقريبا٤٠ درصد از شيعيان جهان، كانون قلمروهاي شيعي به شمارميرود و بنابراين تأثيرات زيادي را در خارج از مرزها از خود به جا گذاشت. به اين ترتيب، روحيه ي "انقلابي" تكامل يافته در قالب اهداف "انقلاب اسلامي"، در درون مرزهاي ملي محدود نشد وبه خارج از مرزها نيز سرايت كرد.
تشيع از قرن شانزدهم ميلادي مذهب رسمي ايران بوده است.اعتقادات، رهبري، نهاد هاي مذهبي شيعه نقش مهمي در سياست خارجي ايران داشته و به طور كلي اسلام شيعي از آغاز با سياست آمخيته بوده و حتي ميتوان گفت كه اسلام شيعي يكي از مهمترين پايه هاي جمهورياسلامي بوده است.بعد از روي كار آمدن جمهوري اسلامي و انقلاب ٥٧ بحث صدور انقلاب بر جوامع شيعي تأثير بسياري گذاشت.جمهوري اسلامي ايران در اوايل قدرت با پس زمينه ي قبلي اقداماتي در راستاي اولويت قرار دادن تشيع و اهميت بخشدن به آن،احياي هويت شيعي وهمچنين قدرتمند كردن شيعيان در سطح بين المللي و ملي و موازنه قدرت و حكومت نفوذ شيعه در خاورميانه را افزايش دهد و صفت "انقلابي" بودن خود را حتي بعد از گرفتن قدرت دولتی كاهش نداد و به قدرتمند كردن گروه ها و جوامع شيعه پرداخت..در واقع جمهوري اسلامي كانون تمركزي براي تمام شيعيان جهان به خصوص شيعيان خاورميان پديد آورد. جمهوري اسلامي ايران شيعه را آميخته با سياست، اقتصاد، فرهنگ و قوميت كرد كه اين يكي از عوامل مهم مركزيت دادن به تشيع در ايران يا مرجعيت قم بود و همين باعث شد كه ايران از نظر جمعيت مركز شيعه ي خاورميانه باشد كه با دارا بودن بيشترين شيعه درخاورميانه علم دار مذهب تشيع است و همچنين لايه پيرامون ايران كه شامل كشور هايي با رابطه ي سياسي، اقتصادي، فرهنگي ومذهبي با ايران هستند و حداكثر جمعيت كشور هايشان را (نظام حكومتي و كنترل)شيعه تشكيل ميدهند مانند عراق با جامعه ي ٦٠٪شيعه، شيعيان بحرينبا بيش از ٧٠٪درصد شيعه، جمهوري آذربايجان با ١٧٪درصد شيعه و همچنين كشور هاي همسايه ي شرقي ايران مانندافغانستان و پاكستان كه هر كدام بيش از ٢٠٪درصد از جمعيت شيعه را در خود جاي داده اند.كشور هاي شيعه نشين ديگري هستند كه هر چند از ايران دوراند اما براي ايران حائز اهميت هستند مانند لبنان و يمن؛ لبنان كه در طول تاريخ به خصوص در تبادل تفكرات شيعي رابطه خوبي با ايران داشته و در دوران صفوي نيز مغز تفكر شيعه در ايران بوده است نقش كليدي از نظر ژئوپوليتيك و استراتژي رفتاري ايران و تشيع دارد.كشورهاي ديگري هم هستند مانند شيعيان قاره آمريكا و آفريقا اما براي تشيع يا ايران خاصيت ژئوپوليتيكي ندارند و از نظر فكري و ژئو كالچري براي ايران و تشيع اهميت دارند.هر چند كه ممكن است فرقه هاي مختلفي مانند شيعه دوازده امامي، شيعيان اسماعيلي، شيعيان گروه كيسانيه،دروزي ها، علوي ها، بكتاشي ها، غلات و...اما كارت استراتژي و حريص بودن در مقابل قدرت فرقه ها و تفكرات را كمرنگ و اهداف رابرجسته تر كرد است. پس از انقلاب اسلامي در ايران ، تشيع و اقدامات نشأت گرفته از آن، حوزه نفوذ ايران را در ابعاد آموزشي، فرهنگي،سياسي و رسانه اي گسترش داده است؛ ايران در آمار و نماي توزيع جغرافياي تشيع در جايگاه مركزي در بين كشور هاي منطقه قرار دارد و بر اساس ترسيم مدل جغرافياي شيعه ايران در مدل مركز پيرامون در محور جغرافياي شيعه قرار داده شده است و شيعيان نيمه پيرامونايران در عراق، آذربايجان، پاكستان، بحرين، افغانستان، تركيه، كويت، عربستان، عمان و امارات زندگي ميكنند و شيعيان پيرامون ايران نيز در لبنان، سوريه، هند، تاجيكستان، يمن و ازبكستان ساكن هستند.(مدل مركز پيرامون جغرافياي شيعه اعتقادي است نه اقتصادي).علاوه برانسجام و نزديكي جغرافياي شيعه، شيعيان نيز منسج و به هم پيوسته اند و جغرافياي مشترك و نزديك بهم دارند و همگي در خليج فارس زندگي ميكنند كه يك توان محيطي بالقوه در حال حاضر به شمار مي آيد.يكي از مهمترين گذرگاه ي هوايي، دريايي،زميني جهان خليج فارس وعمدتاًايران است.ايران از ناحيه ي جنوب به خليج فارس، درياي عمان و اقيانوس هند متصل ميشود و خط استوا نيز نظري بر اين منطقه دارد.به علت عدم موجوديت گذرگاه خشك در جنوب و صعب العبور بودن و گران بودن هزينه ي حمل و نقل مهمترين و نزديكترين راه گذرگاهايران است كه قبل اين نقش استراتژيكي را جاده ابريشم ايفا ميكرد و اين تأثير مهمي بر گسترش جغرافياي شيعه دارد.بر اساس اين تعريفات ميتوان گفت با همراهي اسلام سياسي و كارت هاي فشار بسيار تشیع ماهیت ژئوپلیتیکی پیدا کرده است؛ چراکه انسجام و پیوستگی جغرافیای شیعه، برخورداری از توانایی های محیطی و قابلیت های جغرافیای خاص، آرمان های خاص تشیع مثل انتظار ظهور، واقعه کربلا و سایر حوادث تشیع که در تاریخ اتفاق افتاده ، تحولات منطقه ای و جهانی که رخ داده مثل انقلاب ایران، جنگ های داخلی لبنان، حوادث و اشغالعراق در ابتدای قرن جدید، خیزش های مردم و گروههای شیعی، در گیریهای حزب الله و اسرائیل، همچنین بحث های فرمان صادره براي تشكيل حکومت ولی فقیه و همراه شدن دین و سیاست در نظریه سیاسی شیعه، می تواند از عناصر و اجزای این مفهوم باشد. بنابراین از نیمهدوم قرن ٢٠ به بعد، ویژگی های جغرافیایی و سیاسی تشیع با قدرت و مناسبات جهانی پیوند خورده و در اين زمان به اوج خود رسیده است. به همان نسبت مخاطرات آن برای آزادی و برابری، برای رهائی زنان و همه کسانی که به سکولاریسم و سوسیالیسم و یک جامعه برابر باورداند همواره دین شیعه یکی از زیان آورترین ادیان در منطقه محصوب میگردد، امیدواریم با سرنگونی جمهوری اسلامی به عنوان سر این اژدهای سمی در منطقه و جهان، مصادب به پایان و کاهش نقش مخرب این دین ارتجاعی و قرون وسطی گردد.
منبع: شماره ٩٤ نشریه سوسیالیسم امروز
Iran socialist2017@gmail.com
١٧ فروردین ١٣٩٨
٦ آوریل ٢٠١٩
